ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
2ο Ιβηροαμερικάνικο Φεστιβάλ ΛΕΑ : Λογοτεχνία εν Αθήναις
«Για ένα καλύτερο κόσμο στα χέρια μας»
29/9 έως 3/10 2010 στην «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι)
Σας προσκαλούμε στη συνέντευξη τύπου στις 29 Σεπτεμβρίου στις 12.00 στην αίθουσα ”Γιάννης Ρίτσος”- Αμφιθέατρο Ρ/Σ Αθήνα 9,84 στην οποία θα παρευρεθούν οι επίσημοι καλεσμένοι του Φεστιβάλ μας.
Οι χώρες της Ιβηρικής και της Λατινικής Αμερικής είναι αγαπητές στην Ελλάδα, αλλά οι γνώσεις που έχουμε γι’ αυτές είναι αποσπασματικές.
Φλαμένκο, Μάρκες, Τεκίλα, Κολόμβος, Μπόσα Νόβα, Ταγκό, Σάμπα, Φάντο, Σαραμάγκου, Μπολίβαρ, Πεσόα, Νερούντα, Πελέ, Λόρκα, Τάκος….λέξεις γνωστές στον Έλληνα, ονόματα πασίγνωστα…..
Το ευρύ, όμως, αθηναϊκό κοινό, μέχρι πρόσφατα, δεν είχε ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς ικανό να συνδέσει όλες τις εκφάνσεις του μεγάλου ιβηροαμερικανικού πολιτισμού, από την ιστορία μέχρι το χορό, από την ποίηση μέχρι τη γαστρονομία, από το κόμικ μέχρι τη μουσική, από το μυθιστόρημα μέχρι τη ζωγραφική.
Μετά την επιτυχία του 1ου Φεστιβάλ ΛΕΑ 2009 και με αφορμή την έκδοση του πεντηκοστού (50ου) τεύχους του, το πολιτιστικό περιοδικό Sol Latino σε συνεργασία με το Διαπολιτισμικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, το Ιnstituto Cervantes, το Κέντρο Γλώσσας και Πολιτισμού Abanico και την «Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι), διοργανώνουν για δεύτερη φορά το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2010: Ιβηροαμερικανική Λογοτεχνία εν Αθήναις στην «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων, από 29 Σεπτεμβρίου μέχρι 3 Οκτωβρίου (ελεύθερη ανεξαιρέτως είσοδος σε όλες τις δραστηριότητες).
Στη δεύτερη κατά σειρά διοργάνωσή του το λογοτεχνικό αυτό δρώμενο, τις πέντε ημέρες που θα διαρκέσει, θα προσφέρει ένα πλούσιο φάσμα δραστηριοτήτων επικεντρωμένων ως επί το πλείστον στην ισπανική και πορτογαλόφωνη λογοτεχνία (ομιλίες, συζητήσεις, εργαστήρια, στρογγυλά τραπέζια, παρουσιάσεις βιβλίων, ντοκυμαντέρ...), αλλά και στην ιστορία (διαλέξεις, ντοκυμαντέρ...), τις πλαστικές τέχνες (εκθέσεις εικονογραφίας, ζωγραφικής και γελοιογραφίας), τη γαστρονομία και τη μουσική (παραδοσιακοί και λαϊκοί χοροί, συναυλίες και εμφανίσεις διαφόρων dj´s) από χώρες όπου ομιλούνται τα ισπανικά και τα πορτογαλικά. Επίσης, τα μικρά παιδιά θα βρούνε δραστηριότητες που απευθύνονται σ’ αυτά (εργαστήρια, αφηγήσεις παραμυθιών, κουκλοθέατρο...). Καθημερινά θα προσφέρονται λιχουδιές απ τις χώρες που συμμετέχουν και άλλα πολλά. Σημειωτέον, θα υπάρχει ταυτόχρονη διερμηνεία σε όσες δραστηριότητες το απαιτούν.
Προσκεκλημένοι τού Φεστιβάλ, λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές προσωπικότητες του ιβηροαμερικανικού κόσμου όπως οι: Χόρχε Έντουαρντς, Τομάς Σεγκόβια, Ρόσα Μαρία Μπρίττον, Λουίς Εντουάρντο Άουτε, Φερνάντο Ιγουασάκι, Χεσούς Αγκουάδο, Μπλάνκα Αντρέου, Γιούρι ντε Γκορτάρι, Εντμούντο Εσκαμίγια, Μαρία Λουίσα Καπέγια, Ομάρ Φιγκερόα Τούρσιος, Αντριάνα Μοσκέρα και η θεατρική ομάδα τού κουκλοθέατρου Bambalina. Θα συμμετάσχουν επίσης οι έλληνες συγγραφείς Πέρσα Κουμούτση, Ελένη Γκίκα, Κωνσταντίνος Βαδραχάνης και Θάνος Χατζόπουλος, καθώς επίσης και εκπρόσωποι του πορτογαλικού και ισπανικού πολιτιστικού εν ελλάδι κύκλου (Χουάν Βιθέντε Πικέρας, Πέδρο Ολάγια, Βίκτορ Ιβάνοβιτς, Δημήτρης Δρόσσος, Γιώργος Ρούβαλης και Σίλβα Πάντου μεταξύ άλλων). Όλοι αυτοί καθιστούν το Φεστιβάλ ΛΕΑ ένα άνευ προηγουμένου πολιτιστικό γεγονός για τα ελληνικά δεδομένα.
Το Φεστιβάλ τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων της Ελληνικής Δημοκρατίας και την υποστήριξη των πρεσβειών της Αργεντινής, Βενεζουέλας, Βραζιλίας, Κούβας, Ισπανίας, Μεξικού, Ουρουγουάης, Παναμά, Περού, Πορτογαλίας και Χιλής και το Προξενείο της Κολομβίας.
Χώρος
«Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι)
Αίθουσες “Κωστής Παλαμάς” και ”Γιάννης Ρίτσος”- Αμφιθέατρο Ρ/Σ Αθήνα 9,84
Ωράριο – Horarios
Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου, 19:00 - 23:00.
Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου και Παρασκευή 1 Οκτωβρίου, 14:00 - 23:00.
Σάββατο 2 Οκτωβρίου, 11:00 – 23.00
Κυριακή 3 Οκτωβρίου, 11:00 - 23:00.
Είσοδος Ελεύθερη
Χορηγοί,
Ίδρυμα Μαρία Τσάκος
Ρ/Σ Αθήνα 9,84
Enzzo de Cuba
Teleperformance Hellas
Έκθεση Ιβηροαμερικάνικου Βιβλίου,
Εκδόσεις Πάπυρος
Εκδόσεις Opera
Εκδόσεις Ekati
Εκδόσεις Klett
Eleftheroudakis (Βιβλ’ια και στα Ισπανικά)
Εκδόσεις Livanis
Εκδόσεις Stochastis
Εκδόσεις Exandas
Εκδόσεις Okeanida
Βιβλιοπαρουσίαση,
1. Παρουσίαση του βιβλίου «ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ» του συγγραφέα Alan Pauls . Εκδόσεις Πάπυρος. Βασικός ομιλητής θα είναι η μεταφράστρια του βιβλίου κυρία Έφη Γιαννοπούλου. Μαζί της θα είναι και ο κύριος Θεόφιλος Τραμπούλης κριτικός τέχνης και μεταφραστής. Παρασκευή 1 Οκτωβρίου στις 18.30.
2. Παρουσίαση του βιβλίου Γλυκιά Πατρίδα του Ραμόν Λόπες Βελάρδε, Εκδόσεις Εκάτη. Με τους: Πέδρο Λάστρα, ανθολόγηση, και Ρήγα Καππάτο, μεταφραστή.
Σε συνεργασία με τις Πρεσβείες τής Χιλής και του Μεξικού στην Ελλάδα.
Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010 στις 15.30
3. Παρουσίαση πρώτης έκδοσης ποιημάτων του Tomás Segovia στα ελληνικά. Παρουσιάζουν και συντονίζουν οι μεταφραστές τού ποιητή: Νίκος Πρατσίνης, Κώστας Παλαιολόγος, Ελένη Χαρατσή, Βίκτωρ Ιβάνοβιτς.
Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010 στις 20.10
Επίσης, Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2010 στις 21.00
Jorge Edwards, συνάντηση με το έργο του. Με τη μεταφράστρια Σαπφώ Διαμάντη και την Μάγδα Κοτζιά, διευθύντρια του εκδοτικοί οίκου Εξάντας. Μιλά για τον συγγραφέα και συντονίζει η δημοσιογράφος και συγγραφέας Ελένη Γκίκα
Σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Χιλής.
Χ'ωρος: Αίθουσα "Γιάννης Ρίτσος" Αμφιθέαατρο Ρ/Σ "Αθήνα 9.84"
Μουσική και Χορό,
Latin Club Enzzo de Cuba presents: Live Manolo Vega y amigos
Latin Club Fuego presents: Old Memories, Best Dj’s of Latin Music
Restaurant Oro Toro presents: Live Ramon y La Cucaracha
Embassy of Mexico presents: Live Martha Moreleon
Restaurant Pasional presents: Live Stella Chroneoy y tango Pasional.
Και…
Flamenco Sentimientos
Brasil Dance Group “Beijaflor”
Dance from Colombia “Walter Quinones y su grupo”
Γευσιγνωσία,
Εστιατόριο El Salero (tapas from Spain)
Εστιατόριο Oro Toro (meat grill)
Εστιατόριο El Rincon Mexicano & company El Sabor
Εστιατόριο Pasional (argentinian food)
Έκθεση Ζωγραφική,
- Γελοιογραφίες του Omar Figueroa Turcios
- Ομαδική έκθεση «Φεστιβάλ ΛΕΑ 2010»
Βραζιλία
Λουίς Κάρλος Αγιάλα Ρεταμόσο
- Ananda
– Paris Bogea
Χιλή
- Jorja
- Victoria Stambolis
Κολομβία
- Julia Guerrero
- Alejandro Méndez
Κούβα
- Manolo Vega
Ισπανία
- Blanca Tiana Mas (ζωγραφιστές βεντάλιες και χαρακτική)
: Μεξικό
- Melina Moisidelis
- Saúl Miranda (φωτογραφία)
Παναμάς
- Γιάννης Τζωρτζής (φωτογραφία)
Ουρουγουάη
- Estela Carballo
• Galeria de Arte Las Flores Art Collection
Ανάμεσα στα έργα που θα παρουσιαστούν, ένα εξ αυτών έχει δωρηθεί στην Ύπατη Αρμοστεία τού ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (UNHCR-Greece), με σκοπό να συμβάλλει στην ανθρωπιστική προσπάθεια υπέρ των προσφύγων.
www.lasfloresartcollection.com
Για περισσότερες πληροφορίες,
Adriana Martinez
Διευθύντρια του Φεστιβάλ ΛΕΑ 2010
Revista Cultural Sol Latino
Director-Editor
Teléfono: 210 9859682 - 6936797754
E-mail: info@solatino.gr
http://www.solatino.gr
http://www.lea-festival.com
28/9/10
24/9/10
“Οιδίποδα να σε πω/ ή Θόδωρο;”
Αν βγω στο δρόμο, έχω συμφωνήσει ν' ακούω στα ονόματα...
“ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1073-2008” του Γιώργου Χρονά. Εκδ. “Οδός Πανός”, σελ. 278, € 18
“Σ' αυτή την κλινική / που βλέπει τη θάλασσα/ γεννήθηκα./ Πρωί Σαββάτου ένα πλοίο έφευγε/ για τη Σαλαμίνα,/ δρόμοι και κτίρια μέσα στον άνεμο/ η σκόνη που φιλούσε τα μέτωπα/ των εργατών της προκυμαίας./ Τώρα μπορείς να δεις τον κόσμο,/ μου είπε η μάνα μου./ Τα πάντα είσαι να κάνεις,/ κανένα πρόβλημα./ Μόνο να μην καπνίζεις” (Διαθήκη, Α).
Βαθύς, κινηματογραφικός, εντόνως υπαρξιακός, μελαγχολικός, με μια χριστιανική σχεδόν χαρμολύπη, ο ποιητής Γιώργος Χρονάς είναι ο ποιητής της μαγικής καθαγιασμένης καθημερινότητας και του ανθρώπου.
“Γεννήθηκες 3 κιλά και 50 γραμμάρια
Ψηλά σε σήκωσαν οι νοσοκόμες/ να δεις τη θάλασσα./
Όταν ήρθες πάλι δίπλα μου/ ίσα που ανέπνεες./ Σε πήρα στο στήθος μου./ Οιδίποδα να σε πω/ ή Θόδωρο;” (Διαθήκη, Β)
Άμεσος, συνήθως πρωτοπρόσωπος και προσωπικός, εκείνος που αφηγείται, εντούτους οικουμενικός, όλα είναι εδώ και είναι δίπλα, φως και σκοτάδι. Το όλον στο ελάχιστο, πώς αλλιώς...
“Τώρα πια τ' απογεύματα δεν έχω όνομα
Αν βγω στο δρόμο, έχω συμφωνήσει ν' ακούω στα ονόματα
Αλέξανδρος, Αλέξιος, Αλέξης, Βασίλειος, Γεράσιμος,
Γρηγόρης, Ραχήλ, Δημήτριος, Γιάννης, Λεωνίδας,
Νίκος, Μιχάλης, Μάρθα, Κωνσταντίνος, Μανώλης” (Απαγορευμένο ερωτικό τραγούδι Χριστουγέννων).
Στο συγκεντρωτικό τόμο “Τα ποιήματα 1973- 2008” περιλαμβάνονται οι συλλογές: “Βιβλίο 1 (1973), “Οι λάμπες” (Πολύτροπον 1974), “Τα μαύρα τακούνια” Εγνατία – Τραμ, 1979), “Ο αναιδής θρίαμβος” (Οδός Πανός, 1984), “Κατάστημα νεωτερισμών” (Οδός Πανός 1997) και αδέσποτα συλλογών (1997-2008).
Αλεξάνδρεια, Πέραμα, οι εβραίοι της Νέας Υόρκης και ο οξυγονοκολλητής από την Βηρυττό, τα χωριά της Μακεδονίας, η Γένοβα, το χαμάμι του Μουχτάρ Πασά και η Μαίριλιν Μονρόε, ο ποταμός ο Λούσιος και οι άνεμοι των Ινδιών, η Αφροδίτη. Μια Λόλα, ο Λουκάς, ο Γιάννης, Αιγύπτιοι, στρατιώτες των Θηβών συναντιούνται σε κατάστημα νεωτερισμών, στο αστυνομικό δελτίο και στο Χριστό στα Σπάτα. Ο Άγγελος της Εσπέρας και ο Παζολίνι στην Αθήνα.
Ποίηση σπαρακτική, ιαματική, έπλεη συναισθήματα, ποιητική αισθητική, εικόνες. Μαγικές μέσ' στην κρυστάλλινη καθαρότητα του βλέμματος και των αισθημάτων. Φιλόστοργες και για τούτο αναστάσιμες ακόμα και “στο πάλκο του θανάτου”.
Πόρνες, άνθρωποι της βιοπάλης και της διπλανής πόρτας, λαικά παιδιά, καλλιτέχνες που κάηκαν απ' τα πολλά τους ταλέντα, συναντιούνται στους στίχους του αβίαστα, σαν ανάσα, εν τούτοις, δοξαστικά. Εν πλήρη δόξη, με το φωτοστέφανου ενός μοναχικού καθημερινού αγίου.
“Εκείνοι που γεννήθηκαν για ν' ανήκουν στον Κάτω Κόσμο
δε θ' αγαπηθούν όσο και να το γυρεύουν, δε θα υπάρξουν ποτέ
παρά σε κάτι μικρές στο χρόνο ιστορίες ασήμαντες.
Ένα πρωί θ' ακουστεί ο δικός τους θρήνος στο δρόμο
με τα κόκκινα ρόδα θα φύγουν για τον Κεραμεικό- μάνες μαύρες,
φίλοι μαύροι, τυφλοί οργανοπαίχτες”,
ανασταίνονται στις σελίδες τους με το αρχετυπικό τους πρόσωπο εν πλήρη καθημερινή δόξη, στη ποιητική δουλειά του Χρονά που έτσι δημιουργεί ποίηση: καθώς ανασαίνει και σ' όλες του τις εκφράσεις.
Άλλοτε σε μικρή φόρμα και κάποιες φορές με μορφή πεζογράγουδου ή σε μεγάλα ποιήματα, σα μαχαιράκι ο ρυθμός και οι λέξεις του, οι έννοιες, καθαρτήριο όπου πονά ο θεάνθρωπος στον πτωτικό μόχθο της ημέρας.
Επειδή: “Έτσι μας θέλουν οι Μούσες/ μόνους με άστοχες κινήσεις/ βλέψεις νεκρές/ επιθυμίες, βροχές/ ομίχλες που δεν μας καλύπτουν/ Με καμπαρντίνες παλιές/ παλτά που μυρίζουν ναφθαλίνη/ Με περασμένες μουσικές”...
Σαν μουσική τη νύχτα, όλος ο τόμος. Με εκείνο το “Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε/ πριν από τη δύση του ήλιου” να έρχεται από μακριά. “Στην αίθουσα των κατόπτρων” Οι γυναίκες στα ποιήματα (Ρόζα, Ρέα, Βιολέτα) θα πρέπει να του χρωστούν ευγνωμοσύνη.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΑ ΤΟΥ:
Ο Γιώργος Χρονάς γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1948 στον Πειραιά.
Από το 1973, που εμφανίστηκε στα γράμματα, έχει εκδώσει δεκαοχτώ βιβλία με ποιήματα, πεζά, θέατρο.
Ξεκίνησε από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, επί Μάνου Χατζιδάκι, το 1979, παρουσιάζοντας την εκπομπή “Οδός Πανός 17”, έως σήμερα που παρουσιάζει το “Ξενοδοχείο Βαλκάνια”.
Εργάστηκε επίσης στο Πρώτο και το Δεύτερο Πρόγραμμα.
Ποιήματα και πεζά έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Εκατό τραγούδια του έχουν μελοποιηθεί από Έλληνες συνθέτες.
Εκδίδει από τον Φεβρουάριο του 1981 το περιοδικό “Οδός Πανός”, τις ομώνυμες εκδόσεις, καθώς και τις Εκδόσεις “Σιγαρέτα”.
Δημοσιογραφεί κατά καιρούς σε περιοδικά κι εφημερίδες,
την χρονιά που μας πέρασε ανέβηκε (και συνεχίζεται) με τεράστια επιτυχία το θεατρικό του “Η γυναίκα της Πάτρας”.
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
“ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1073-2008” του Γιώργου Χρονά. Εκδ. “Οδός Πανός”, σελ. 278, € 18
“Σ' αυτή την κλινική / που βλέπει τη θάλασσα/ γεννήθηκα./ Πρωί Σαββάτου ένα πλοίο έφευγε/ για τη Σαλαμίνα,/ δρόμοι και κτίρια μέσα στον άνεμο/ η σκόνη που φιλούσε τα μέτωπα/ των εργατών της προκυμαίας./ Τώρα μπορείς να δεις τον κόσμο,/ μου είπε η μάνα μου./ Τα πάντα είσαι να κάνεις,/ κανένα πρόβλημα./ Μόνο να μην καπνίζεις” (Διαθήκη, Α).
Βαθύς, κινηματογραφικός, εντόνως υπαρξιακός, μελαγχολικός, με μια χριστιανική σχεδόν χαρμολύπη, ο ποιητής Γιώργος Χρονάς είναι ο ποιητής της μαγικής καθαγιασμένης καθημερινότητας και του ανθρώπου.
“Γεννήθηκες 3 κιλά και 50 γραμμάρια
Ψηλά σε σήκωσαν οι νοσοκόμες/ να δεις τη θάλασσα./
Όταν ήρθες πάλι δίπλα μου/ ίσα που ανέπνεες./ Σε πήρα στο στήθος μου./ Οιδίποδα να σε πω/ ή Θόδωρο;” (Διαθήκη, Β)
Άμεσος, συνήθως πρωτοπρόσωπος και προσωπικός, εκείνος που αφηγείται, εντούτους οικουμενικός, όλα είναι εδώ και είναι δίπλα, φως και σκοτάδι. Το όλον στο ελάχιστο, πώς αλλιώς...
“Τώρα πια τ' απογεύματα δεν έχω όνομα
Αν βγω στο δρόμο, έχω συμφωνήσει ν' ακούω στα ονόματα
Αλέξανδρος, Αλέξιος, Αλέξης, Βασίλειος, Γεράσιμος,
Γρηγόρης, Ραχήλ, Δημήτριος, Γιάννης, Λεωνίδας,
Νίκος, Μιχάλης, Μάρθα, Κωνσταντίνος, Μανώλης” (Απαγορευμένο ερωτικό τραγούδι Χριστουγέννων).
Στο συγκεντρωτικό τόμο “Τα ποιήματα 1973- 2008” περιλαμβάνονται οι συλλογές: “Βιβλίο 1 (1973), “Οι λάμπες” (Πολύτροπον 1974), “Τα μαύρα τακούνια” Εγνατία – Τραμ, 1979), “Ο αναιδής θρίαμβος” (Οδός Πανός, 1984), “Κατάστημα νεωτερισμών” (Οδός Πανός 1997) και αδέσποτα συλλογών (1997-2008).
Αλεξάνδρεια, Πέραμα, οι εβραίοι της Νέας Υόρκης και ο οξυγονοκολλητής από την Βηρυττό, τα χωριά της Μακεδονίας, η Γένοβα, το χαμάμι του Μουχτάρ Πασά και η Μαίριλιν Μονρόε, ο ποταμός ο Λούσιος και οι άνεμοι των Ινδιών, η Αφροδίτη. Μια Λόλα, ο Λουκάς, ο Γιάννης, Αιγύπτιοι, στρατιώτες των Θηβών συναντιούνται σε κατάστημα νεωτερισμών, στο αστυνομικό δελτίο και στο Χριστό στα Σπάτα. Ο Άγγελος της Εσπέρας και ο Παζολίνι στην Αθήνα.
Ποίηση σπαρακτική, ιαματική, έπλεη συναισθήματα, ποιητική αισθητική, εικόνες. Μαγικές μέσ' στην κρυστάλλινη καθαρότητα του βλέμματος και των αισθημάτων. Φιλόστοργες και για τούτο αναστάσιμες ακόμα και “στο πάλκο του θανάτου”.
Πόρνες, άνθρωποι της βιοπάλης και της διπλανής πόρτας, λαικά παιδιά, καλλιτέχνες που κάηκαν απ' τα πολλά τους ταλέντα, συναντιούνται στους στίχους του αβίαστα, σαν ανάσα, εν τούτοις, δοξαστικά. Εν πλήρη δόξη, με το φωτοστέφανου ενός μοναχικού καθημερινού αγίου.
“Εκείνοι που γεννήθηκαν για ν' ανήκουν στον Κάτω Κόσμο
δε θ' αγαπηθούν όσο και να το γυρεύουν, δε θα υπάρξουν ποτέ
παρά σε κάτι μικρές στο χρόνο ιστορίες ασήμαντες.
Ένα πρωί θ' ακουστεί ο δικός τους θρήνος στο δρόμο
με τα κόκκινα ρόδα θα φύγουν για τον Κεραμεικό- μάνες μαύρες,
φίλοι μαύροι, τυφλοί οργανοπαίχτες”,
ανασταίνονται στις σελίδες τους με το αρχετυπικό τους πρόσωπο εν πλήρη καθημερινή δόξη, στη ποιητική δουλειά του Χρονά που έτσι δημιουργεί ποίηση: καθώς ανασαίνει και σ' όλες του τις εκφράσεις.
Άλλοτε σε μικρή φόρμα και κάποιες φορές με μορφή πεζογράγουδου ή σε μεγάλα ποιήματα, σα μαχαιράκι ο ρυθμός και οι λέξεις του, οι έννοιες, καθαρτήριο όπου πονά ο θεάνθρωπος στον πτωτικό μόχθο της ημέρας.
Επειδή: “Έτσι μας θέλουν οι Μούσες/ μόνους με άστοχες κινήσεις/ βλέψεις νεκρές/ επιθυμίες, βροχές/ ομίχλες που δεν μας καλύπτουν/ Με καμπαρντίνες παλιές/ παλτά που μυρίζουν ναφθαλίνη/ Με περασμένες μουσικές”...
Σαν μουσική τη νύχτα, όλος ο τόμος. Με εκείνο το “Όχι δεν πρέπει να συναντηθούμε/ πριν από τη δύση του ήλιου” να έρχεται από μακριά. “Στην αίθουσα των κατόπτρων” Οι γυναίκες στα ποιήματα (Ρόζα, Ρέα, Βιολέτα) θα πρέπει να του χρωστούν ευγνωμοσύνη.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΑ ΤΟΥ:
Ο Γιώργος Χρονάς γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1948 στον Πειραιά.
Από το 1973, που εμφανίστηκε στα γράμματα, έχει εκδώσει δεκαοχτώ βιβλία με ποιήματα, πεζά, θέατρο.
Ξεκίνησε από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, επί Μάνου Χατζιδάκι, το 1979, παρουσιάζοντας την εκπομπή “Οδός Πανός 17”, έως σήμερα που παρουσιάζει το “Ξενοδοχείο Βαλκάνια”.
Εργάστηκε επίσης στο Πρώτο και το Δεύτερο Πρόγραμμα.
Ποιήματα και πεζά έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Εκατό τραγούδια του έχουν μελοποιηθεί από Έλληνες συνθέτες.
Εκδίδει από τον Φεβρουάριο του 1981 το περιοδικό “Οδός Πανός”, τις ομώνυμες εκδόσεις, καθώς και τις Εκδόσεις “Σιγαρέτα”.
Δημοσιογραφεί κατά καιρούς σε περιοδικά κι εφημερίδες,
την χρονιά που μας πέρασε ανέβηκε (και συνεχίζεται) με τεράστια επιτυχία το θεατρικό του “Η γυναίκα της Πάτρας”.
Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
15/9/10
Αιώνια Επιστροφή
ΑΙΩΝΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ, μυθιστόρημα
Ένα σημάδι του ζητούσε. Πάντα ψηλά' στο μηρό. Που να το βλέπει μόνο εκείνη. Που να τον έχει παρόντα, όταν θα λείπει...
Έκανε χρόνια να περάσει τη δική της “Ζώνη των Επιθυμιών”. Όμως, ο Στάλκερ υπήρχε. “Ένα τυχαίο περιστατικό” είχε πει. Αλλ' ήρθε η ζωή να τα γυρίσει ανάποδα όλα σαν το πουλόβερ. Τώρα, ο πατέρας βουβός. Και τα βιβλία να κραυγάζουν πάντοτε εκεί. Εκείνη η νέα γυναίκα τόσο όμοια μ' αυτήν. Κι εκείνος ο άντρας, λες κι είναι “ο ίδιος- άντρας- ακριβώς”.Κι η Όλγα, “μισό γατί, μισό αρνί” να επιστρέφει. “Στο σταυροδρόμι του Φoνιά”, “στο σπίτι του Καθηγητή”. Απελπισμένη, αγαπημένη, επιτέλους για να τους ξαναβρεί. “Αιώνια Επιστροφή” θα το πει. Όλη η Ζωή, στην Ζώνη των Επιθυμιών, μια Στιγμή.
Το απόλυτο, αλλόκοτο, ολέθριο πρόσωπο της Τρομοκρατίας στον Έρωτα, στη Λογοτεχνία, στην Πολιτική. Ο Στάλκερ που γίνεται Ολοκαύτωμα και ο Καθηγητής, μπροστά στη Θυσία βουβός. Η ιστορία της Όλγας, του Ορέστη που όλο χάνεται κι επιστρέφει, της Μαρίλιας και του Καθηγητή. Η ζωή που δεν ήταν παρά μια προσδοκία, μια αναμονή ετούτης ακριβώς της Στιγμής. Και η αγάπη που είναι σαν τον Θεό, πάντα εκεί- ειδικά όταν δεν είναι ορατή. Το ατελεύτητο της προσδοκίας και μιας σχέσης.
Μια ιστορία μέσα στην Ιστορία και οι παράλληλοι κόσμοι της τέχνης και της ζωής. Οι χάρτινοι ήρωες που αποκτούν σάρκα και αίμα, υπόσταση έξω από το βιβλίο και οι άνθρωποι που θα γίνουν σελίδα, γκρο πλαν, υστερόγραφο, τελεία και παύλα, χαμένος χρόνος και για τούτο, Αιώνια Επιστροφή.
Ελένη Γκίκα
Θα βγούμε στο φως Νοέ, πρώτα ο Θεός.
Από τις εκδόσεις "Ψυχογιός", αυτή τη φορά.
ΥΓ. ΌΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙ...
Πλησίαζε του Σταυρού κι επειγόμουν. Σκεφτόμουν, όλα τα σημαντικά, ΕΚΕΙ. Η γιαγιά που με μεγάλωσε και αναπαύτηκε τη μέρα αυτή. Με έναν αλλόκοτο τρόπο, την ίδια μέρα, αναπαύτηκαν και οι δυο παππούδες και ο αγαπημένος μου θειός. Ό,τι καλό με βρήκε, έκδοση, είδηση, έρωτας, εκεί.
Εκεί και η καινούργια υπογραφή. Για το βιβλίο. Που μου έβαζε δύσκολα, μου άλλαζε, θα μου άλλαζε την ζωή.
Όμως, “Αιώνια Επιστροφή”, όνομα και πράγμα.
Ξεκίνησα αχάραγα με κίνηση, μαζί μου και όλα τα πρωτάκια, για να είμαι εγκαίρως εκεί. Ο κύριος Ψυχογιός με περίμενε στην είσοδο, με αγάπη πατρική.
Με το ίδιο ταξί, “δεύτερο νεκροταφείο” λέω στον Κώστα- έτσι τον έλεγαν, μου είπε- τον ταξιτζή. Στο τηλέφωνο η φίλη μου η Λίτσα, “αναπαύθηκε ο Σταμάτης” μου είχε πει.
Έφτασα εγκαίρως κι εκεί. Μπήκα στο νεκροθάλαμο, κάθησα στην καρέκλα και περίμενα τους άλλους, βουβή. Σκεφτόμουν το καινούργιο βιβλίο, την πραγματικά πριγκιπική υποδοχή, τον υπέροχο Σταμάτη Ψαραύτη, μπροστά μου ακριβώς ένα σφραγισμένο κουτί. Αισθήματα, ακριβώς Χαρμολύπη. Όλα είναι εδώ κι όλα αλλού, θα χαθούν.
“Υπέγραψα”, ψιθύρισα στο αυτί της Λίτσας. “Και μη λυπάσαι, τώρα θα είναι πιο καλά, πιο κοντά σου, διαρκώς κοντά σου, θα πας στο σπίτι και ο Σταμάτης επιτέλους θα είναι εκεί”.
Το βράδυ, επιστρέφοντας σπίτι τον άκουσα απ' την εξώπορτα που φώναζε: “Μην κλείσεις, θα έρθει, όπου νάναι φτάνει το παιδί, μ' ακούς, μην κλειδώσεις, περιμένω το παιδί!”.
Με λαχτάρα έτρεξα, τον αγκάλιασα, μια μέρα τόσο μεστή. Όλα ήταν εκεί. Τον βλέπω τραβιέται. Δεν το πιστεύω στ' αυτιά μου, αλλά τον ακούω, εφιάλτης και τον ακούω: “Ποια είσαι εσύ; Περιμένω το παιδί!
“Μπαμπά μου! Εγώ, εγώ, εγώ είμαι το παιδί! Το παιδάκι σου;”
Αργά το βράδυ, πονούσα, συνήλθε. Αιώνια Επιστροφή. Και πονά. Πολύ. Στο βιβλίο, ο Βουβός Καθηγητής. Κι η κόρη να ουρλιάζει άφωνη: εγώ είμαι εδώ, με γνωρίζεις έτσι δεν είναι; Μόνο να ήξερα αν με γνωρίζεις” εφιάλτης και ξόρκι μαζί.
Αλλά τώρα είναι εδώ. Κι είναι Ζωή. Θα πρέπει να το αποδεχθώ, δεν είναι ιστορία, παράλληλο σύμπαν. Θα είναι η Δική μου Ζωή! Η ζωή με τον Πατέρα. Η ζωή με τη Ζωή.
Ένα σημάδι του ζητούσε. Πάντα ψηλά' στο μηρό. Που να το βλέπει μόνο εκείνη. Που να τον έχει παρόντα, όταν θα λείπει...
Έκανε χρόνια να περάσει τη δική της “Ζώνη των Επιθυμιών”. Όμως, ο Στάλκερ υπήρχε. “Ένα τυχαίο περιστατικό” είχε πει. Αλλ' ήρθε η ζωή να τα γυρίσει ανάποδα όλα σαν το πουλόβερ. Τώρα, ο πατέρας βουβός. Και τα βιβλία να κραυγάζουν πάντοτε εκεί. Εκείνη η νέα γυναίκα τόσο όμοια μ' αυτήν. Κι εκείνος ο άντρας, λες κι είναι “ο ίδιος- άντρας- ακριβώς”.Κι η Όλγα, “μισό γατί, μισό αρνί” να επιστρέφει. “Στο σταυροδρόμι του Φoνιά”, “στο σπίτι του Καθηγητή”. Απελπισμένη, αγαπημένη, επιτέλους για να τους ξαναβρεί. “Αιώνια Επιστροφή” θα το πει. Όλη η Ζωή, στην Ζώνη των Επιθυμιών, μια Στιγμή.
Το απόλυτο, αλλόκοτο, ολέθριο πρόσωπο της Τρομοκρατίας στον Έρωτα, στη Λογοτεχνία, στην Πολιτική. Ο Στάλκερ που γίνεται Ολοκαύτωμα και ο Καθηγητής, μπροστά στη Θυσία βουβός. Η ιστορία της Όλγας, του Ορέστη που όλο χάνεται κι επιστρέφει, της Μαρίλιας και του Καθηγητή. Η ζωή που δεν ήταν παρά μια προσδοκία, μια αναμονή ετούτης ακριβώς της Στιγμής. Και η αγάπη που είναι σαν τον Θεό, πάντα εκεί- ειδικά όταν δεν είναι ορατή. Το ατελεύτητο της προσδοκίας και μιας σχέσης.
Μια ιστορία μέσα στην Ιστορία και οι παράλληλοι κόσμοι της τέχνης και της ζωής. Οι χάρτινοι ήρωες που αποκτούν σάρκα και αίμα, υπόσταση έξω από το βιβλίο και οι άνθρωποι που θα γίνουν σελίδα, γκρο πλαν, υστερόγραφο, τελεία και παύλα, χαμένος χρόνος και για τούτο, Αιώνια Επιστροφή.
Ελένη Γκίκα
Θα βγούμε στο φως Νοέ, πρώτα ο Θεός.
Από τις εκδόσεις "Ψυχογιός", αυτή τη φορά.
ΥΓ. ΌΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙ...
Πλησίαζε του Σταυρού κι επειγόμουν. Σκεφτόμουν, όλα τα σημαντικά, ΕΚΕΙ. Η γιαγιά που με μεγάλωσε και αναπαύτηκε τη μέρα αυτή. Με έναν αλλόκοτο τρόπο, την ίδια μέρα, αναπαύτηκαν και οι δυο παππούδες και ο αγαπημένος μου θειός. Ό,τι καλό με βρήκε, έκδοση, είδηση, έρωτας, εκεί.
Εκεί και η καινούργια υπογραφή. Για το βιβλίο. Που μου έβαζε δύσκολα, μου άλλαζε, θα μου άλλαζε την ζωή.
Όμως, “Αιώνια Επιστροφή”, όνομα και πράγμα.
Ξεκίνησα αχάραγα με κίνηση, μαζί μου και όλα τα πρωτάκια, για να είμαι εγκαίρως εκεί. Ο κύριος Ψυχογιός με περίμενε στην είσοδο, με αγάπη πατρική.
Με το ίδιο ταξί, “δεύτερο νεκροταφείο” λέω στον Κώστα- έτσι τον έλεγαν, μου είπε- τον ταξιτζή. Στο τηλέφωνο η φίλη μου η Λίτσα, “αναπαύθηκε ο Σταμάτης” μου είχε πει.
Έφτασα εγκαίρως κι εκεί. Μπήκα στο νεκροθάλαμο, κάθησα στην καρέκλα και περίμενα τους άλλους, βουβή. Σκεφτόμουν το καινούργιο βιβλίο, την πραγματικά πριγκιπική υποδοχή, τον υπέροχο Σταμάτη Ψαραύτη, μπροστά μου ακριβώς ένα σφραγισμένο κουτί. Αισθήματα, ακριβώς Χαρμολύπη. Όλα είναι εδώ κι όλα αλλού, θα χαθούν.
“Υπέγραψα”, ψιθύρισα στο αυτί της Λίτσας. “Και μη λυπάσαι, τώρα θα είναι πιο καλά, πιο κοντά σου, διαρκώς κοντά σου, θα πας στο σπίτι και ο Σταμάτης επιτέλους θα είναι εκεί”.
Το βράδυ, επιστρέφοντας σπίτι τον άκουσα απ' την εξώπορτα που φώναζε: “Μην κλείσεις, θα έρθει, όπου νάναι φτάνει το παιδί, μ' ακούς, μην κλειδώσεις, περιμένω το παιδί!”.
Με λαχτάρα έτρεξα, τον αγκάλιασα, μια μέρα τόσο μεστή. Όλα ήταν εκεί. Τον βλέπω τραβιέται. Δεν το πιστεύω στ' αυτιά μου, αλλά τον ακούω, εφιάλτης και τον ακούω: “Ποια είσαι εσύ; Περιμένω το παιδί!
“Μπαμπά μου! Εγώ, εγώ, εγώ είμαι το παιδί! Το παιδάκι σου;”
Αργά το βράδυ, πονούσα, συνήλθε. Αιώνια Επιστροφή. Και πονά. Πολύ. Στο βιβλίο, ο Βουβός Καθηγητής. Κι η κόρη να ουρλιάζει άφωνη: εγώ είμαι εδώ, με γνωρίζεις έτσι δεν είναι; Μόνο να ήξερα αν με γνωρίζεις” εφιάλτης και ξόρκι μαζί.
Αλλά τώρα είναι εδώ. Κι είναι Ζωή. Θα πρέπει να το αποδεχθώ, δεν είναι ιστορία, παράλληλο σύμπαν. Θα είναι η Δική μου Ζωή! Η ζωή με τον Πατέρα. Η ζωή με τη Ζωή.
14/9/10
Μάθε να ξεχνάς
“ΠΕΙΡΑΜΑ ΜΝΗΜΗΣ” του Σεμπάστιαν Φίτσεκ. Μετάφραση: Αλέξης Γραμματικός. Εκδ. “Διήγηση”, σελ. 326, € 16
“Είστε ο κύριος Μαρκ Λούκας, δικηγόρος και κοινωνικός λειτουργός, τριάντα δυο χρονών, μένετε στη Στάινμετστράσε, στο Σένεμπεργκ. Χήρος, παλιότερα παντρεμένος με τη Σάντρα Ζένερ, τριάντα τριών ετών. Έχασε τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. Και...”
“...και δεν πρέπει να καλέσετε την αστυνομία, υπό τις παρούσες συνθήκες”.
Όλα γυρίζουν γύρω από μια αλλόκοτη αγγελία, χρήσιμη τις εποχές που περνάμε:“Μάθε να ξεχνάς”.
Και κάτω από αυτόν τον τίτλο μια ομάδα αυτοβελτίωσης υπόσχεται να απαλείψει απ' τη μνήμη, ό,τι στοιχειώνει τη ζωή μας. Οι πρώτες σελίδες ενδεικτικές και σε προιδεάζουν: ένα ζευγάρι μπροστά σε μια αποκρουστική λάμπα- δελφίνι υπόσχεται να την ανάψει όποιος θα “φύγει” πρώτος.
Κι από την αρχή σου γίνεται γνωστό στο καινούργιο ψυχολογικό θρίλερ του Σεμπάστιαν Φίτσεκ “Πείραμα Μνήμης” πως ο Μαρκ Λούκας είναι εκείνος που απέμεινε, η Σάντρα, η σύντροφός του, στο ατύχημα το οποίο θέλει και να εξαφανίσει από τη μνήμη του, μαζί με το αγέννητο παιδί του, έχει “φύγει”.
Την παρεμβολή του ως βαρύτατα τραυματισμένου την προσπερνάς, εξάλλου ο ψυχίατρος του λέει ότι εκείνο που δεν αντέχει είναι η μνήμη. Και υποθέτοντας ότι απλώς αυτοτραυματίζεται διότι αμφιβάλει για αυτή καθ' εαυτή του την ύπαρξη, το ξεχνάς. Η καταιγιστική δράση που ακολουθεί, στο επιβάλει.
Στις σελίδες που ακολουθούν, ο Μαρκ, αναζητά τα χνάρια της ζωής του εις μάτην: στο σπίτι του η... νεκρή γυναίκα του απαγορεύει την είσοδο, εξάλλου όπως πληροφορείται από την ίδια, δεν τον γνωρίζει! Στην Ακτή, στο γραφείο του όπου καταφεύγουν συνήθως ναυαγισμένοι έφηβοι, ιδιοκτήτης άλλος, τον διώχνει! Και σα να μην έφταναν αυτά, η κλινική που υποσχόταν το Πείραμα, δεν υπάρχει! Στο σκάμα που συναντά, μια γυναίκα που δείχνει να γνωρίζει τα πάντα γι' αυτόν, αγνοώντας όμως όλα όσα αφορούν την ζωή της, του καταγγέλλει μια συνωμοσία ασύλληπτη: είναι ήδη στο Πείραμα κι έχει αρχίσει να ξεχνά σχεδόν τα πάντα.
Στο μεταξύ, ο συγγραφέας όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, θέτει μεγάλα ψυχιατρικά προβλήματα.
Κατ' αρχάς, τα στάδια του πένθους. Όπου αρνείται τον θάνατο της Σάντρας.
Αμέσως μετά, σε κομβικό σημείο, το Σύνδρομο Αρωγής γνωστό ως ΑΥΑ, και αφορά τα “άτομα υπεραισθητηριακής αντίληψης”, όπως είναι ο Μαρκ και ο αδελφός του Μπένι. Ο οποίος μετά από μια αποτυχημένη αυτοκτονική απόπειρα νοσηλεύτηκε και βγήκε από την ψυχιατρική κλινική προσφάτως.
Τα πράγματα θα μπερδευτούν ακόμα περισσότερο όταν οι δρόμοι τους διασταυρωθούν, μυστικά και ψέματα του παρελθόντος θα έρθουν στο φως και ένα σενάριο της Σάντρα που θεωρεί νεκρή περιγράφει την αλλόκοτη αμνησιακή του περιπέτεια. Το κουβάρι θα ξετυλιχτεί, τελικά, με έναν ασύλληπτο τρόπο.
Πρόθεση, εξάλλου, του συγγραφέα δεν είναι η μεταφυσική αλλά ο ρεαλισμός. Και τα θρίλερ που αγαπά να γράφει ο Φίτσερ στηρίζονται στην ψυχική παθολογία.
Ο ψυχίατρος αδελφός του παρέχει όλα τα γνωσιακά εφόδια, όπως την διαστολή του χρόνου σε περίπτωση θανάτου ή κινδύνου, και το ταλέντο του στην ζοφερή ατμόσφαιρα δημιουργεί μικρά θαύματα.
Ένα ψυχολογικό θρίλερ που διαβάζεται απνευστί και δεν σταματά να σε ξαφνιάζει: με τις διαρκείς ανατροπές του και το απρόσμενο φινάλε. Με τους αντιφατικούς χαρακτήρες και τις απίστευτες ψυχικές νόσους. Με το μεγάλο ζήτημα της μνήμης, ας μη ξεχνάμε εξάλλου και την επινόηση. Με το μαχαιράκι της γλώσσας που τοξικά χρησιμοποιεί για να εξαφανίζει τις σταθερές σου. Μα πάνω απ' όλα, με την υποκειμενικότητα του χρόνου.
Για να υποστηρίξει το θέμα του ο συγγραφέας χρησιμοποιεί θεατρικούς διαλόγους, αγγελίες και άρθρα, σενάρια και χρονική ανατροπή γεγονότων.
Στον επίλογο απίστευτα γενναιόδωρος μας χαρίζει τις πηγές της έμπνευσης. Τι ήταν εκείνο που τον έφερε αντιμέτωπο με την τραυματική ανάμνηση ώστε τον ώθησε να αναφερθεί με τόσο ακραίο τρόπο στην αμνησία. Κι όσο για την αληθοφάνεια του θέματος “ίσως να νομίζετε ότι το πείραμα μνήμης ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Μην απατάσθε όμως, Οι επιστήμονες (το ίδιο και οι εγκληματίες, αλίμονο) έχουν από παλιά πρόσβαση σε ουσίες που μπορούν να ξεριζώσουν αναμνήσεις από την πρόσφατη μνήμη μας.- μας λέει- Και δεν μιλάω απλά για διαλείψεις που προκαλούνται από υπερβολική δόση αλκοόλ' θα αναφέρω για παράδειγμα τη φλουτιντραζεπάμη, η οποία δυστυχώς έγινε διαβόητη ως το “χάπι βιασμού κατά το πρώτο ραντεβού”. Σε συνδυασμό με άλλα ναρκωτικά, καθιστά τα θύματα βιασμού ανίκανα να θυμηθούν το τρομερό έγκλημα που διαπράχθηκε σε βάρος τους”.
Διότι το κλειδί της ιστορίας δεν είναι το “μάθε να ξεχνάς”, ούτε και το ότι ο ήρωας ξέχασε, αλλά, τελικά, τί είναι εκείνο που επιθυμούν διακαώς να ξεχάσει!
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:
Ο Σεμπάστιαν Φίτσεκ γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1971 και είναι πτυχιούχος της Νομικής.
Το βιογραφικό του έχει να επιδείξει πλούσια δραστηριότητα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση.
Από τις εκδόσεις “Διήγηση” κυκλοφορούν:
“Η θεραπεία” και
“Το πείραμα”.
Ελένη Γκίκα
Δημοσιεύθηκε στο Έθνος της Κυριακής
“Είστε ο κύριος Μαρκ Λούκας, δικηγόρος και κοινωνικός λειτουργός, τριάντα δυο χρονών, μένετε στη Στάινμετστράσε, στο Σένεμπεργκ. Χήρος, παλιότερα παντρεμένος με τη Σάντρα Ζένερ, τριάντα τριών ετών. Έχασε τη ζωή της σε αυτοκινητιστικό ατύχημα. Και...”
“...και δεν πρέπει να καλέσετε την αστυνομία, υπό τις παρούσες συνθήκες”.
Όλα γυρίζουν γύρω από μια αλλόκοτη αγγελία, χρήσιμη τις εποχές που περνάμε:“Μάθε να ξεχνάς”.
Και κάτω από αυτόν τον τίτλο μια ομάδα αυτοβελτίωσης υπόσχεται να απαλείψει απ' τη μνήμη, ό,τι στοιχειώνει τη ζωή μας. Οι πρώτες σελίδες ενδεικτικές και σε προιδεάζουν: ένα ζευγάρι μπροστά σε μια αποκρουστική λάμπα- δελφίνι υπόσχεται να την ανάψει όποιος θα “φύγει” πρώτος.
Κι από την αρχή σου γίνεται γνωστό στο καινούργιο ψυχολογικό θρίλερ του Σεμπάστιαν Φίτσεκ “Πείραμα Μνήμης” πως ο Μαρκ Λούκας είναι εκείνος που απέμεινε, η Σάντρα, η σύντροφός του, στο ατύχημα το οποίο θέλει και να εξαφανίσει από τη μνήμη του, μαζί με το αγέννητο παιδί του, έχει “φύγει”.
Την παρεμβολή του ως βαρύτατα τραυματισμένου την προσπερνάς, εξάλλου ο ψυχίατρος του λέει ότι εκείνο που δεν αντέχει είναι η μνήμη. Και υποθέτοντας ότι απλώς αυτοτραυματίζεται διότι αμφιβάλει για αυτή καθ' εαυτή του την ύπαρξη, το ξεχνάς. Η καταιγιστική δράση που ακολουθεί, στο επιβάλει.
Στις σελίδες που ακολουθούν, ο Μαρκ, αναζητά τα χνάρια της ζωής του εις μάτην: στο σπίτι του η... νεκρή γυναίκα του απαγορεύει την είσοδο, εξάλλου όπως πληροφορείται από την ίδια, δεν τον γνωρίζει! Στην Ακτή, στο γραφείο του όπου καταφεύγουν συνήθως ναυαγισμένοι έφηβοι, ιδιοκτήτης άλλος, τον διώχνει! Και σα να μην έφταναν αυτά, η κλινική που υποσχόταν το Πείραμα, δεν υπάρχει! Στο σκάμα που συναντά, μια γυναίκα που δείχνει να γνωρίζει τα πάντα γι' αυτόν, αγνοώντας όμως όλα όσα αφορούν την ζωή της, του καταγγέλλει μια συνωμοσία ασύλληπτη: είναι ήδη στο Πείραμα κι έχει αρχίσει να ξεχνά σχεδόν τα πάντα.
Στο μεταξύ, ο συγγραφέας όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, θέτει μεγάλα ψυχιατρικά προβλήματα.
Κατ' αρχάς, τα στάδια του πένθους. Όπου αρνείται τον θάνατο της Σάντρας.
Αμέσως μετά, σε κομβικό σημείο, το Σύνδρομο Αρωγής γνωστό ως ΑΥΑ, και αφορά τα “άτομα υπεραισθητηριακής αντίληψης”, όπως είναι ο Μαρκ και ο αδελφός του Μπένι. Ο οποίος μετά από μια αποτυχημένη αυτοκτονική απόπειρα νοσηλεύτηκε και βγήκε από την ψυχιατρική κλινική προσφάτως.
Τα πράγματα θα μπερδευτούν ακόμα περισσότερο όταν οι δρόμοι τους διασταυρωθούν, μυστικά και ψέματα του παρελθόντος θα έρθουν στο φως και ένα σενάριο της Σάντρα που θεωρεί νεκρή περιγράφει την αλλόκοτη αμνησιακή του περιπέτεια. Το κουβάρι θα ξετυλιχτεί, τελικά, με έναν ασύλληπτο τρόπο.
Πρόθεση, εξάλλου, του συγγραφέα δεν είναι η μεταφυσική αλλά ο ρεαλισμός. Και τα θρίλερ που αγαπά να γράφει ο Φίτσερ στηρίζονται στην ψυχική παθολογία.
Ο ψυχίατρος αδελφός του παρέχει όλα τα γνωσιακά εφόδια, όπως την διαστολή του χρόνου σε περίπτωση θανάτου ή κινδύνου, και το ταλέντο του στην ζοφερή ατμόσφαιρα δημιουργεί μικρά θαύματα.
Ένα ψυχολογικό θρίλερ που διαβάζεται απνευστί και δεν σταματά να σε ξαφνιάζει: με τις διαρκείς ανατροπές του και το απρόσμενο φινάλε. Με τους αντιφατικούς χαρακτήρες και τις απίστευτες ψυχικές νόσους. Με το μεγάλο ζήτημα της μνήμης, ας μη ξεχνάμε εξάλλου και την επινόηση. Με το μαχαιράκι της γλώσσας που τοξικά χρησιμοποιεί για να εξαφανίζει τις σταθερές σου. Μα πάνω απ' όλα, με την υποκειμενικότητα του χρόνου.
Για να υποστηρίξει το θέμα του ο συγγραφέας χρησιμοποιεί θεατρικούς διαλόγους, αγγελίες και άρθρα, σενάρια και χρονική ανατροπή γεγονότων.
Στον επίλογο απίστευτα γενναιόδωρος μας χαρίζει τις πηγές της έμπνευσης. Τι ήταν εκείνο που τον έφερε αντιμέτωπο με την τραυματική ανάμνηση ώστε τον ώθησε να αναφερθεί με τόσο ακραίο τρόπο στην αμνησία. Κι όσο για την αληθοφάνεια του θέματος “ίσως να νομίζετε ότι το πείραμα μνήμης ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Μην απατάσθε όμως, Οι επιστήμονες (το ίδιο και οι εγκληματίες, αλίμονο) έχουν από παλιά πρόσβαση σε ουσίες που μπορούν να ξεριζώσουν αναμνήσεις από την πρόσφατη μνήμη μας.- μας λέει- Και δεν μιλάω απλά για διαλείψεις που προκαλούνται από υπερβολική δόση αλκοόλ' θα αναφέρω για παράδειγμα τη φλουτιντραζεπάμη, η οποία δυστυχώς έγινε διαβόητη ως το “χάπι βιασμού κατά το πρώτο ραντεβού”. Σε συνδυασμό με άλλα ναρκωτικά, καθιστά τα θύματα βιασμού ανίκανα να θυμηθούν το τρομερό έγκλημα που διαπράχθηκε σε βάρος τους”.
Διότι το κλειδί της ιστορίας δεν είναι το “μάθε να ξεχνάς”, ούτε και το ότι ο ήρωας ξέχασε, αλλά, τελικά, τί είναι εκείνο που επιθυμούν διακαώς να ξεχάσει!
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:
Ο Σεμπάστιαν Φίτσεκ γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1971 και είναι πτυχιούχος της Νομικής.
Το βιογραφικό του έχει να επιδείξει πλούσια δραστηριότητα στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση.
Από τις εκδόσεις “Διήγηση” κυκλοφορούν:
“Η θεραπεία” και
“Το πείραμα”.
Ελένη Γκίκα
Δημοσιεύθηκε στο Έθνος της Κυριακής
8/9/10
“Ήταν όλα τυχαία, Τζέρι...”
“Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ” του Φίλιπ Ροθ. Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά. Εκδ. “Πόλις”, σελ. 170, € 15
“Όλα τα θεωρούσε ασκήσεις χωρίς νόημα. Αυτό που εξακολουθούσε να τον φοβίζει, καθώς πλησίαζε η μέρα του εξιτηρίου, ήταν το γεγονός ότι τίποτα από όσα του είχαν συμβεί δεν φαινόταν να συνδέεται με κάτι άλλο”...
“Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για οτιδήποτε συμβαίνει, είπε στον γιατρό αργότερα, την ίδια μέρα. “Χάνεις, κερδίζεις- όλα είναι ένα καπρίτσιο της τύχης. Η παντοδυναμία του καπρίτσιου. Η πιθανότητα της ανατροπής. Ναι, η απρόβλεπτη ανατροπή και η εξουσία της”.
Και το “αγκάθι” στο καινούργιο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ είναι ακριβώς σ' αυτό το σημείο: Το τυχαίο, το Χωρίς νόημα. Το αντιλαμβάνεται ο ήρωάς του, ηθοποιός διάσημος και σπουδαίος, την κορυφαία στιγμή. Εκεί που τελειώνει, μοιραία, η κορύφωση κι αρχίζει η πτώση, ξαφνικά στη σκηνή, σ' ένα ρόλο: “Είχε χάσει τη δύναμη να σαγηνεύει. Η ορμή του είχε ξοδευτεί”, το σημειώνει ο σπουδαίος αμερικανός συγγραφέας από την πρώτη στιγμή, στην πρώτη γραμμή.
Βαθύτατα υπαρξιακός και σε αυτό το καινούργιο βιβλίο, φλερτάροντας με το θάνατο τα τελευταία χρόνια στο “Κανένας” και “Φεύγει το φάντασμα”, παρακολουθεί το ταλέντο- νόημα να χάνεται σε ένα ψυχολογικό θρίλερ μέχρι τη ύστατη στιγμή.
Ηθοποιός ο Σάιμον Άξλερ, κατά συνέπεια “όλα είναι ρόλος”. Αρχίζει με “Πρόσπερο” Σαίξπηρ και τελειώνει με “Γλάρο” του Τσέχωφ, ολόκληρη η ζωή του- σκηνή.
“Τα γλεντοκόπια μας τέλειωσαν πια. Οι θεατρίνοι μας ετοούτοι/ όπως σας είχα προμαντέψει, πνεύματα ήταν όλοι/ κι έλειωσαν, γίναν άνεμος, διάφανος άνεμος”. Στον “διάφανο άνεμο” (τίτλος του πρώτου κεφαλαίου) λοιπόν, κι αυτός, συνειδητοποιεί επί σκηνής, ό,τι έχει τελειώσει, αδειάσει, κάλπης πια, όλα είναι ένα ψέμα, και παρακολουθεί ως ψέμα και τον “ρόλο του” στην όντως ζωή. Αντιστέκεται όσο μπορεί στην αυτοκτονική του διάθεση, νοσηλεύεται, παρακολουθεί εικαστική θεραπεία, γνωρίζει κι ακούει συνασθενείς, επιστρέφει κι απομονώνεται, συναντιέται με τον ατζέντη του, αρνείται την όποια “μέτρια” πια επιστροφή. Την συμβουλή του για διδασκαλία και “το από στιγμή σε στιγμή”, θυμίζοντάς μας εκείνο “το θεικό παρόν” της Φιλοκαλίας και της Γερόντισσας Γαβριηλίας και ενώ επαναλαμβάνεται η λέξη “ταπείνωση” εμείς διαπιστώνουμε ότι μιλά για “εγωισμό” για “τσαλακωμένο εγωισμό” εν πολλοίς. Αυτό που μας γονατίζει, μας κάνει το- απόλυτο- τίποτα απ' εκεί που είμαστε “το- κέντρο- του- κόσμου”, παρ' όλα αυτά ακόμα αντιστέκεται, με λάθος τρόπο, πηγαίνοντας κατ' ευθείαν στα δύσκολα έως αδύνατα, ακριβώς για να καταρρακωθεί. Ερωτεύεται με γνήσιο υποκριτικό πάθος ως “Τον- Ρόλο”, την λεσβία κόρη των φίλων του, που την έχει δει να γεννιέται, την πλάθει και πλάθεται, ηττάται κατά κράτος, εξάλλου γι' αυτό είναι εκεί, ακριβώς για να ηττηθεί.
Ο συγγραφέας τον παρακολουθεί τριτοπρόσωπα με ακρίβεια εντομολόγου και ωμότητα ιατροδικαστή, ερμηνεύοντας συναισθήματα, φόβους, διλήμματα, άγχη, με ρόλους, αναζητώντας μέσα από αυτόχειρες ήρωες την απαραίτητη δύναμη ή ερμηνεία για την ύστατη έξοδο- στιγμή.
Η κατάρρευση θα ρθεί με την τελική, ερωτική αποτυχία-αφορμή. Η σαραντάχρονη Πεγκίην τον εγκαταλείπει για το “ερωτικό παιχνίδι” την Τρέισι που “της χάρισε” ο ίδιος κάποια στιγμή. Αλλά και πάλι, για να επιτύχει την έξοδο, γίνεται “ο ρόλος”. Ο Κονσταντίν Γκαβρίλοβιτς Τρέπλιεφ, ο τσεχοφικός αποτυχημένος κι απελπισμένος συγγραφέας του “Γλάρου” που του χάρισε τον αρχικό θρίαμβο, ως κύκνειο άσμα του, αυτή την ύστατη στιγμή. Ξαναγίνεται ο ρόλος. Και με ένα σημείωμα με εφτά λέξεις, με απόλυτη επιτυχία, κάνει φινάλε σ'- αυτή- τη – σκηνή: “Γεγονός είναι ότι ο Κονσταντίν Γκαβρίλοβιτς αυτοπυροβολήθηκε”. Με την τελευταία αράδα του “Γλάρου”.
Σε ένα σύντομο, μεστό, “ρωμαλαίο και πετυχημένο” δυνατό μυθιστόρημα που μπορεί να αποτελεί και το κάποια στιγμή, “αναπόφευκτο” υπαρξιακό δράμα για κάθε οπαδό του Τυχαίου, εφόσον “όλα είναι καπρίτσιο της Τύχης” και ουδεμία σημασία έχει το αν παίζουμε ή δεν παίζουμε εμείς!
Αρχετυπικός ο χαρακτήρας του Σάιμον Άξλερ, ενσαρκώνει τον κάθε δημιουργό “σε κρίση” που θα περάσει ούτως ή άλλως, ο Φρόυντ δεν τόπε; έχουμε έρθει για τα χάσουμε όλα σ' αυτή τη ζωή. Αλλά άλλο “Ταπείνωση” άλλο “Ταπεινότητα”. Η ταπείνωση έρχεται εκ των έξω και η μόνη αντίδραση είναι η πτώση ή η προσαρμογή.
Η τραγωδία του σύγχρονου ανθρώπου σε αριστουργηματική μετάφραση της Κατερίνας Σχινά (ούτε συγγραφική ανάσα δεν πάει χαμένη).
“Ήταν όλα τυχαία, Τζέρι, τυχαίο που μου δόθηκε ένα κάποιο ταλέντο, τυχαίο που μου αφαιρέθηκε. Η ίδια η ζωή είναι τυχαία, από την αρχή ως το τέλος”, ε ναι Σάιμον Άξλερ, Φίλιπ Ροθ, έχετε δίκιο, δεν αντέχεται τελικά όλο αυτό! (το κενό) σ' αυτή τη ζωή.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:
Ο Φίλιπ Ροθ γεννήθηκε το 1933 στο Νιούαρκ του Νιού Τζέρσεϊ. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στα πανεπιστήμια του Bucknell και του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής της συγκριτικής λογοτεχνίας στα πανεπιστήμια του Πρίνστον, της Νέας Υόρκης (Hunter College) και της Πενσυλβανίας. Διηύθυνε τη σειρά "Συγγραφείς της άλλης Ευρώπης" στις εκδόσεις Penguin και γνώρισε στο αμερικανικό κοινό συγγραφείς όπως ο Bruno Schulz και ο Μίλαν Κούντερα. Ο Φίλιπ Ροθ έχει τιμηθεί με τα βραβεία National Book Award, Pulitzer, PEN/Faulkner, National Book Critics Circle Award, National Medal of Arts και με το Gold Medal in Fiction της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων.
Έργα του: “Η ταπείνωση”, “Αγανάκτηση”,
“Φεύγει το φάντασμα”, “Επιχείρηση Σάυλωκ”, “Η αντιζωή”, “Το σύνδρομο του Πόρτνοι”,
“Το ανθρώπινο στίγμα”, “Καθένας”,
“Το ζώο που ξεψυχά”, “
“Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής”,
“Κι ό,τι θέλει ας γίνει”,
“Κουβέντες του σιναφιού”,
“Αντίο Κολόμπους”, “Ζούκερμαν”,
“Δεσμώτης”, “Η ζωή μου ως άντρα”, “Πατρική κληρονομιά”, “Απάτη”, “Το βυζί”,
“Η νόσος του Πορτνόυ”...
Για τους φίλους που υπήρξαν “τυχαία”...
ΥΓ1: Τυχαίες συναντήσεις
“Όταν σχολάω καταφεύγω στην πεζογραφία για να σωθώ, σαν να' ταν νησί. Όλη μέρα την περνάω μέσα σ' ένα θορυβώδες ποτάμι στη σύνταξη της εφημερίδας, όμως το απόγευμα μεταφέρομαι ψηλά πάνω σ' ένα νησί, και μόλις αρχίζω να διαβάζω τις πρώτες λέξεις, νιώθω κάθε φορά λες και κωπηλατώ και φεύγω μακριά μες στο νερό. Μονάχα χάρη σε αυτή την καθημερινή ανάγνωση έχω σήμερα ακόμη τα λογικά μου”.
Φτάνοντας Βιέννη φέτος το καλοκαίρι για να βρω... δροσιά, ανάμεσα στα βιβλία που κρατούσα, ήταν κι ο Ζέμπαλντ, κεραυνοβόλος έρως που διαρκεί. Από το “Αίσθημα ιλίγγου” είχα διαβάσει μόνο το πρώτο μέρος. “Μπελ ή Το παράξενο γεγονός του έρωτα”. Με τρόπο αλλόκοτα μαγικό, ο Ζέμπαλντ ένωνε ως συνήθως ταξίδι, ιστορία, αίσθημα, φιλοσοφία, λογοτεχνία. Εκλεκτικές συγγένειες, επί τω προκειμένω με τους ιλίγγους του Φλωμπέρ.
Εκείνο που ακολουθεί θα μπορούσα να το είχα γράψει κι εγώ: “Ξεκινούσα νωρίς το πρωί και έκανα βόλτες στη Λέοπολντστατ, στο κέντρο της πόλης και στη Γιόζεφστατ, προφανώς δίχως σκοπό και προορισμό, από τις οποίες καμία, όπως διαπίστωσα αργότερα ρίχνοντας μια ματιά στο χάρτη, δεν ξέφευγε από ένα σχήμα δρεπανιού ή το πολύ μισοφέγγαρου...”. “Στις περίπου δέκα ημέρες που πέρασα στη Βιέννη δεν είδα τίποτα, δεν μπήκα πουθενά, παρά μόνο σε καφενεία και εστιατόρια...” Εάν δεν με είχε ξαφνιάσει εκείνος στα μισά της διαμονής. Μέρος δεύτερο και οι τυχαίες του συναντήσεις με τον Καζανόβα και με τον Κάφκα, πέφτοντας επάνω σε φοιτητές που τους μοιάζουν και διαβάζοντας για κείνους, όλως τυχαία αλλά χρονικώς επετειακά. Περπατώντας στους ίδιους ακριβώς δρόμους, που περπατούσα και τον διάβαζα:
“Στην αρχή δεν κατάφερνα να κουνηθώ από τη θέση μου, τόσο βαρύνουσα σημασία απέδιδα σ' αυτές τις προφανώς απολύτως τυχαίες συναντήσεις”. Ζέμπαλντ, σελ. 67.
Στην τελευταία του ιστορία, κι άλλα τυχαία: “Il ritorno in patria”(Επιστροφή στην πατρίδα), σελ. 152: “Σε μια αλάνα με μπάζα, δίπλα στη γέφυρα, όπου φύτρωναν ιτιές, μπελαντόνες, κολλητσίδες, φλόμοι, βερβένες και αρτεμισίες, τα καλοκαίρια των πρώτων χρόνων μετά τον πόλεμο έστηναν εδώ τα τσαντίρι τους οι Τσιγγάνοι”. Με τσιγγανάκια μεγάλωσα παίζοντας στην αλάνα στο πατρικό της μαμάς. Αλλά κι ο φόβος για το σκοτάδι του Ζέελος, τελευταία και του δικού μου μπαμπά. Το αίσθημα ιλίγγου πού και πού και οι τυχαίες παρατηρήσεις με συγγραφικά πεπρωμένα, βήματα, πάθη, λάθη, διαδρομές...
“Όλα τα θεωρούσε ασκήσεις χωρίς νόημα. Αυτό που εξακολουθούσε να τον φοβίζει, καθώς πλησίαζε η μέρα του εξιτηρίου, ήταν το γεγονός ότι τίποτα από όσα του είχαν συμβεί δεν φαινόταν να συνδέεται με κάτι άλλο”...
“Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για οτιδήποτε συμβαίνει, είπε στον γιατρό αργότερα, την ίδια μέρα. “Χάνεις, κερδίζεις- όλα είναι ένα καπρίτσιο της τύχης. Η παντοδυναμία του καπρίτσιου. Η πιθανότητα της ανατροπής. Ναι, η απρόβλεπτη ανατροπή και η εξουσία της”.
Και το “αγκάθι” στο καινούργιο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ είναι ακριβώς σ' αυτό το σημείο: Το τυχαίο, το Χωρίς νόημα. Το αντιλαμβάνεται ο ήρωάς του, ηθοποιός διάσημος και σπουδαίος, την κορυφαία στιγμή. Εκεί που τελειώνει, μοιραία, η κορύφωση κι αρχίζει η πτώση, ξαφνικά στη σκηνή, σ' ένα ρόλο: “Είχε χάσει τη δύναμη να σαγηνεύει. Η ορμή του είχε ξοδευτεί”, το σημειώνει ο σπουδαίος αμερικανός συγγραφέας από την πρώτη στιγμή, στην πρώτη γραμμή.
Βαθύτατα υπαρξιακός και σε αυτό το καινούργιο βιβλίο, φλερτάροντας με το θάνατο τα τελευταία χρόνια στο “Κανένας” και “Φεύγει το φάντασμα”, παρακολουθεί το ταλέντο- νόημα να χάνεται σε ένα ψυχολογικό θρίλερ μέχρι τη ύστατη στιγμή.
Ηθοποιός ο Σάιμον Άξλερ, κατά συνέπεια “όλα είναι ρόλος”. Αρχίζει με “Πρόσπερο” Σαίξπηρ και τελειώνει με “Γλάρο” του Τσέχωφ, ολόκληρη η ζωή του- σκηνή.
“Τα γλεντοκόπια μας τέλειωσαν πια. Οι θεατρίνοι μας ετοούτοι/ όπως σας είχα προμαντέψει, πνεύματα ήταν όλοι/ κι έλειωσαν, γίναν άνεμος, διάφανος άνεμος”. Στον “διάφανο άνεμο” (τίτλος του πρώτου κεφαλαίου) λοιπόν, κι αυτός, συνειδητοποιεί επί σκηνής, ό,τι έχει τελειώσει, αδειάσει, κάλπης πια, όλα είναι ένα ψέμα, και παρακολουθεί ως ψέμα και τον “ρόλο του” στην όντως ζωή. Αντιστέκεται όσο μπορεί στην αυτοκτονική του διάθεση, νοσηλεύεται, παρακολουθεί εικαστική θεραπεία, γνωρίζει κι ακούει συνασθενείς, επιστρέφει κι απομονώνεται, συναντιέται με τον ατζέντη του, αρνείται την όποια “μέτρια” πια επιστροφή. Την συμβουλή του για διδασκαλία και “το από στιγμή σε στιγμή”, θυμίζοντάς μας εκείνο “το θεικό παρόν” της Φιλοκαλίας και της Γερόντισσας Γαβριηλίας και ενώ επαναλαμβάνεται η λέξη “ταπείνωση” εμείς διαπιστώνουμε ότι μιλά για “εγωισμό” για “τσαλακωμένο εγωισμό” εν πολλοίς. Αυτό που μας γονατίζει, μας κάνει το- απόλυτο- τίποτα απ' εκεί που είμαστε “το- κέντρο- του- κόσμου”, παρ' όλα αυτά ακόμα αντιστέκεται, με λάθος τρόπο, πηγαίνοντας κατ' ευθείαν στα δύσκολα έως αδύνατα, ακριβώς για να καταρρακωθεί. Ερωτεύεται με γνήσιο υποκριτικό πάθος ως “Τον- Ρόλο”, την λεσβία κόρη των φίλων του, που την έχει δει να γεννιέται, την πλάθει και πλάθεται, ηττάται κατά κράτος, εξάλλου γι' αυτό είναι εκεί, ακριβώς για να ηττηθεί.
Ο συγγραφέας τον παρακολουθεί τριτοπρόσωπα με ακρίβεια εντομολόγου και ωμότητα ιατροδικαστή, ερμηνεύοντας συναισθήματα, φόβους, διλήμματα, άγχη, με ρόλους, αναζητώντας μέσα από αυτόχειρες ήρωες την απαραίτητη δύναμη ή ερμηνεία για την ύστατη έξοδο- στιγμή.
Η κατάρρευση θα ρθεί με την τελική, ερωτική αποτυχία-αφορμή. Η σαραντάχρονη Πεγκίην τον εγκαταλείπει για το “ερωτικό παιχνίδι” την Τρέισι που “της χάρισε” ο ίδιος κάποια στιγμή. Αλλά και πάλι, για να επιτύχει την έξοδο, γίνεται “ο ρόλος”. Ο Κονσταντίν Γκαβρίλοβιτς Τρέπλιεφ, ο τσεχοφικός αποτυχημένος κι απελπισμένος συγγραφέας του “Γλάρου” που του χάρισε τον αρχικό θρίαμβο, ως κύκνειο άσμα του, αυτή την ύστατη στιγμή. Ξαναγίνεται ο ρόλος. Και με ένα σημείωμα με εφτά λέξεις, με απόλυτη επιτυχία, κάνει φινάλε σ'- αυτή- τη – σκηνή: “Γεγονός είναι ότι ο Κονσταντίν Γκαβρίλοβιτς αυτοπυροβολήθηκε”. Με την τελευταία αράδα του “Γλάρου”.
Σε ένα σύντομο, μεστό, “ρωμαλαίο και πετυχημένο” δυνατό μυθιστόρημα που μπορεί να αποτελεί και το κάποια στιγμή, “αναπόφευκτο” υπαρξιακό δράμα για κάθε οπαδό του Τυχαίου, εφόσον “όλα είναι καπρίτσιο της Τύχης” και ουδεμία σημασία έχει το αν παίζουμε ή δεν παίζουμε εμείς!
Αρχετυπικός ο χαρακτήρας του Σάιμον Άξλερ, ενσαρκώνει τον κάθε δημιουργό “σε κρίση” που θα περάσει ούτως ή άλλως, ο Φρόυντ δεν τόπε; έχουμε έρθει για τα χάσουμε όλα σ' αυτή τη ζωή. Αλλά άλλο “Ταπείνωση” άλλο “Ταπεινότητα”. Η ταπείνωση έρχεται εκ των έξω και η μόνη αντίδραση είναι η πτώση ή η προσαρμογή.
Η τραγωδία του σύγχρονου ανθρώπου σε αριστουργηματική μετάφραση της Κατερίνας Σχινά (ούτε συγγραφική ανάσα δεν πάει χαμένη).
“Ήταν όλα τυχαία, Τζέρι, τυχαίο που μου δόθηκε ένα κάποιο ταλέντο, τυχαίο που μου αφαιρέθηκε. Η ίδια η ζωή είναι τυχαία, από την αρχή ως το τέλος”, ε ναι Σάιμον Άξλερ, Φίλιπ Ροθ, έχετε δίκιο, δεν αντέχεται τελικά όλο αυτό! (το κενό) σ' αυτή τη ζωή.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:
Ο Φίλιπ Ροθ γεννήθηκε το 1933 στο Νιούαρκ του Νιού Τζέρσεϊ. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στα πανεπιστήμια του Bucknell και του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής της συγκριτικής λογοτεχνίας στα πανεπιστήμια του Πρίνστον, της Νέας Υόρκης (Hunter College) και της Πενσυλβανίας. Διηύθυνε τη σειρά "Συγγραφείς της άλλης Ευρώπης" στις εκδόσεις Penguin και γνώρισε στο αμερικανικό κοινό συγγραφείς όπως ο Bruno Schulz και ο Μίλαν Κούντερα. Ο Φίλιπ Ροθ έχει τιμηθεί με τα βραβεία National Book Award, Pulitzer, PEN/Faulkner, National Book Critics Circle Award, National Medal of Arts και με το Gold Medal in Fiction της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων.
Έργα του: “Η ταπείνωση”, “Αγανάκτηση”,
“Φεύγει το φάντασμα”, “Επιχείρηση Σάυλωκ”, “Η αντιζωή”, “Το σύνδρομο του Πόρτνοι”,
“Το ανθρώπινο στίγμα”, “Καθένας”,
“Το ζώο που ξεψυχά”, “
“Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής”,
“Κι ό,τι θέλει ας γίνει”,
“Κουβέντες του σιναφιού”,
“Αντίο Κολόμπους”, “Ζούκερμαν”,
“Δεσμώτης”, “Η ζωή μου ως άντρα”, “Πατρική κληρονομιά”, “Απάτη”, “Το βυζί”,
“Η νόσος του Πορτνόυ”...
Για τους φίλους που υπήρξαν “τυχαία”...
ΥΓ1: Τυχαίες συναντήσεις
“Όταν σχολάω καταφεύγω στην πεζογραφία για να σωθώ, σαν να' ταν νησί. Όλη μέρα την περνάω μέσα σ' ένα θορυβώδες ποτάμι στη σύνταξη της εφημερίδας, όμως το απόγευμα μεταφέρομαι ψηλά πάνω σ' ένα νησί, και μόλις αρχίζω να διαβάζω τις πρώτες λέξεις, νιώθω κάθε φορά λες και κωπηλατώ και φεύγω μακριά μες στο νερό. Μονάχα χάρη σε αυτή την καθημερινή ανάγνωση έχω σήμερα ακόμη τα λογικά μου”.
Φτάνοντας Βιέννη φέτος το καλοκαίρι για να βρω... δροσιά, ανάμεσα στα βιβλία που κρατούσα, ήταν κι ο Ζέμπαλντ, κεραυνοβόλος έρως που διαρκεί. Από το “Αίσθημα ιλίγγου” είχα διαβάσει μόνο το πρώτο μέρος. “Μπελ ή Το παράξενο γεγονός του έρωτα”. Με τρόπο αλλόκοτα μαγικό, ο Ζέμπαλντ ένωνε ως συνήθως ταξίδι, ιστορία, αίσθημα, φιλοσοφία, λογοτεχνία. Εκλεκτικές συγγένειες, επί τω προκειμένω με τους ιλίγγους του Φλωμπέρ.
Εκείνο που ακολουθεί θα μπορούσα να το είχα γράψει κι εγώ: “Ξεκινούσα νωρίς το πρωί και έκανα βόλτες στη Λέοπολντστατ, στο κέντρο της πόλης και στη Γιόζεφστατ, προφανώς δίχως σκοπό και προορισμό, από τις οποίες καμία, όπως διαπίστωσα αργότερα ρίχνοντας μια ματιά στο χάρτη, δεν ξέφευγε από ένα σχήμα δρεπανιού ή το πολύ μισοφέγγαρου...”. “Στις περίπου δέκα ημέρες που πέρασα στη Βιέννη δεν είδα τίποτα, δεν μπήκα πουθενά, παρά μόνο σε καφενεία και εστιατόρια...” Εάν δεν με είχε ξαφνιάσει εκείνος στα μισά της διαμονής. Μέρος δεύτερο και οι τυχαίες του συναντήσεις με τον Καζανόβα και με τον Κάφκα, πέφτοντας επάνω σε φοιτητές που τους μοιάζουν και διαβάζοντας για κείνους, όλως τυχαία αλλά χρονικώς επετειακά. Περπατώντας στους ίδιους ακριβώς δρόμους, που περπατούσα και τον διάβαζα:
“Στην αρχή δεν κατάφερνα να κουνηθώ από τη θέση μου, τόσο βαρύνουσα σημασία απέδιδα σ' αυτές τις προφανώς απολύτως τυχαίες συναντήσεις”. Ζέμπαλντ, σελ. 67.
Στην τελευταία του ιστορία, κι άλλα τυχαία: “Il ritorno in patria”(Επιστροφή στην πατρίδα), σελ. 152: “Σε μια αλάνα με μπάζα, δίπλα στη γέφυρα, όπου φύτρωναν ιτιές, μπελαντόνες, κολλητσίδες, φλόμοι, βερβένες και αρτεμισίες, τα καλοκαίρια των πρώτων χρόνων μετά τον πόλεμο έστηναν εδώ τα τσαντίρι τους οι Τσιγγάνοι”. Με τσιγγανάκια μεγάλωσα παίζοντας στην αλάνα στο πατρικό της μαμάς. Αλλά κι ο φόβος για το σκοτάδι του Ζέελος, τελευταία και του δικού μου μπαμπά. Το αίσθημα ιλίγγου πού και πού και οι τυχαίες παρατηρήσεις με συγγραφικά πεπρωμένα, βήματα, πάθη, λάθη, διαδρομές...
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)