11/3/13

Η Ιστορία διδάσκει μόνον όσους θέλουν να διδαχτούν


Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Έθνος “Ιστορία Σήμερα” (Σάββατο 9 Μαρτίου 2013)

Ρέα Γαλανάκη



Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά”, “Θα υπογράφω Λουί”, “Ελένη ή ο Κανένας”, “Ο αιώνας των λαβυρίνθων”, “Αμίλητα βαθιά νερά”, “Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα”... σχεδόν όλα τα βιβλία της ακουμπούν στην Ιστορία. Οι ήρωές της και οι ηρωίδες της υπήρξαν υπαρκτά πρόσωπα, αλλ' η ζωή και τα πάθη τους αφορούν γενικότερα το ανθρώπινο δράμα. Διότι μπορεί “τα πάντα (να) γίνονται όπως ήταν το αναμενόμενο να γίνουν” αλλά “οι μύθοι, όπως και η ιστορία φτάνουν μέχρι τον καθένα μας για να γίνουν μέρος της αυτοσυνειδησίας”.

- “Από τη ζωή στη λογοτεχνία” το τελευταίο βιβλίο σας, κυρία Γαλανάκη Κι από την Ιστορία στη λογοτεχνία και στη ζωή;

- Η μόνη κίνηση για ένα συγγραφέα είναι από τη ζωή στη λογοτεχνία. Η ιστορία δηλαδή «προσωποποιείται». Η αντίληψη του καθενός μας για την ιστορία είναι μέρος της προσωπικής μας ταυτότητας. Υπάρχει, φυσικά, ένας σταθερός πυρήνας, αλλά τόσο η προσωπική ταυτότητα, όσο και η αντίληψη του καθενός μας για την ιστορία, εμπλουτίζονται όσο ζούμε. Φτάνει να έχουμε ανοιχτό μυαλό, και θάρρος, για καινούριες παραδοχές ή απορρίψεις.
Από ’κει και πέρα, ο συγγραφέας μπορεί να εμπνευστεί και από την ιστορία και από τη μυθολογία, και από την επικαιρότητα. Από παντού - φτάνει κάτι να τον συγκινεί βαθιά, για να μπορέσει να το αναπτύξει. Για τη ζωή του θα μιλήσει έτσι κι αλλιώς.

- Τι πρέπει να διαθέτει ένας ήρωας (ή μια ηρωίδα) για να γίνει ήρωάς σας; Πώς επιλέγετε τα μυθιστορηματικά σας πρόσωπα;

- Το δράμα της ζωής τους, ένα αίσθημα δικαιοσύνης, η λήθη που τους έχει πλακώσει. Ακόμα, η δυνατότητα που μου δίνει η ζωή τους να εμβαθύνω στη δική μας ζωή κι εποχή. Τελειώνοντας ένα βιβλίο, είμαι πάντα διαφορετική. Χρωστώ ευγνωμοσύνη στους ήρωές μου για όσα μου δωρίζουν.

- “Μια πατρίδα έχει πάντα ανάγκη από το παρελθόν της”, για την δική σας γενέθλια γη το έχετε κάνει κατ' επανάληψη. Τους κουβαλάμε τους ήρωές μας, κυρία Γαλανάκη;

- Δεν υπάρχει τόπος χωρίς τον χρόνο του, δεν υπάρχει σπίτι χωρίς το θεμέλιο του, δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς τους γεννήτορές του. Ποιο είναι όμως αυτό το παρελθόν; Διότι με το παρελθόν παίζονται πολλά παιχνίδια. Η λογοτεχνία προσπαθεί να φωτίσει κάπως τις κρυφές πτυχές και τις αποσιωπήσεις, προσπαθώντας να καταλάβει τους μηχανισμούς που κινούν τον ανθρώπινο βίο, και πολύ συχνά δημιουργούν πλαστές, έως και καταστροφικές καταστάσεις.
Όσο για τους ήρωές μου, τι να πω; Σίγουρα με συντροφεύουν μετά το βιβλίο, μερικοί μπαίνουν και σε επόμενα γραπτά μου. Η συγκίνησή μου από τον καθένα τους δείχνει, νομίζω, ότι ήδη με απασχολούσαν τα ερωτήματα που άπλωσε μπροστά μου η δραματική τους ζωή, πριν «συναντηθώ» μαζί τους. Αλλιώς θα διάβαιναν κι αυτοί μαζί με χιλιάδες άλλες καθημερινές πληροφορίες.

- Είναι η εποχή μας, κυρία Γαλανάκη, εποχή των λαβυρίνθων; Και αν ναι, ποιος ο δικός μας λαβύρινθος και ποιος ο μίτος να βγούμε απ' αυτόν;

- «Σε λίγο, πάνω στη γραμμή του ορίζοντα, ρόδινος άρχισε να ξετυλίγεται ο μίτος μιας ακόμη ανεξερεύνητης αυγής. Ο μίτος ενός ακόμη ανεξερεύνητου αιώνα.». Είναι η τελευταία, η «προφητική» πρόταση από τον Αιώνα των Λαβυρίνθων, ένα μυθιστόρημα που αφορούσε στον 20ο αιώνα.
Ναι, βρισκόμαστε στην καρδιά ενός καινούριου λαβύρινθου, γι’ αυτό και δεν γνωρίζουμε την έξοδο. Σκέφτομαι ότι από τον κρητικό μύθο δεν σώθηκε ούτε ένα όνομα από το πλήθος των νεαρών και ευγενών θυμάτων, παρά μόνο του Μινώταυρου, του Θησέα και της τραγικής Αριάδνης. Και λέω πως, αν κάποιοι δώσουν τις αιματηρές και τραγικές τους λύσεις, εμείς θα ανήκουμε στα ανώνυμα θύματα.

- Οι “Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα”, υπήρξε “ένα "διπλό" βιβλίο, που αποκαλύπτει ότι μύθος και σύγχρονη ζωή συμπλέκονται σε ενιαίο σώμα, όπως άλλωστε και η λογοτεχνία με την πραγματικότητα”. Η σύγχρονη πραγματικότητα πού έχει τις ρίζες της και γιατί τελικά από την ιστορική αλυσίδα ο άνθρωπος φαίνεται να μη μαθαίνει ποτέ;

- Η ιστορία διδάσκει μόνον όσους θέλουν να διδαχτούν. Πρέπει να το θες, για να διδαχτείς έστω και κάτι το ελάχιστο. Και δεν πρέπει να αγνοείς ότι το ίδιο ιστορικό γεγονός μπορεί να ερμηνευτεί με πάρα πολλούς τρόπους. Προσοχή λοιπόν στο ποιος μιλά για ποιον.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους παλιούς μύθους. Στο μυθιστόρημα Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα ασχολήθηκα με την αναζωπύρωση κάποιων παλιών ρατσιστικών μύθων, που τρέφουν μέχρι και σήμερα το κακό. Οι μύθοι, όπως και η ιστορία, φτάνουν μέχρι τον καθένα μας για να γίνουν μέρος της αυτοσυνειδησίας του. Φτάνουν, με άλλα λόγια, από τον ευρύτατο «χαμένο χρόνο» του πολιτισμού στη σημερινή πραγματικότητα. Αν βρουν γόνιμο έδαφος, θα σπείρουν και θα θερίσουν. Αν βρουν πέτρες, θα γλιστρήσουν και θα φύγουν.
Όμως η ιστορία δεν ταυτίζεται με τον μύθο. Μια μεγάλη διαφορά, και σ’ αυτή μόνο θα σταθώ, είναι πως οι μύθοι είναι άχρονοι. Δεν έχουν, δηλαδή, σαφείς αναφορές τόπου χρόνου και υπαρκτών προσώπων, όπως έχει το ιστορικό γεγονός. Μπορεί να γίνονται πιο επικίνδυνοι οι μύθοι, με το άχρονο εκείνο χέρι που απλώνουνε και μας αγγίζουν.

- Η μνήμη μας είναι επιλεκτική, κυρία Γαλανάκη, και πόσο επισφαλής είναι αυτό που εμείς θυμόμαστε σαν Ιστορία;

* Η μνήμη μας είναι επιλεκτική όχι μόνο για την ιστορία, αλλά και για την προσωπική μας τη ζωή, έτσι τουλάχιστον ισχυρίζεται η επιστήμη. Επισφαλή είναι και τα δυο τους. Στην προσωπική ζωή είναι γενναίο, και απελευθερωτικό μαζί, να ανασύρουμε το οχληρό γεγονός, το καταχωνιασμένο μέσα μας, για να το επεξεργαστούμε και, ίσως, να ησυχάσουμε λιγάκι. Από το μέγα χάος της ιστορίας επιλέγουμε αυτό που μιλά στην καρδιά και την εποχή μας, όπως εμείς την εννοούμε. Δεν μπορείς ούτε να συλλάβεις, ούτε να θυμάσαι, ούτε να συγκινείσαι από «ολόκληρη την ιστορία». Η ιστορική επιλογή είναι ο μόνος τρόπος, ο μόνος καθρέφτης μας. το πιο σημαντικό Όμως, οι ερμηνείες για τα ιστορικά γεγονότα που επιλέγουμε είναι σημαντικές για τη λογοτεχνία. Όσο πιο πολλές ερμηνείες μαθαίνει ένας συγγραφέας για το ίδιο θέμα, τόσο πιο βαθιά σκάβει και πιο στέρεα οικοδομεί. Όσο πιο πολύ σέβεται την αυτονομία, τις ειδικές συνθήκες μιας ιστορικής στιγμής, τόσο καλύτερα διακρίνει την εκλεκτική της συγγένεια με την εποχή του. Διότι ταυτιζόμαστε με το επιλεγμένο θέμα τόσο μόνο, όσο μπορεί να ταυτιστεί το άυλο είδωλό μας μέσα στον καθρέφτη με το φτιαγμένο από σάρκα και πνεύμα σώμα μας.



10/3/13

Έχω ζήσει με γυναικείες φιγούρες που στήριζαν και γεννούσαν τους πάντες. Και τον ίδιο τους τον δυνάστη, καμία φορά.

  
 Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Κηφισιά
την συνέντευξη έκανε η Λίνα Σόρογκα

-  Πως συνδέετε, αν συνδέετε, την γυναίκα της πολίτικης  κουζίνας με εκείνη της βορινής ; Επειδή ένα μεγάλο μέρος των δημοτών μας από την Νέα Ερυθραία  είναι  Μικρασιάτισες.  
- H μια γιαγιά του βιβλίου είναι Μικρασιάτισα, Καπαδόκισσα, μάλλον! Και η Ράνια, η γυναίκα τη βορινής κουζίνας, σαν Μικρασιάτισα μαγειρεύει! Η καρδιά της και όλα τα συναισθήματά της εκεί! Η αγάπη και η φροντίδα της για τους άλλους! Με μπισκοτάκια γυρεύει τον χαμένο της γιο στην ρημαγμένη και καμένη Αθήνα! Κι όσο για μένα, από το σόι της μαμάς η μια ρίζα εκείνη του βαφέα παππού, είναι Μικρασιατική και είμαι τόσο υπερήφανη γι’ αυτό! Για την εκπάγλου καλλονής προγιαγιά Άννα, για τον παππού που διάβαζε ποίηση κι έβαφε με εκείνο το σπάνιο μπλε, για την κοσμοπολίτικη αντίληψη που διακατείχε όλη την οικογένεια: περιουσία μας οι γνώσεις και η αισθητική που είναι σχεδόν ηθική. Για εκείνη την αίσθηση της απόλαυσης πέρα απ’ ό,τι μας ανήκει ή δεν μας ανήκει. Για την ποίηση της καθημερινότητας, για την απίστευτη τέχνη τελικά της ζωής. 

- Πρέπει να εξακολουθεί να εορτάζεται η  μέρα της Γυναίκας ;
- Είμαι φιλέορτος τύπος. Ό,τι γιορτάζεται, καλώς γιορτάζεται. Αν και από την πείρα μου ό,τι γιορτάζεται είναι εκείνο που ακριβώς ξεχνάμε τις καθημερινές.

- Τι θέση έχει ο άντρας  στη ζωή σας ;
- Τον κυρίαρχο (μαζί με την ίδια τη ζωή και το νόημά της). Είχα (και πάντα θα έχω) έναν πατέρα υπέροχο, γενναιόδωρο και αστείο, ανοιχτόκαρδο σαν παιδί. Αγάπησα κι αγαπηθήκα, δόξα τω Θεώ, χορταστικά και πολύ, τόσο που να μπορώ και μόνη μου, να είναι η αγαπημένη παρουσία πια διαρκής και παντοτινή.

-Με ποια από τις  ηρωίδες του βιβλίου σας «Η Γυναίκα της Βορινής κουζίνας» ταυτίζεστε ;

- Γράφοντάς το, νόμιζα ότι είμαι η Αρσινόη, μια ζωή εξάλλου γράφω και διαβάζω. Όταν το τέλειωσα έγινα η Ράνια, θα ‘θελα να ‘μαι Ράνια, έχω κλάψει σα Ράνια, ακόμα και τώρα όταν σκέφτομαι την Ράνια πονώ και κατανοώ. Αλλά όσο περνά ο καιρός κερδίζει η σοφή Αριάδνη, η γυναίκα του Δυτικού καθρέφτη, όλα έχουν το λόγο τους και τ’ αντίθετα τελικά μοιάζουν, αρχίζω πια να συμφιλιώνομαι να με κατανοώ και να κατανοώ.  
- Τι είναι ο  απόλυτος έρωτας ;   

- Αυτός που σου αποκαλύπτει τον εαυτό σου αφού πρώτα καταλύσει τα όρια. Άλμα τελικά στο κενό. Με δίχτυ ασφαλείας τίποτε το απόλυτο δεν προσεγγίζεται. Ούτε ο έρωτας για τον άλλον, ούτε η τέχνη, ούτε κι ο Θείος Έρωτας που αυτό στο φινάλε είναι το βασικό. Το απόλυτο που αναζητάς μια ζωή με το ανθρώπινό του ή το χάρτινο πρόσωπο. Εκείνο που ακόμα κι αν προσεγγίσεις, το χάνεις για να ’χεις να βαδίζεις σ΄ αυτό, να μπορέσεις να ζεις.
- Πιστεύετε στην μητριαρχική κοινωνία ;

- Έχω μεγαλώσει σε μια αλλόκοτα μητριαρχική κοινωνία. Μεγάλη και σημαντική μαμά και γιαγιά, προγιαγιά… Έχω ζήσει με γυναικείες φιγούρες που στήριζαν και γεννούσαν τους πάντες. Και τον ίδιο τους τον δυνάστη, καμία φορά.
- Τι κάνετε για να σώσετε την Ελλάδα από την κρίση ;

- Γράφω κι αντέχω! Πονώ και προσεύχομαι. Πιστεύω όσο ποτέ στη δύναμη της ζωής και στα νέα παιδιά. Συνειδητοποιώντας δε ότι μπορώ και με τα ελάχιστα, απελευθερώνομαι από φόβους, περιττά βάρη, χαίρομαι εκείνα τα ανεκτίμητα που τα χάσαμε τόσα χρόνια διότι όλα ήταν αγορά ή εξαγορά. Τα σημαντικά είναι εκεί και θέλουν αίμα και ποίηση και ιδρώτα και ψυχή για να τα ξαναβρούμε. Στη φασαρία τα είχαμε χάσει τα σημαντικά.
- Η αγαπημένη σας ηρωίδα  στη λογοτεχνία ;

- Για πολλά χρόνια και ντρέπομαι πια, η Άννα Καρένινα! Τελευταία η Μαίρη Πόππινς χορεύουμε κιόλας την Μελωδία της ευτυχίας με την Νεφέλη, την παραμυθένια ηρωίδα μου και αναδεξιμιά. Και φυσικά η Αλίκη εκείνη των Θαυμάτων, τόσο πολύ θαρραλέα στο μαγικό, στο καινούργιο, στην αλλαγή. Αν και τώρα που με ρωτάτε συνειδητοποιώ ότι αγαπημένους ήρωες περισσότερο έχω, τελικά! 

- Τι  θα παίρνατε μαζί σας σε μια ολική καταστροφή ;
- Από ανθρώπους; Είναι πολλοί και θα προτιμούσα να υποστώ την καταστροφή. Από αντικείμενα, το κομποσκοίνι μου και λίγα βιβλία. Τον Μπόρχες, την γερόντισσα Γαβριηλία και την Αγία Γραφή.

- Αν ξαναρχίζατε την ζωή σας από την αρχή ;
- Μάλλον τα ίδια ακριβώς θα έκανα και θα ζούσα! Έχω ζήσει, ξέρετε, την δική μου ζωή. Και γι’ αυτό και φτάνω στο όποιο ταμείο αγόγγυστα!

- Ποια είναι η Ελένη Γκίκα, σαν συγγραφέας  ;

- Τώρα τι να πω… κάποια που για να καταλάβει κάτι θα πρέπει και να το γράψει;

- ….σαν γυναίκα ;
- Όσο περνάνε τα χρόνια, η μαμά της φτυστή!

- ….σαν άνθρωπος ;  
- Εύπιστη και ελπίζω ανοιχτή στο ενδεχόμενο.

- Ένα απόφθεγμα  ;    
- Εν αταξίαις εύτακτοι όντες, μάλλον αυτό. Και εκείνο του Μπόρχες, Ήμουν ο Όμηρος και τώρα είμαι ο Κανένας σαν τον Οδυσσέα.

- Τι «μαγειρεύετε»  τώρα, και κλείνουμε  ;

- Ένα μουσικό χειροποίητο θρίλερ συμφιλίωσης: «Το bolero δεν ήταν του Ραβέλ». Με συμφωνική μουσική, πύργους και ρημαγμένους ανθρώπους, με οικογενειακά μυστικά και έναν έρωτα άνομο, με μαριονέτες και μάσκες, με θύτη καταδικασμένο ν’ αγαπήσει το θύμα, με τη βεβαρημένη ιστορική μας παρακαταθήκη. Με τη μεταμέλεια και το έλεος ακόμα και στα πιο δύσκολα πάντοτε εκεί. Μια ιστορία για την αρχιτεκτονική της ψυχής. Και φυσικά πολλά παραμύθια. Για τη «Ζωγραφιά που ταξιδεύει» στην αρχή. Με τα κόκκινα μαλλιά της Σοφίας, ύμνος στο διαφορετικό και στην ίδια τη ζωή. Για τα ζωντανά μαλλιά της Σοφίας όπου ξαναγράφεται η Γέννεση και η Ποίηση, η ανθρώπινη περιπέτεια απ’ την αρχή. Από τις εκδόσεις «Καλέντη» και πάλι. Μόνο κάτω από την ομπρέλα της αγάπης και της φιλίας ανθίζω, αλλιώς μαραίνομαι, για να γράψω θέλω να αισθάνομαι εμπιστοσύνη και θαλπωρή.

 
Το βιβλίο της

Ελένης Γκίνα «Η γυναίκα της

Βορινής κουζίνας»


, που κυκλοφορείαπότιςεκδόσεις«Καλέντη» θα παρουσιαστείστο Κέντρο

Έρευναςκαι Μελέτηςτου ΜικρασιατικούΠολι-

τισμούτηςΧερσονήσου τηςΕρυθραίας τη Δευτέ

ρα 11 Μαρτίου στις7.00 μ.μ., στο ΠνευματικόΚέντρο (Βίλλα Κώστα), ΛουκήΑκρίτα 4, Νέα Ερυ-

θραία. Στην εκδήλωση η Κατερίνα Μουστάκη, μέ

λοςτου Δ.Σ. του ΠνευματικούΚέντρου θα μιλήσει

με θέμα «Μικρασιάτισσεςγυναίκεςόπωςτιςέζησα

» και για το βιβλίο, θα μιλήσει η γνωστήσυγγραφέαςΛεία Βιτάλη, και η συγγραφέαςκαι μέλοςΔΣ Λίνα

Σόρογκα. Κείμενα απότο βιβλίο, θα διαβάσει η

Δέσποινα Μουστάκη.

Η

Ελένη Γκίκα γεννήθηκε στο Kορωπί Δημοσιο-

γράφοςκαι βιβλιοκριτικόςστο Αντί στιςΕικόνεςκαι στο ΈθνοςτηςΚυριακήςαπότο 1983, έχει

ασχοληθείμε το μυθιστόρημα, το διήγημα, την

ποίηση, το παραμύθι, έχει συμμετάσχει σε συλ-

λογικέςεκδόσειςκαι έχει επιμεληθείβιβλία και

σειρές Κυκλοφορούν 28 βιβλία της Επίσηςείναι

στη συντακτικήεπιτροπήστο περιοδικό“Η Ιστορία

Σήμερα” που κυκλοφορείμε το ΕΘΝΟΣ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 





 

7/3/13

"H Γυναίκα της Βορινής Κουζίνας" στη Βίλλα Κώστα

Δημοσιεύθηκε στην “ΑΜΑΡΥΣΙΑ”

Το Κέντρο Έρευνας και Μελέτης του Μικρασιατικού Πολιτισμού της Ερυθραίας Χερσονήσου θα παρουσιάσει το νέο βιβλίο της συγγραφέως και κριτικού λογοτεχνίας, Ελένης Γκίκα, «Η Γυναίκα της Βορινής Κουζίνας» (εκδόσεις Καλέντη), τη Δευτέρα 11 Μαρτίου στις 7.00 μ.μ., με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας, στους χώρους του (Βίλλα Κώστα, οδός Λουκή Ακρίτα 4, Νέα Ερυθραία, τηλ.: 210 6206190).

Η Κατερίνα Μουστάκη, μέλος του Δ.Σ του ΚΕΜΜΙ.Π.Ε, θα μιλήσει με θέμα «Μικρασιάτισσες γυναίκες όπως τις έζησα», ενώ για το βιβλίο θα μιλήσουν η γνωστή συγγραφέας Λεία Βιτάλη και η συγγραφέας και μέλος του Δ.Σ. Λίνα Σόρογκα. Κείμενα από το βιβλίο, θα διαβάσει η Δέσποινα Μουστάκη.

Η Ελένη Γκίκα γεννήθηκε στο Kορωπί . Δημοσιογράφος και βιβλιοκριτικός στο «Αντί», στις «Εικόνες» και στο «Έθνος της Κυριακής» από το 1983, έχει ασχοληθεί με το μυθιστόρημα, το διήγημα, την ποίηση, το παραμύθι, έχει συμμετάσχει σε συλλογικές εκδόσεις και έχει επιμεληθεί βιβλία και σειρές. Κυκλοφορούν 28 βιβλία της, ανάμεσά τους τα «Δι’ εσόπτρου εν αινίγματι», «Να τα μετράω ή να μη τα μετράω τα χρόνια», «Το αίνιγμα του άλλου», «Μετεβλήθη εντός μου, ο ρυθμός του κόσμου», «Υγρός χρόνος», «Εν αταξίαις εύτακτοι όντες», «Το γράμμα που λείπει», «Πλήθος είμαι», «Οι κούκλες δεν κλαίνε» και «Η αιώνια επιστροφή».

Με το μυθιστόρημα «Η Γυναίκα της Βορινής Κουζίνας» και το παραμύθι «Το μυστικό της μαγικής τσαγιέρας», που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ξεκίνησε τη συνεργασία της με τις εκδόσεις Καλέντη.

Από τις ίδιες εκδόσεις θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2013 το μυθιστόρημά της «Το bolero δεν ήταν του Ραβέλ» και το παραμύθι «Η ζωγραφιά που ταξιδεύει».