Έχετε δει ποτέ πληγή από σφαίρα να μη ματώνει?

«ΣΠΟΥΤΝΙΚ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ» του Χαρούκι Μουρακάμι, Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς, Εκδ. «Ωκεανίδα», σελ. 296, τιμή: 16 ευρώ.

«Το συμπέρασμα στο οποίο θέλω να καταλήξω είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να επινοήσουν μια έξυπνη στρατηγική, εάν θέλουν να επιτύχουν την ειρηνική συνύπαρξη όσων ξέρουν κι όσων δεν ξέρουν. Κι αυτή η στρατηγική – ναι, μπράβο, το βρήκατε!- είναι το σκέπτεσθαι. Πρέπει από κάπου να κρατηθούμε. Αλλιώς, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό, η σύγκρουση θα είναι τρομερή κι αναπόφευκτη».
Και το «Σπούτνικ αγαπημένη» είναι το χρονικό μιας σύγκρουσης. Εσωτερικής και εξωτερικής. Εσωτερικής διότι αφορά την μεγίστη αναμέτρηση με τον έρωτα, ήτοι τον εαυτό μας και τον άλλο. Και εξωτερικής επειδή «η πραγματικότητα» χωρίς το παράλληλο σύμπαν του ονείρου «δαγκώνει». Και ο Μουρακάμι αυτά τα παράλληλα σύμπαντα τα γνωρίζει καλά. Μπαινοβγαίνει με άνεση ανάμεσα στην καθημερινότητα και το παράδοξο, διαθέτει εκείνη την εσωτερική μεταμορφωτική οξυδερκή ματιά που μεταλλάσσει το κοινότοπο σε μαγευτικό παράξενο.
Μέσα του, ο έρωτας, ο θάνατος, οι μοναχικές εσωτερικές και εξωτερικές διαδρομές, η επιστολογραφία. Σε όλα του τα βιβλία πάντα υπάρχει ένας ήρωας ή μια ηρωίδα που είτε κρατά ημερολόγιο ή αδιακρίτως παραλήπτη, με εικονικό θα λέγαμε κάθε φορά παραλήπτη, γράφει κατ’ ουσία «ανεπίδοτες επιστολές». Το ζητούμενο είναι να κατανοήσει η ίδια. Διότι, όπως και ο συγγραφέας, «εάν δεν την γράψει, δεν την κατανοεί την ζωή».
Το «Σπούτνικ αγαπημένη» είναι ένα ερωτικό τρίγωνο, τουλάχιστον αυτό προσποιείται την πρώτη στιγμή: «Ο Κ. είναι ερωτευμένος με τη Σουμίρε, όμως η Σουμίρε είναι ερωτευμένη με τη Μίου. Κι ενώ η Σουμίρε περνάει μια φάση ενδοσκόπησης για να καταλάβει αν το ότι είναι ερωτευμένη με τη Μίου σημαίνει πως είναι ομοφυλόφιλη, ο Κ. παρηγοριέται στην αγκαλιά της μητέρας ενός μαθητή του».
Στη συνέχεια όλα θα γίνουν «μαλλιά κουβάρια» και μάλιστα σε ένα ελληνικό νησί: η Σουμίρε εξαφανίζεται, ο Κ. σπεύδει κι ο καθένας θα χρειαστεί να διανύσει την δική του μοναχική, μοναδική, προσωπική διαδρομή: «Έκλεισα τα μάτια μου και αφουγκράστηκα προσεκτικά τους επιγόνους του Σπούτνικ, που ακόμη και τώρα έκαναν το γύρο της Γης, έχοντας τη βαρύτητα μοναδικό δεσμό τους με τον πλανήτη. Μοναχικές μεταλλικές ψυχές στο αδιατάρακτο σκοτάδι του διαστήματος, συναντιούνται, προσπερνούν η μία την άλλη και χωρίζουν, για να μην ξανασυναντηθούν ποτέ πια. Δεν ανταλλάσσουν μεταξύ τους λόγια. Δεν δεσμεύονται με υποσχέσεις».
«Σπούτνικ» μοναχικοί παρ’ ότι πολυαγαπημένοι, όλοι οι ήρωες (και οι ηρωίδες) του Μουρακάμι, εξάλλου παρότι στα ρωσικά «σπούτνικ» σημαίνει «συνοδοιπόρος», «Σπούτνικ» ονομάστηκαν ο πρώτος και ο δεύτερος τεχνητός δορυφόρος που έστειλε η Σοβιετική Ένωση στο διάστημα το 1957. Ο Σπούτνικ 2 μάλιστα είχε και επιβάτη, τη Λάικα τη σκυλίτσα. «Η Λάικα – συμφώνως με τις δημοσιεύσεις- ήταν το πρώτο έμβιο ον που βγήκε από την ατμόσφαιρα της Γης, αλλά ο δορυφόρος δεν επέστρεψε ποτέ στη Γη και η Λάικα θυσιάστηκε στο βωμό της διαστημικής βιολογίας».
Έτσι θα εξαφανιστεί και η Σουμίρε για κάποιο διάστημα, σαν Λάικα ή Σπούτνικ αφήνοντας πίσω τι άλλο; Γραπτά ίχνη. Δυο έγγραφα διότι όπως γράφει «ήταν πάντα έτσι, από τότε που ήμουν μικρή. Όταν δεν καταλάβαινα κάτι, μάζευα τις λέξεις που βρίσκονταν σκόρπιες στα πόδια μου και τις έβαζα τη μία δίπλα στην άλλη σε προτάσεις. Εάν αυτό δεν βοηθούσε, τις ξανασκόρπιζα και τις μάζευα πάλι με διαφορετική σειρά. Όταν το επαναλάμβανα αυτό αρετές φορές, έφτανα στο σημείο να σκέφτομαι όπως οι άλλοι άνθρωποι. Δεν δυσκολευόμουν ποτέ να γράψω για τον εαυτό μου. Άλλα παιδιά μάζευαν πετραδάκια ή βελανίδια. Εγώ έγραφα. Με την ίδια φυσικότητα που ανέπνεα, σκάλιζα στο χαρτί τη μία πρόταση μετά την άλλη. Και σκεφτόμουν».
Τακτική που αφορά και τον ίδιο τον Μουρακάμι, όπως κατ’ επανάληψη έχει εξομολογηθεί.
Από τα «έγγραφα» της Σουμίρε θα μάθουμε το μυστικό της Μίου κι εμείς, καθώς και τη λεπτή διαχωριστική γραμμή «ορατών τε αοράτων» στη ζωή. Με κυρίαρχο το ερώτημα «έχετε δει ποτέ πληγή από σφαίρα να μη ματώνει;» η Σουμίρε θ’ αφήσει τον έρωτα να την ματώσει για να ξαναγεννηθεί.
Ένα παράδοξο ερωτικό μυθιστόρημα που διαθέτει όλα τα βασικά μουρακαμικά ίχνη: το ακατανόητο του έρωτα ως αντίδοτο στο ακατανόητο του θάνατου και τη λυτρωτική επεξηγηματική δύναμη της γραφής. Την ζωή που είναι αλλού ενώ βρίσκεται εδώ ταυτοχρόνως. Την ακατανόητη, αφόρητη κάποιες στιγμές, κάποιες άλλες γοητευτική, αναπόφευκτη μοναξιά.
Με λόγο φαινομενικά απλό και λιτό, με υπερβατικές μεθόδους κι εκείνον τον σχεδόν με μουσικά χορευτικά βήματα, μαγικό ρεαλισμό, οι ήρωες ξαφνικά να προσεγγίζουν το επέκεινα μέσα από το μικρό τους αστικό διαμέρισμα ή από μια κουζίνα: «Εμπιστευόμουν τη μοίρα μου στα σύννεφα. Παραδιδόμουν στο διαπεραστικό άρωμα της χλόης, στο μουρμουρητό του ανέμου. Και μετά από κάποιο διάστημα δεν μ’ ένοιαξε καθόλου για τη διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό που ήξερα και σ’ αυτό που δεν ήξερα». Σαν το απροσδόκητο, απερίγραπτο «όνειρο» της Μίου όπου επάνω σε μια σφαίρα που γυρίζει μια νύχτα ξεχασμένη στο λούνα παρκ αντίκρισε στο φωτισμένο της διαμέρισμα απέναντι τον άγνωστό της άλλο «μισό» εαυτό. Και τα μαλλιά της άσπρισαν σε μια νύχτα.
Ένα βιβλίο απλώς απολαυστικά μαγικό: Για τα παράδοξα που μόνο με τις αισθήσεις θα προσεγγίσουμε. Και την τοξίνη των λέξεων που μας απομένει για να τους αποδώσουμε το χάρτινο σώμα τους, αλλά σαν σπούτνικ κι αυτό: ασαφή, έτοιμο ανά πάσα στιγμή και ολομόναχο, να χαθεί!


ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

Ο Χαρούκι Μουρακάμι, ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της εποχής μας, γεννήθηκε στο Κιότο το 1949.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Waseda.
Τον Απρίλιο του 1974, παρακολουθώντας έναν αγώνα μπέιζμπολ, του ήρθε ξαφνικά η έμπνευση να γράψει το πρώτο του μυθιστόρημα.
Το 1974, επίσης, άνοιξε στο Τόκιο μαζί με τη γυναίκα του τη Γιόκο το τζαζ μπαρ «Peter Cat», το οποίο πούλησε το 1981 για ν’ αφοσιωθεί στο γράψιμο.
Το 1986 ταξίδεψε στην Ιταλία και στην Ελλάδα.
Το 1991 πήγε στις ΗΠΑ, όπου έμεινε τέσσερα χρόνια, δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Princeton και στο William Howard Taft στην Καλιφόρνια κι έγραψε το μυθιστόρημα «Το κουρδιστό πουλί».
Έχει μεταφράσει στα γιαπωνέζικα έργα του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, του Τρούμαν Καπότε, του Τζον Ιρβινγκ και του Ρέιμοντ Κάρβερ.
Από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του: «Σκληρή χώρα των θαυμάτων και το τέλος του κόσμου» και «Το κυνήγι του αγριοπρόβατου».
Από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα» κυκλοφόρησε με μεγάλη επιτυχία το μυθιστόρημά του «Το κουρδιστό πουλί», το «Νορβηγικό δάσος» και πρόσφατα το «Σπούτνικ αγαπημένη».
Από τις εκδόσεις «Κοέν» τα διηγήματα «Ο Ελέφαντας Εξαφανίζεται».
Για το έργο του έχει τιμηθεί επανειλημμένα με βραβεία και τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 40 γλώσσες.

ΥΓ. Αφιερωμένο στους μουρακαμικούς φίλους μου. Και σε όσους αισθάνονται σπούτνικ! Έτσι ή αλλιώς!