Το σώμα μου είναι ένας χάρτης

“Μισώ τη νωθρή κι αχόρταγη σάρκα μου, φοβάμαι τη μνήμη της”.

ΤΕΤΑΡΤΗ 3 ΜΑΡΤΙΟΥ και ώρα 20.30, στον Ιανό,
«Μεσημβρινές συνευρέσεις» της ΕΥΑΣ ΣΤΑΜΟΥ, εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ
Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο Αλέξης Ζήρας, πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων και η Ελένη Γκίκα, συγγραφέας και κριτικός.
Θα ακολουθήσει συζήτηση της συγγραφέως με τον κριτικό Λάμπρο Σκουζάκη (Βιβλιοθήκη Ελευθεροτυπίας, blog Πανδοχείο)
Είσοδος ελεύθερη

ΥΓ. Πρόγευση βιβλίου 'η μάλλον από το κείμενό μου γι' αυτό και για το πρώτο και μόνον διήγημα της σειράς, τα υπόλοιπα θα τ' ακούσετε εκεί, όσοι θα είστε.

“Τελικά, όλα τα μεσημέρια γίνονται'
οι παιδικές σκανταλιές, οι πλέον παράνομες, παράτολμες διαδρομές, οι αγριευτικότερες κλοπές, τα πιο απίθανα όνειρα και σχέδια.
Ίσως επειδή στα παιδικά μας χρόνια έχουν τις ρίζες τους: ο πρώτος μας λανθάνων έστω ερωτισμός, οι πιο παράλογες ενοχές, μια αλλόκοτη μοναξιά και μια νοσταλγία ανάστροφη επειδή γύρευε τί παιχνίδι παίζεται με τον χρόνο, μπορεί και να μας έρχεται απ' το μέλλον. Εκείνο το “τιμώρησέ με” κι ύστερα για όλα τα χρόνια άλλην αγάπη να μην την εννοείς.
“Χάρτης” το σώμα, τόπος όπου κατοικεί ο Χρόνος. Ωσεί Νεκροί, απ' τη στιγμή της γέννησής μας, από την πρώτη εκείνη στιγμή.
“Μεσημβρινές συνευρέσεις” ο τίτλος του βιβλίου της Εύας Στάμου και λόγω ιδιότητας, στην αρχή σε παραπέμπει αλλού. Σε συνεδρίες, ψυχαναλυτικής φύσης, αλλά και σε ερωτικά συναπαντήματα μεσημεριού. Εξάλλου, το ίδιο και τ' αυτό ζητούμενο: ο Χρόνος ο άχρονος, η αιωνιότητα που κατά τον Ταρκόφσκι μάλλον ή κατά τον Γκράχαμ Γκρην; Κατά τον “Ιερέα” καθηγητή της Εύας στη “Στιγμή” η διαδρομή του και η διαδοχή του δεν είναι γραμμική. Όχι η συνέχεια, αλλά κατά κάποιον τρόπο ένας άλλος μαγικός, πείτε τον παιδικά, θεικός, θεολογικά, υπερβατικός, ανθρώπινα, Χρόνος, ο οποίος βιώνεται ή αναζητείται, έστω σε εξαιρετικές “στιγμές”: στα όνειρα, στην προσευχή, στον ερωτικό σπασμό, στις ελάχιστες στιγμές αληθινής δημιουργίας, στις συνεδρίες, αν σου κάτσει, στον επιθανάτιο σπασμό.
Ως πρόγευση, τον έχουμε όλοι λίγο έως πολύ δοκιμάσει. Και τον αποζητούμε ξανά και ξανά σαν τον παράδεισο των παιδικών μας χρόνων, σαν την Εδέμ και την Αιώνια Επιστροφή, σαν τον Χαμένο ή Άγνωστό μας Θεό. Στο “άλλο μισό” μας συνήθως που αλλάζει πρόσωπο κι όνομα και υπόσταση μέσα στον χρόνο.
Και η Εύα, αυτό το γνωρίζει καλά και το ψάχνει παντού. Κάτω απ' τον ίδιο τίτλο, εφόσον πάντοτε ένα είναι το ζητούμενο, να αγαπηθεί κανείς επιτέλους για να μπορέσει να δει και ν' αγαπήσει εαυτόν.
Σε οκτώ διηγήματα -κύκλους που περιλαμβάνουν τα πάντα.
Το ειλικρινές σώμα μας, πρώτ' απ' όλα, που είναι ο Χάρτης ολόκληρης ζωής. Εκεί όπου θα χαραχτούν τα μετέπειτα “αγάπα με” και “τιμώρησέ με” αλλά και θα κάνει παιχνίδι η απώλεια και η φθορά. Θα κατοικήσει ο χρόνος εφόσον “νεκροί είμαστε από την ώρα της γέννησής μας”, το είπαμε.
Με τρόπο κρυστάλλινο, υποδόριο, που μιλά με νεύματα, ψίθυρους και σιωπές. Που συμπληρώνεται από εικόνες του παρελθόντος αλλά και ήχους και σκηνές του δρόμου, εφόσον όλα αυτά εμείς είμαστε κι ο έρωτας είναι ότι είναι και ό,τι θα ήθελε αλλά δεν είναι κανείς.

Στο πρώτο διήγημα του κύκλου “Ο Χάρτης” το γυναικείο σώμα είναι ο τόπος (όπως τόπος είναι το σώμα και σε όλες τις ιστορίες της συλλογής):

“Κάθε πρωί που ξυπνάω συναρμολογώ τον εαυτό μου”, εξομολογείται η ηρωίδα και ίσως να είναι απ' όλα τα διηγήματα, το πιο δραματικό.
“Δημιουργώ αυτό που θέλω να βλέπουν οι άλλοι.
Καλύπτω την αλήθεια της σάρκας κι επιλέγω μιαν αλήθεια δική μου, διαλύω και ξαναφτιάχνω την εικόνα μου σύμφωνα με τη διάθεση και τις αντοχές της ημέρας. Τα σημάδια μου, τα παράσημά μου τα κρατώ μόνο για μένα, τ' αγγίζω τις νύχτες κουρνιασμένη στο μονό μου κρεβάτι”.
“Θέλω να πω την ιστορία μου, την ιστορία του κορμιού μου”.

Και την λέει. Με έναν τρόπο αρκούντως υπερβατικό, καθαρά ερωτικό:
“Το σώμα μου το κουβαλάω σαν φορτίο, ένα βάρος ξεκομμένο από μένα, μια αποσκευή που δεν γίνεται να αποχωριστώ”.
“Το σώμα μου είναι ένα χάρτης. Ζωγραφισμένο το δέρμα από το παρελθόν μου, την ιστορία μου, τις μέρες και τις νύχτες μου ανάμεσα στους ανθρώπους. Το σώμα μου είναι ένας χάρτης χαραγμένος, σημαδεμένος απ' άκρη σ' άκρη: φλέβες, αρτηρίες, μελανιές, ραγάδες, αποχρωματισμοί και γραμμές έκφρασης. Σημάδια και όρια. Σύνορα ανάμεσα στα κορμιά, στην αλήθεια και στη φαντασία, στη ζωή και στο θάνατο. Ορατές κι αόρατες γραμμές που περιχαρακώνουν, προστατεύουν, απαγορεύουν.
Είμαι το αποτέλεσμα του χρόνου που έχω χρησιμοποιήσει, όπως αυτό μορφοποιείται στο κορμί μου”.
“Μισώ τη νωθρή κι αχόρταγη σάρκα μου, φοβάμαι τη μνήμη της”.
“Υποκύπτει η ύλη στο χρόνο, υποκύπτει κι η περηφάνια μου στους ανθρώπους. Μέρα τη μέρα αλλάζω, σε κάποια που δεν είμαι εγώ”
“Επανάληψη. Λόγια, κινήσεις, πράξεις χωρίς τίποτα καινούργιο κι αυθεντικό. Υλικό ανακυκλωμένο”.
“Πλαστικά εξώφυλλα και πλαστικά ποτήρια πλαστικά αισθήματα”.
“Ψυχή προστατευμένη από την αληθινή, σκληρή και βαθιά ερημιά που νοιώθει κανείς όταν αγαπά”.
“Να μη σκορπίσω”.
“Αυτό που έχει σημασία είναι να επανερχόμαστε στην αρχική μας θέση”.

Γι' αυτό και υπάρχει αυτός ο άντρας που επιμένει να την λέει Έσθερ.
“Το έχω ανάγκη να κρατηθώ από κάποιον ή κάτι, να μην παρασυρθώ, να μην σκορπίσω. Κάθε εβδομάδα οι ίδιες κινήσεις στον ίδιο χώρο σαν σε σκηνή θεάτρου”.
Τον συναντά στο ίδιο πάντα ξενοδοχείο.
Δεν την ξέρει. Κατά κάποιον τρόπο είναι λες και μιαν άλλη να συναντά.
“Δεν ξέρει τ' όνομά μου, δεν ρώτησε ποτέ. Τις νύχτες με φωνάζει Έσθερ”.
“Θα με κοιτάξει έντονα μια μόνο στιγμή πριν αρχίσει να λέει με τη βραχνή, ραγισμένη φωνή του. “Το σώμα σου είναι ένας χάρτης”.

Πρωτοπρόσωπα και μέσα από έναν γυναικείο μονόλογο, ο έρωτας- ανάγκη, ο έρωτας – προβολή. Για τον καθένα, η δική του ανθρωπογεωγραφία, το λαβωμένο πρόσωπό του που πιάνεται από τον άλλο, διεκδικώντας μια χαμένη αιώνια στιγμή.
Ιστορία απίστευτης συγγραφικής δύναμης και συναισθηματικής καθαρότητας, ο έρωτας- πένθος, που αρκεί και μόνο για να κερδίσει η συγγραφέας την αθανασία μιας ζωής. Παρ' ότι ιδωμένο από τη γυναικεία πλευρά, τελικά πανανθρώπινο. Εξάλλου έτσι δεν λένε, ότι γεννιόμαστε με το πρόσωπο που μας έδωσε η φύση και αποκτάμε το πρόσωπο που μας αξίζει; Το πρόσωπο του έρωτα είναι το σώμα και πάνω του ανελέητα καταγράφεται όλη μας η ζωή....”.

ΥΓ2. Την Κυριακή το πρωί μας την έκανε ο Τομ Σώγιερ του σπιτιού, ήτοι ο ανυπότακτος γλυκύτατος μπαμπάς μου. Δρόμο πήρε, δρόμο άφησε και επειδή όλοι μας ξέρουμε πως δεν είναι ο Κοντορεβυθούλης να προνοεί για σποράκια ώστε να επιστρέψει, έτσι όπως επιμένει να ξεχνά και να βαδίζει στον κάμπο σα νάναι η Εδέμ όλος ο κόσμος, όπως αντιλαμβάνεστε, τα χρειάστηκα! Ωρες τον έψαχνα κλαίγοντας παντού και στο πουθενά, στο κοντινό μας βουνό και στ' αμπέλια. Σε νερόλακους, ξεχασμένα πηγάδια, σκουπίδια. Τον βρήκα – ειδοποιημένη από γείτονα με περιβόλι ποτιστικό- να βγάζει χόρτα χαρούμενος στη λιακάδα. Απόγευμα, τα είχα δει όλα, πόσο μόνη μου είμαι και πόσο ο Θεός προνοεί, ποιος με αγαπά πραγματικά και ποιος αεράκι ήταν και λάθος και πάει.
Πλησίασα με σκοπό να του πω, μπαμπάκα να μας το λες, τουλάχιστον στη μαμά ή στην Τασία που σε φυλάει. Αλλ' ήταν τόσο πολύ ευτυχής κι εγώ είχα δυο δρόμους να πάρω: ή θα είμαι εκείνη που πάντα θ' ανησυχώ ή για νάχω το κεφάλι μου ήσυχο, θα πρέπει να τον κρατάω περιορισμένο, φυλακισμένο. Ελεύθερος θέλω να είναι, κι ας σπάει η καρδιά μου συνέχεια απ' εδώ και στο εξής. Ελεύθερος να μου υποδεικνύει τα βασικά της ζωής όταν τον βρίσκω μετά ε και την ώρα που ψάχνω το ποιος τελικά με νοιάζεται, με πονά και με αγαπάει.

ΥΓ3. Η Εύα σ' αυτό το μαγικό της βιβλίο, κεντάει! Θεραπευτικά. Θωπευτικά.

ΥΓ4. Και ήταν όντως ένα υπέροχο βράδυ! Με ένα παρατράγουδο, όμως. Μικρό, που το διέλυσε η μικρή Νεφέλη με τη γοργόνα που ήρθε μετά. Παραμεγάλωσα για να το ζήσω κι αυτό! Ευτυχώς που στο μεταξύ επιτέλους έμαθα ότι ο άλλος δεν μας κάνει, τελικά, ό,τι του επιτρέπουμε εμείς, αλλά ό,τι του επιτρέπει ο χαρακτήρας του! Είχα ήδη πάρει τις αποφάσεις μου, μακριά απ' ό,τι συνεπάγεται συναλλαγή, δυστυχώς στη ζωή χτυπούν κι επιθυμούν να ξεχάσουν, όσοι χρωστάνε. Ε δεν χρωστάω πια, παρά μόνο ξέρετε πού...

ΥΓ5. Και επειδή σήμερα είναι-μια-άλλη-μέρα, γράφω με κέφι πολύ μια καινούργια ιστορία, και μου μύρισε άνοιξη έστω και μελαγχολική με ένα βουνό υπέροχο εκεί απέναντι, ευχαριστώ ιδιαιτέρως όσους με έκαναν να δω τα όρια μου, να γίνω επι τέλους, στοργικά αυστηρή, να γυρίσω στα σημαντικά και δικά μου, να αποφασίσω να γίνω ΑΚΟΜΑ πιο κρυστάλλινη, αν γίνεται σχεδόν διαυγής. Και ως αναγκεμένο παιδί όπως τότε στην τάξη που προκειμένου να μ' αγαπούν τα έδινα όλα, ας είμαι εκείνη που απλώνει το χέρι. Διότι μου περισσεύει, δόξα τη... ζωή, είναι σα να σ' ακούω κι ας έφυγες "ε και?" Κι έλεγα μ' άφησες, σιγά, κάθε που πάω να νοιώσω μοναξιά, είσαι εκεί. Να εμπιστεύεσαι τη ζωή και τους ανθρώπους, να ζεις στα όρια, όπως καλά και γοητευτικά ήξερες από παιδί. Ο χαρακτήρας μας είναι το πεπρωμένο μας, ναι, και όλοι θα τον συναντάμε και παρακάτω και παρακάτω και παρακάτω...
Για τα της χθεσινής βραδιάς και το όλον κείμενο, αύριο μάλλον, στους δρόμους σήμερα, Εύα, σ' ευχαριστώ για το υπέροχα αποκαλυπτικό βράδυ, για το βιβλίο, για τη φιλία, για όλες αυτές τις συγκυρίες ζωής... Πάντως ναι, το σφάλμα ήταν εκεί, να μ' αγαπούν νόμιζα ότι ήθελα, τι πλάνη, πάντοτε θα είσαι χρήσιμος για κάποιους, στην ηλικία μου το μέγα ζητούμενο είναι να μου επιτρέψουν να αγαπώ. Σε όσους λοιπόν αυτό μου το επιτρέπουν ακόμα, αιωνίως ευγνώμων, Και τους Ευχαριστώ.