“ΓΟΤΘΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ από Βικτοριανές Συγγραφείς”. Ανθολόγηση ιστοριών- Εισαγωγή: Μαρία Γιακανίκη. Μετάφραση: Νίκος Σταμπάκης, Μαρία Γιακανίκη, Ράνια Ιωάννου, Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, Ευαγγελία Κουλιζάκη. Εκδ. “Ars Nocturna”, σελ. 445, € 25
“Η μελαγχολία του Λονδίνου- συχνά φαντάζομαι πως οι ψυχές των απολεσθέντων είναι αναγκασμένες να περιπλανούνται στους δρόμους αιώνια”.
“Αυτό που χρειάζονται οι φεμινίστριες, είναι ένα καλό μαστίγωμα”. Ανάμεσα στον στίχο του Γέητς και την φράση της Βασίλισσας Βικτόρια μοιάζει να αιωρείται – πατώντας ωστόσο γερά και γοητευτικά- μια ολόκληρη λογοτεχνική παράδοση, μια εποχή. Εκείνη που έχει συνενώσει το σκοτάδι με τη σαγήνη, την γυναικεία ευαισθησία με την απαρχή του φεμινισμού. Η βικτοριανή εποχή που γεννά τελικά, και την “αδελφή του Σαίξπηρ”, συννεφιασμένη και ομιχλώδης όπως ο αγγλοσαξονικός κόσμος που εκπροσωπεί.
Απ' την μια αυστηροί ηθικοί κώδικες και αποικιοκρατία (μη ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε στην χρονική περίοδο του 19ου με τις απαρχές του εικοστού αιώνα), πουριτανισμός και σεμνοτυφία και από την άλλη, άνθηση της πορνογραφίας, άκρατη τεχνολογική εξέλιξη και πίστη στο υπερφυσικό, επιτρέπουν σε μια γενιά γυναικών που ανήκουν στα μεσαία ή ανώτερα στρώματα να αναπτύξουν ένα είδος λογοτεχνίας που γεννά τον ρομαντισμό. Πόε, αδελφές Μπροντέ, Στόουκερ, Λε Φανού, Στήβενσον, Κόλλινς, Χώθορν, Τζώρτζ Μακ Ντόναλντ, Όσκαρ Ουάιλντ, Ουίλκι Κόλλινς αλλά και Δάφνη ντυ Μωριέ, Άτζελα Κάρτερ, Τζόις Κάρολ Όουτς, επέδειξαν ότι η γοητεία της βικτοριανής περιόδου παραμένει, τελικά, διαχρονική.
Οι ιστορίες της ανθολογίας παρ' ότι είναι αρκετά διαφορετικές ωστόσο διαθέτουν και στοιχεία κοινά. Όπως η ατμόσφαιρα μυστηρίου, οι φιγούρες- φαντάσματα, τα ελαστικά όρια του επάνω και του κάτω κόσμου και η επικοινωνία των ζώντων με τους νεκρούς, οι χαρακτηριστικές γυναικείες φιγούρες, τα παιδιά και οι γκουβερνάντες, ο υπόγειος κι άδηλος φόβος, τα μελαγχολικά τοπία και ο κόσμος του υποσυνειδήτου ανά πάσα στιγμή παρών. Οι ενοχές και οι επιθυμίες, η αλήθεια και η ψευδαίσθηση, η πραγματικότητα και το όνειρο, τα ασαφή όρια θύτη και θύματος, η βία, ο θάνατος και η μοναξιά, συνθέτουν έναν κόσμο ζόφου και μαύρου παραμυθιού που εξακολουθεί αναγνωστικά να μαγεύει.
Το πρώτο διήγημα της Ελίζαμπεθ Γκάσκελ “Ιστορία της Γριάς Παραμάνας” αποτελεί την χαρακτηριστική περίπτωση περιπλανώμενων οπτασιών (μητέρα, παιδί) που δεν μπορούν ν' αναπαυθούν.
Η Αμέλια Έντουαρντς στον “Άνθρωπο με τη μύτη” παίζει με την ιδέα του υπνωτισμού και τον φόβο της αποπλάνησης.
“Ο Ίσκιος στη γωνία” της Μαίρη Ελίζαμπεθ Μπράντον , αναφέρεται στη θυσία ενός αθώου και ασκεί κοινωνική κριτική.
Στην “Απελευθέρωση” η Μαίρη Κολμόντλευ στοιχειώνει έναν βλάσφημο και ανήθικο αριστοκράτη.
Η Βέρνον Λη στη “Φωνή Διαβολική” χρησιμοποιεί ως κεντρική φιγούρα τον συνθέτη και τραγουδιστή Ζαφφιρίνο, ο οποίος δολοφονεί του θαυμαστές του με μια θεσπέσια φωνή.
“Ο Στοιχειωμένος Οργανίστας του Χέρλυ Μπέρλυ” της Ρόζα Μαλχόλλαντ, με έμφαση στο γκροτέσκο, αναφέρεται στην περίπτωση ενός στοιχειωμένου μουσικού οργάνου.
Το “Εκ Νεκρών” της Ήντιθ Νέσμπιτ είναι μια ιστορία σκοτεινού ρομαντισμού με το κλασικό θέμα της επιστροφής μιας νεκρής νύφης. “Η Κουνιστή Πολυθρόνα” της Σάρλοτ Γκίλμαν, αποτελεί μια ιστορία κατάθλιψης και ψυχικής διαταραχής με κεντρική ηρωίδα μια γυναίκα βαμπίρ.
“Στο Φάντασμα του Προπονητή” της Λέτις Γκάλμπρειθ, έχουμε και πάλι το κλασικό μοτίβο επιστροφής εκ νεκρών.
Η Σάρλοτ Ρίντελ στην “Προειδοποίηση της Μπάνση” αφυπνίζει την συνείδηση του κεντρικού ήρωα με το νεκροζώντανο παρελθόν. Και η Λουίζα Μπάλντουιν στην “Περίπτωση του κου Νάιτζελ” με τα φαντάσματα των προγόνων συμβολίζει την αναπόφευκτη μοίρα των πάντων.
“Το Παράθυρο της Βιβλιοθήκης” της Μάργκαρετ Όλιφαντ λειτουργεί ως παραβολή για τις αναζητήσεις της ψυχής, τη μοναξιά και την ονειροπόληση. Ενώ η Μαίρη Λουίζα Μόλσγουορθ στον “Άνθρωπο που Έβηχε” χρησιμοποιεί την εξωτερική πραγματικότητα και ένα ταξίδι με τρένο για να αφηγηθεί τα πιο ανθρώπινα παράδοξα. Η Γερτρούδη Άθερτιον στον “Τόπο της Δραsκελιάς”, αφηγείται μιαν εξαφάνιση σε έναν τόπο που αποτελεί κατά κάποιον τρόπο την αγγλοσαξονική εκδοχή της Πύλης του Άδη.
“Το Κουδούνι της Καμαριέρας της Κυρίας” της Ήντιθ Ουόρτον είναι μια κλασική ιστορία φαντασμάτων.
“Η Λουέλλα Μίλλερ” της Μαίρη Ελίζαμπεθ Ουίλκινς Φρήμαν εξιστορεί την ιδιόμορφη περίπτωση μιας γυναίκας, φαινομενικά αδύναμης που επιδρά βαμπιρικά και εξασθενίζει κι εξαφανίζει τους πάντες γύρω της. Ενώ η Σάρλοτ Μπροντέ με το διήγημα “Ο Ναπολέων και η Οπτασία” που κλείνει την ανθολογία, δεκαεπτάχρονη τότε, αποπειράται να σατιρίσει μέσω του Ναπολέοντα όλα τα γοτθικά κλισέ του ρομαντισμού.
Ατμόσφαιρα, υπερφυσικό, παραμυθία, υποσυνείδητο και η γυναικεία ψυχοσύνθεση στο μικροσκόπιο, συνθέτουν τελικά ένα είδος πάντα γοητευτικό και διαχρονικό. Το παρελθόν που στοιχειώνει, ο έρωτας που ξεπερνά τον θάνατο, το παράδοξο και τα μυστικά, εξάλλου, αποτελούν την σκοτεινή αποθήκη του καθενός.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ:
Ελίζαμπεθ Γκάσκελ (1810- 1865) “Η ιστορία της Γριάς παραμάνας”
Αμέλια Έντουαρντς (1831-1892) “Η Άμαξα Φάντασμα”
Ρόντα Μπράουτον (1840- 1920) “Ο άνδρας με τη Μύτη”
Μαίρη Ελίζαμπεθ Μπράντον (1837- 1915) “Ο ίσκιος στη Γωνία”
Μαίρη Κολμόντλευ (1859- 1925) “Απελευθέρωση”
Βέρνον Λη (1856- 1935) “Φωνή Διαβολική”
Ρόζα Μαλχόλλαντ (1841- 1921) “Ο στοιχειωμένος Οργανίστας του Χέρλυ Μπέρλυ”
Ήντιθ Νέσμπιτ (1858- 1924) “Εκ Νεκρών”
Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν (1860- 1935) “Η Κουνιστή Πολυθρόνα”
Λέτις Γκάλμπρειθ “Το Φάντασμα του Προπονητή”
Σάρλοτ Ρίντελ (1832- 1906) “Η Προειδοποίηση του Χέρτφορντ Ο' Ντόννελ”
Λουίζα Μπάλντουιν (1845- 1925) “Η περίπτωση του κου Νάιτζελ Όττερμπερν”
Μάργκαρετ Όλιφαντ (1828-1897) “Το Παράθυρο της Βιβλιοθήκης”
Μαίρη Λουίζα Μόλσγουορθ (1839- 1921) “Ο άνδρας με τον βήχα”
Γερτρούδη Άθερτον (1857- 1948) “Ο Τόπος της Δρασκελιάς”
Ήντιθ Ουόρντον (1862- 1937) “Το κουδούνι της καμαριέρας της κυρίας”
Μαίρη Ελίζαμπεθ Ουίλκινς Φρήμαν (1852- 1930) “Λουέλλα Μίλλερ”
Σάρλοτ Μπροντέ (1816- 1855) “Ο Ναπολέων κι η Οπτασία”
Δημοσιεύθηκε στο Έθνος της Κυριακής
