Για… περίπου είκοσι χρόνια (ναι μεγαλώσαμε, λέμε) γιορτάζαμε μαζί. Εκείνος είχε γενέθλια σήμερα, 10 Μαίου, κι εγώ στις 21, μαζί με τη… γιορτή. Είχαμε γεννηθεί με έντεκα μέρες διαφορά, τον ίδιο χρόνο. Απολαμβάναμε την συγκυρία.
Για πολλά χρόνια, εξάλλου, υπήρξαμε και αυτοκόλλητοι, πως το λένε, σιαμαίοι. Τώρα, μας χώρισε η ζωή. Γίναμε κι άλλοι. Εξάλλου έχω τώρα άλλον φίλο κολλητό. Φαντάζομαι κι αυτός, θα έχει αποκτήσει άλλη κολλητή φίλη.
Αλλά 10 Μαίου, κάθε 10 Μαίου, τον θυμάμαι. Αρχίζοντας ταυτοχρόνως και να φοβάμαι. Για τα δικά μου στις 21 που πλησιάζουν… Γρήγορα, τελικά, που πέρασαν τα χρόνια… Γρήγορα που περνά, παιδιά, η ζωή…
Αυτά σκεφτόμουν και θυμήθηκα «Τα σανδάλια», ένα υπέροχο μικρό βιβλίο του αγαπημένου μου Χόρχε Σεμπρούν (για θυμηθείτε το αριστουργηματικό του «Η επιστροφή του Νετσάγιεφ»), το ανέσυρα λοιπόν από τα ήδη «γραμμένα» για να πω σ’ έναν φίλο παλιό, σήμερα, Χρόνια Πολλά.
Να ξετρομάξω κάπως και για τα δικά μου, που θα ‘ρθουν… Κι εγώ η φιλέορτος, για πρώτη χρονιά, πρώτη φορά, τα φοβάμαι…
«ΤΑ ΣΑΝΔΑΛΙΑ» του Χόρχε Σεμπρούν, Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ, Εκδ. «Εξάντας», σελ 61, τιμή: 6 ευρώ.
«… τυχαίο, ακόμη μια φορά, και το ταλέντο δύο υπάρξεων υποφερτά φρικαλέων σημαδεύουν το πεδίο όπου παίζονται η κωμωδία, η ιλαροτραγωδία του ερωτισμού. Καληνύχτα, miss F. Θα διαλέξεις τη σειρά αύριο: talk or sex». Β.
Και καταλήγοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το φαξ που στέλνει ο άγνωστος για την ώρα εραστής που μονογράφει ως Β. στην άρτι αφιχθείσα σε εκείνο το πολυτελές ξενοδοχείο στη Βενετία άγνωστη, είναι σαν να οροθετεί το αίνιγμα αλλά και την λύση του, αυτής της φαινομενικά σύντομης, αλλά που κρατά όσο και η ιστορία του κόσμου, ερωτικής ιστορίας.
Και για τους ίδιους τους πρωταγωνιστές διαθέτει είκοσι χρόνια βάθος. Διότι στα «Σανδάλια» του ο Χόρχε Σεμπρούν επέλεξε να συμπυκνώσει την αιώνια ιστορία ενός παράνομου έρωτα σε δυο βράδια, ήτοι εξήντα μία μόλις σελίδες.
Μια γυναίκα «με ωραιότητα εσωτερική και απαστράπτουσα», «διαθέσιμη και συγκρατημένη», με «κάποιες ρυτίδες γύρω από το βλέμμα, λεπτομέρειες μηδαμινές μα κραυγαλέες- ή μάλλον ικετευτικές» οι οποίες θα κάνουν τον πορτιέρη (και τον αναγνώστη) να καταλάβει ότι έχει σίγουρα πατήσει τα σαράντα, φορώντας ακόμα τα εκδρομικά παπούτσια του τένις, φτάνει και περιμένει έναν άντρα.
Είναι η Φρανς Μπάμπελσον, δικηγόρος, κάτοικος Νέας Υόρκης. Και περιμένει τον Μπερνάρ Μπορίς, δημοσιογράφο σε έρευνες και μεγάλα ρεπορτάζ, με ειδικότητα στα ντοκιμαντέρ να έρθει από το Παρίσι.
Από τις σκέψεις της Φρανς μαθαίνουμε ότι γνωρίστηκαν είκοσι χρόνια πριν, μια νύχτα του Αυγούστου. Βιώνοντας μαζί – και με τη μια- το απόλυτο παρόν «στην εφήμερη, άχρονη και ακόρεστη σχισμή του πόθου». Κατά κάποιον τρόπο «ανώνυμοι ο ένας για τον άλλο».
«Ποτέ στη διάρκεια εκείνων των ημερών της ερωτικής αγρύπνιας» «δεν είχε τεθεί μεταξύ τους ζήτημα μέλλοντος. Κανένα σχέδιο, κανένας ορίζοντας, καμία ψευδαίσθηση». Και έτσι κύλησε η ζωή τους. Με εκείνον στον γάμο του (εκείνη δεν τον διεκδίκησε), με εκείνη σε έναν άλλο γάμο (και μετά έξω απ’ αυτόν) και τώρα σε μια από τις κατά περιόδους παθιασμένες συναντήσεις τους, με σκοπό αυτή τη φορά να τον αποχαιρετήσει. Να του δώσει τα… σανδάλια στο χέρι.
Τα δικά της σανδάλια τα θυμήθηκε με το δεύτερο φαξ του πως φθάνει, «εκλεπτυσμένα σανδάλια, με τακούνι και κορδόνια, που έδιναν αξία στους φινετσάτους αστραγάλους, στις λεπτές, τορνευτές γάμπες, τις απαλά γραμμωμένες».
Έτσι ανάμεσα στα… παπούτσια θα παιχτεί η ιστορία και υπό τους στίχους του Ρενέ Σαρ: «Ομορφιά, απόλυτή μου ευθεία, μέσ’ από τέτοιους άθλιους δρόμους, στο κατάλυμα μιας λάμπας κι ενός κλειστού κουράγιου, να ξεπαγιάζω, κι εσύ να ‘σαι η γυναίκα μου τον Δεκέμβρη. Η ζωή που μου μέλλει είν’ η όψη σου την ώρα που κοιμάσαι». Όταν άρχισαν όλα. Αλλά και τώρα δα: «Πόσο ωραία είναι η κραυγή σου που μου χαρίζει τη σιωπή σου!», που θα τελειώσουν και όλα.
Θα σημάνει φινάλε από εκείνα τα μοιραία σανδάλια, συγκεκριμένα «το τακούνι του όμορφου δεξιού σανδαλιού». Και η κραυγή που θα ακουστεί αυτή την φορά δεν θα είναι η συνήθης ηδονική κραυγή της και ναι, αυτός ο άντρας που έτρεξε να προυπαντήσει στο ταξί, ήταν ο Μπερνάρ.
Ο Μπερνάρ που απ’ ότι θα μάθουμε είχε τον Σαρ, ερωτικό άσσο στο μανίκι.
Μια σύντομη, βίαιη, παθιασμένη ερωτική ιστορία από έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του κόσμου. Βαθύτατα υπαρξιακή και αποκαλυπτική: για την ψυχοσύνθεση της γυναίκας και του άντρα, για την φύση αυτής καθ’ εαυτής της επιθυμίας, για το ψέμα και την αλήθεια του έρωτα, για το βάσανό του, την κωμωδία του και την ιλαροτραγωδία. Για τον ερωτισμό του «μιλώ» ειδικά όταν τα μισά απ’ όσα λέω είναι ποίηση. Για όλη αυτή την «εγκεφαλική ηδονή» που μπορεί να κρατήσει εξίσου τους εραστές μια ζωή, όσο και όπως «η απόλυτη υποδούλωση στη σάρκα».
Μια σύντομη ιστορία που αποδεικνύει πόσο ερωτικός συγγραφέας είναι ο συνήθως πολιτικός Σεμπρούν.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:Ο Χόρχε Σεμπρούν γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1923. Η οικογένειά του έφυγε στο εξωτερικό το 1937 και από το 1937 και από το 1939 έζησε στο Παρίσι, όπου έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και πήρε μέρος στην Αντίσταση κατά των Ναζί.
Το 1943 συνελήφθη από την Γκεστάπο και κρατήθηκε επί δύο χρόνια στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ.
Μετά την απελευθέρωσή του, την άνοιξη του 1945, γίνεται υπεύθυνος της παράνομης δουλειάς του Κομμουνιστικού Κόμματος και πολύ γρήγορα μέλος της Κ.Ε.
Τον Απρίλη του 1964 διαγράφεται από το Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα μαζί με τον Φερνάντο Κλαουδίν μετά από εισήγηση του Σαντιάγο Καρίγιο και της Ντολόρες Ιμπάρουρι, της θρυλικής «Πασιονάριας».
Από τότε αφιερώνεται στη Λογοτεχνία και τον Κινηματογράφο.
Υπήρξε, επίσης, για μεγάλο διάστημα, υπουργός Πολιτισμού στην Κυβέρνηση Φελίπε Γκονθάλεθ.
Παράλληλα η συγγραφική του δραστηριότητα τον αναγορεύει σε έναν από τους πλέον σημαντικούς, πολυδιαβασμένους και βραβευμένους συγγραφείς των τελευταίων χρόνων (Βραβείο Φορμεντόρ 1964, Βραβείο της Ειρήνης 1994, Φέμινα 1995, Βραβείο Ιερουσαλήμ 1996).
Το «Είκοσι χρόνια και μια μέρα» είναι το πρώτο μυθιστόρημα που γράφει στα ισπανικά, τη γενέθλια γλώσσα του, αποσπώντας ομόφωνα το Βραβείο του Ιδρύματος Λάρα 2003, που απονέμουν οι εκδότες της Ισπανίας στο καλύτερο λογοτεχνικό έργο της χρονιάς.
Από τις εκδόσεις «Εξάντας» έχουν κυκλοφορήσει: «Το μεγάλο ταξίδι», «Το Λευκό Ορος», «Η αυτοβιογραφία του Φεδερίκο Σάντσεθ», «Τι ωραία Κυριακή!», «Η επιστροφή του Νετσάγιεφ», «Χαιρετίσματα από τον Φεδερίκο Σάντσεθ», «Γραφή η ζωή», «Αντίο φως της νιότης», «Τα σανδάλια», «Είκοσι χρόνια και μια μέρα», «Ο νεκρός που μας χρειάζεται»….
Για πολλά χρόνια, εξάλλου, υπήρξαμε και αυτοκόλλητοι, πως το λένε, σιαμαίοι. Τώρα, μας χώρισε η ζωή. Γίναμε κι άλλοι. Εξάλλου έχω τώρα άλλον φίλο κολλητό. Φαντάζομαι κι αυτός, θα έχει αποκτήσει άλλη κολλητή φίλη.
Αλλά 10 Μαίου, κάθε 10 Μαίου, τον θυμάμαι. Αρχίζοντας ταυτοχρόνως και να φοβάμαι. Για τα δικά μου στις 21 που πλησιάζουν… Γρήγορα, τελικά, που πέρασαν τα χρόνια… Γρήγορα που περνά, παιδιά, η ζωή…
Αυτά σκεφτόμουν και θυμήθηκα «Τα σανδάλια», ένα υπέροχο μικρό βιβλίο του αγαπημένου μου Χόρχε Σεμπρούν (για θυμηθείτε το αριστουργηματικό του «Η επιστροφή του Νετσάγιεφ»), το ανέσυρα λοιπόν από τα ήδη «γραμμένα» για να πω σ’ έναν φίλο παλιό, σήμερα, Χρόνια Πολλά.
Να ξετρομάξω κάπως και για τα δικά μου, που θα ‘ρθουν… Κι εγώ η φιλέορτος, για πρώτη χρονιά, πρώτη φορά, τα φοβάμαι…
«ΤΑ ΣΑΝΔΑΛΙΑ» του Χόρχε Σεμπρούν, Μετάφραση: Αύγουστος Κορτώ, Εκδ. «Εξάντας», σελ 61, τιμή: 6 ευρώ.
«… τυχαίο, ακόμη μια φορά, και το ταλέντο δύο υπάρξεων υποφερτά φρικαλέων σημαδεύουν το πεδίο όπου παίζονται η κωμωδία, η ιλαροτραγωδία του ερωτισμού. Καληνύχτα, miss F. Θα διαλέξεις τη σειρά αύριο: talk or sex». Β.
Και καταλήγοντας κατ’ αυτό τον τρόπο το φαξ που στέλνει ο άγνωστος για την ώρα εραστής που μονογράφει ως Β. στην άρτι αφιχθείσα σε εκείνο το πολυτελές ξενοδοχείο στη Βενετία άγνωστη, είναι σαν να οροθετεί το αίνιγμα αλλά και την λύση του, αυτής της φαινομενικά σύντομης, αλλά που κρατά όσο και η ιστορία του κόσμου, ερωτικής ιστορίας.
Και για τους ίδιους τους πρωταγωνιστές διαθέτει είκοσι χρόνια βάθος. Διότι στα «Σανδάλια» του ο Χόρχε Σεμπρούν επέλεξε να συμπυκνώσει την αιώνια ιστορία ενός παράνομου έρωτα σε δυο βράδια, ήτοι εξήντα μία μόλις σελίδες.
Μια γυναίκα «με ωραιότητα εσωτερική και απαστράπτουσα», «διαθέσιμη και συγκρατημένη», με «κάποιες ρυτίδες γύρω από το βλέμμα, λεπτομέρειες μηδαμινές μα κραυγαλέες- ή μάλλον ικετευτικές» οι οποίες θα κάνουν τον πορτιέρη (και τον αναγνώστη) να καταλάβει ότι έχει σίγουρα πατήσει τα σαράντα, φορώντας ακόμα τα εκδρομικά παπούτσια του τένις, φτάνει και περιμένει έναν άντρα.
Είναι η Φρανς Μπάμπελσον, δικηγόρος, κάτοικος Νέας Υόρκης. Και περιμένει τον Μπερνάρ Μπορίς, δημοσιογράφο σε έρευνες και μεγάλα ρεπορτάζ, με ειδικότητα στα ντοκιμαντέρ να έρθει από το Παρίσι.
Από τις σκέψεις της Φρανς μαθαίνουμε ότι γνωρίστηκαν είκοσι χρόνια πριν, μια νύχτα του Αυγούστου. Βιώνοντας μαζί – και με τη μια- το απόλυτο παρόν «στην εφήμερη, άχρονη και ακόρεστη σχισμή του πόθου». Κατά κάποιον τρόπο «ανώνυμοι ο ένας για τον άλλο».
«Ποτέ στη διάρκεια εκείνων των ημερών της ερωτικής αγρύπνιας» «δεν είχε τεθεί μεταξύ τους ζήτημα μέλλοντος. Κανένα σχέδιο, κανένας ορίζοντας, καμία ψευδαίσθηση». Και έτσι κύλησε η ζωή τους. Με εκείνον στον γάμο του (εκείνη δεν τον διεκδίκησε), με εκείνη σε έναν άλλο γάμο (και μετά έξω απ’ αυτόν) και τώρα σε μια από τις κατά περιόδους παθιασμένες συναντήσεις τους, με σκοπό αυτή τη φορά να τον αποχαιρετήσει. Να του δώσει τα… σανδάλια στο χέρι.
Τα δικά της σανδάλια τα θυμήθηκε με το δεύτερο φαξ του πως φθάνει, «εκλεπτυσμένα σανδάλια, με τακούνι και κορδόνια, που έδιναν αξία στους φινετσάτους αστραγάλους, στις λεπτές, τορνευτές γάμπες, τις απαλά γραμμωμένες».
Έτσι ανάμεσα στα… παπούτσια θα παιχτεί η ιστορία και υπό τους στίχους του Ρενέ Σαρ: «Ομορφιά, απόλυτή μου ευθεία, μέσ’ από τέτοιους άθλιους δρόμους, στο κατάλυμα μιας λάμπας κι ενός κλειστού κουράγιου, να ξεπαγιάζω, κι εσύ να ‘σαι η γυναίκα μου τον Δεκέμβρη. Η ζωή που μου μέλλει είν’ η όψη σου την ώρα που κοιμάσαι». Όταν άρχισαν όλα. Αλλά και τώρα δα: «Πόσο ωραία είναι η κραυγή σου που μου χαρίζει τη σιωπή σου!», που θα τελειώσουν και όλα.
Θα σημάνει φινάλε από εκείνα τα μοιραία σανδάλια, συγκεκριμένα «το τακούνι του όμορφου δεξιού σανδαλιού». Και η κραυγή που θα ακουστεί αυτή την φορά δεν θα είναι η συνήθης ηδονική κραυγή της και ναι, αυτός ο άντρας που έτρεξε να προυπαντήσει στο ταξί, ήταν ο Μπερνάρ.
Ο Μπερνάρ που απ’ ότι θα μάθουμε είχε τον Σαρ, ερωτικό άσσο στο μανίκι.
Μια σύντομη, βίαιη, παθιασμένη ερωτική ιστορία από έναν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του κόσμου. Βαθύτατα υπαρξιακή και αποκαλυπτική: για την ψυχοσύνθεση της γυναίκας και του άντρα, για την φύση αυτής καθ’ εαυτής της επιθυμίας, για το ψέμα και την αλήθεια του έρωτα, για το βάσανό του, την κωμωδία του και την ιλαροτραγωδία. Για τον ερωτισμό του «μιλώ» ειδικά όταν τα μισά απ’ όσα λέω είναι ποίηση. Για όλη αυτή την «εγκεφαλική ηδονή» που μπορεί να κρατήσει εξίσου τους εραστές μια ζωή, όσο και όπως «η απόλυτη υποδούλωση στη σάρκα».
Μια σύντομη ιστορία που αποδεικνύει πόσο ερωτικός συγγραφέας είναι ο συνήθως πολιτικός Σεμπρούν.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ:Ο Χόρχε Σεμπρούν γεννήθηκε στη Μαδρίτη το 1923. Η οικογένειά του έφυγε στο εξωτερικό το 1937 και από το 1937 και από το 1939 έζησε στο Παρίσι, όπου έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και πήρε μέρος στην Αντίσταση κατά των Ναζί.
Το 1943 συνελήφθη από την Γκεστάπο και κρατήθηκε επί δύο χρόνια στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ.
Μετά την απελευθέρωσή του, την άνοιξη του 1945, γίνεται υπεύθυνος της παράνομης δουλειάς του Κομμουνιστικού Κόμματος και πολύ γρήγορα μέλος της Κ.Ε.
Τον Απρίλη του 1964 διαγράφεται από το Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα μαζί με τον Φερνάντο Κλαουδίν μετά από εισήγηση του Σαντιάγο Καρίγιο και της Ντολόρες Ιμπάρουρι, της θρυλικής «Πασιονάριας».
Από τότε αφιερώνεται στη Λογοτεχνία και τον Κινηματογράφο.
Υπήρξε, επίσης, για μεγάλο διάστημα, υπουργός Πολιτισμού στην Κυβέρνηση Φελίπε Γκονθάλεθ.
Παράλληλα η συγγραφική του δραστηριότητα τον αναγορεύει σε έναν από τους πλέον σημαντικούς, πολυδιαβασμένους και βραβευμένους συγγραφείς των τελευταίων χρόνων (Βραβείο Φορμεντόρ 1964, Βραβείο της Ειρήνης 1994, Φέμινα 1995, Βραβείο Ιερουσαλήμ 1996).
Το «Είκοσι χρόνια και μια μέρα» είναι το πρώτο μυθιστόρημα που γράφει στα ισπανικά, τη γενέθλια γλώσσα του, αποσπώντας ομόφωνα το Βραβείο του Ιδρύματος Λάρα 2003, που απονέμουν οι εκδότες της Ισπανίας στο καλύτερο λογοτεχνικό έργο της χρονιάς.
Από τις εκδόσεις «Εξάντας» έχουν κυκλοφορήσει: «Το μεγάλο ταξίδι», «Το Λευκό Ορος», «Η αυτοβιογραφία του Φεδερίκο Σάντσεθ», «Τι ωραία Κυριακή!», «Η επιστροφή του Νετσάγιεφ», «Χαιρετίσματα από τον Φεδερίκο Σάντσεθ», «Γραφή η ζωή», «Αντίο φως της νιότης», «Τα σανδάλια», «Είκοσι χρόνια και μια μέρα», «Ο νεκρός που μας χρειάζεται»….
