“SOLAR” του Ίαν ΜακΓιούαν. Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά. Εκδ. “Πατάκη”, σελ. 424, € 19.71
“Η εγκατάλειψη της ζωής του στο μακρινό Μπελσάιζ Παρκ και ο ερχομός του σ' αυτή την άψυχη ερημιά τον είχε φέρει αντιμέτωπο με την ηλιθιότητα της ύπαρξής του: με την Πατρίς, με τον Τάρπιν, με το Κέντρο, με όλες τις ψευτοδουλειές που έκανε για να κρύψει την ανεπάρκειά του. Τι ήταν η ζωή χωρίς τις υψηλότερες φιλοδοξίες; Η απάντηση βρισκόταν μπροστά του: άλλη μια νύχτα αναξιόλογης αυπνίας”.
Ο Ίαν ΜακΓιούαν, συγγραφέας που αναπτύσσει τις ιστορίες του κάθετα, αναγνωρίζοντας το παν στο ασήμαντο και αναζητώντας τους αρμούς της ύπαρξης στο ελάχιστο, στο καινούργιο του μυθιστόρημα “Solar” αντιστρέφει τους όρους.
Ο ήρωάς του, ο πενηντάχρονος Μάικλ Μπίαρντ, φυσικός τιμημένος με Νόμπελ, ξεκινά από την υπερθέρμανση του πλανήτη και το μέγιστον, για να αποκαλύψει την αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης, το γελοίο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Ξεκινώντας από το κομβικό σημείο μιας μεσήλικης κρίσης, αισθάνεται πια στον πέμπτο γάμο του, να χάνει τα πάντα: η νεαρή σύζυγός του τον απατά αντί να την απατά (ως συνηθίζει), μέσα του έχει στερέψει κάθε έμπνευση και περιφέρεται πουλώντας το ένδοξο παρελθόν, χωρίς ιδιαίτερο κέφι, εξαργυρώνοντας φήμη, χρησιμοποιώντας το ελάχιστο εναπομείναν κουράγιο:
“Ένα ήταν σίγουρο: είχαν περάσει δυο δεκαετίες από την τελευταία φορά που είχε καθίσει μέσα στη σιωπή και τη μοναξιά επί ατέλειωτες ώρες, με χαρτί και μολύβι στο χέρι, για να σκεφτεί, να διατυπώσει μια πρωτότυπη υπόθεση, να παίξει μαζί της, να την κυνηγήσει, να τη βασανίσει ώσπου να ζωντανέψει... Του έλειπε η θέληση, το υλικό, ο σπινθήρας. Δεν είχε πια καινούριες ιδέες”.
Αναζητώντας καινούργιες μορφές ενέργειας, για να δικαιολογεί περισσότερο παρουσία, θα έρθει αντιμέτωπος με τον εφιάλτη της υπερθέρμανσης, τον εραστή της γυναίκας του και τον φλεγόμενο μεταπτυχιακό φοιτητή υφιστάμενό του. Συντονιζόμενος ταυτόχρονα στην κινδυνολογία του τέλους των πάντων. Για κείνον στα περιττά κιλά του, την επιστημονική του απάθεια και το συζυγικό κέρατο, μάνα εξ ουρανού έρχονται, παγετώνες και ξηρασίες, πλημμύρες, μείωση φυσικών πόρων, η καταστροφή του πλανήτη και φυσικά οι... τυφώνες.
“Υπήρχε ένας βιβλικός τόνος σ' αυτές τις προειδοποιήσεις, που θύμιζε πανούκλα, έλκη, αναζέουσες φλυκτίδες και κατακλυσμούς από βατράχια' ένας τόνος που ανακαλούσε τη βαθιά και επίμονη τάση του ανθρώπου, επικυρωμένη μέσα στους αιώνες, να πιστεύει ότι ζει τις τελευταίες μέρες της γης, ότι ο δικός του θάνατος είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένος με το τέλος του κόσμου- γιατί μόνο έτσι ο θάνατός του αποκτούσε κάποιο νόημα, ή τουλάχιστον φαινόταν λιγότερο παράλογος”.
Αντιδρώντας σαν κάθε εγωιστής μωροφιλόδοξος, αρπάζεται από κάθε τυχούσα ευκαιρία: φορτώνει ελαφρά την καρδία έναν φόνο στον εραστή της γυναίκας του, κλέβει τα σχέδια του φιλόδοξου φοιτητή του, προσπαθεί να αρχίσει καινούργια ζωή πατώντας πάνω και εκμεταλλευόμενος συγκυρίες.
Χωρίς τύψεις συνείδησης, λέγοντας – σαν κάθε καλός ψεύτης- τα μεγαλύτερα ψέματα στον εαυτό του τον ίδιο. Οι ελπίδες, εν μέσω γενικότερου χαλασμού, αρκετές:
“Όχι μόνο επρόκειτο να χάσει βάρος και να γίνει λεπτός και δυνατός, αλλά ήταν αποφασισμένος να ξεκινήσει μια ζωή απαλλαγμένη από καθετί περιττό στο απλό διαμέρισμα που δεν είχε βρει ακόμα. Ένας παράγοντας που απλούστευε τα πράγματα ήταν το αναπόφευκτο ξεθώριασμα του έρωτα ή έστω της ιδεοληψίας για τη γυναίκα του”.
Το αποτέλεσμα, μια απίστευτα κωμικοτραγική μαύρη κωμωδία. Με το φάντασμα της υπερθέρμανσης να συμπαρασύρει εκτός του πλανήτη και την φύση, ηθική, καθημερινότητα και αξίες.
Άνθρωποι που αδυνατούν να οργανώσουν την προσωπική τους ζωή, ξαφνικά πασχίζουν να σώσουν τον κόσμο!
Ο Ιαν ΜακΓιούαν, παρά το σαρκαστικό, ειρωνικά χιουμοριστικό ύφος του, μπήγει ως συνήθως το μαχαιράκι ως εκεί που δεν παίρνει. Στη μανία για εξουσία και λάμψη, στον χρεωκοπημένο θεσμό του γάμου, στην ελαστική ανθρώπινη συνείδηση, στην απίστευτη γελοιότητα του επιστήμονος- σωτήρα. Κομβικό σημείο, το περίφημο ταξίδι των ειδημόνων στο Βόρειο Πόλο. Όπου μπερδεύουν το σύμπαν, τα πόδια τους, το πουλί τους και τα ρούχα τους, αλλά ο στόχος παραμένει υψηλός, η γη δεν γυρίζει δίχως εκείνους!
Οι διαπιστώσεις και οι εξελίξεις κωμικοτραγικές και ραγδαίες:
“Η γη μπορούσε να ζήσει και χωρίς την Πατρίς και τον Μάικλ Μπίαρντ. Κι αν ξεφορτωνόταν όλο το ανθρώπινο είδος, η βιόσφαιρα θα συνέχιζε απτόητη και σε δέκα εκατομμύρια χρόνια θα έβριθε από παράξενες νέες μορφές ζωής, καμία από τις οποίες δεν θα διέθετε την ευφυία των πιθηκοειδών. Και τότε ποιος θα βρισκόταν να λυπηθεί που κανένας δεν θα θυμόταν πια τον Σαίξπηρ, τον Μπαχ, τον Αινστάιν ή τον Συγκερασμό Μπίαρντ- Αινστάιν;”
Μυθιστόρημα που συνδυάζει την ψυχικά απύθμενη ανθρώπινη άβυσσο με το ψευδαισθησιακό του έρωτα και την επιστήμη. Το θερμόμετρο πλανήτη και ηρώων στο κόκκινο, κατά συνέπεια στα όρια και η μέγιστη μικρότητα, η ανασφάλεια, η αναλγησία και το υπαρξιακό χάος. Μια μαύρη κωμωδία με τον Ιαν ΜακΓιούαν στα μεγάλα του κέφια και σε μετάφραση από την Κατερίνα Σχινά που διασώζει σιωπές και ημιτόνια. Το φινάλε δε, ιδιοφυές! Μετά την χρηματιστηριακή φούσκα του εκπεσσόντος Φυσικού, ο λόγος που εκφωνήθηκε προς τιμήν του όταν μεσουρανώντας η επιστημονική κοινότητα τον τιμούσε με Νόμπελ. Ε ναι, η γη γυρίζει και δίχως εμάς!
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ:
Ο Ίαν Μακ Γιούαν γεννήθηκε το 1948, σπούδασε στα πανεπιστήμια Sussex και East Anglia και δημοσίευσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, με τίτλο "Fist Love, Last Rites", το 1975, αποσπώντας μάλιστα το βραβείο Somerset Maughman, και τη δεύτερη με τίτλο "Between the Sheets", το 1977. Το 1987 κέρδισε το Whitbread Award (και το Prix Femina Etranger, έξι χρόνια μετά), για το μυθιστόρημά του "Child in Time".
Έχει γράψει τα μυθιστορήματα:
“Ο τσιμεντόκηπος” (Γράμματα, 1982),
“Ξένοι στη Βενετία” (Σέλας, 1991),
“The Child in Time”,
“The Innocent”,
“Μαύρα σκυλιά” (Σέλας, 1994),
“The Daydreamer”,
“Έμμονη Αγάπη” (Νεφέλη, 1999),
“Άμστερνταμ” (Νεφέλη, 1999),
“Εξιλέωση” (Νεφέλη, 2006),
“Στην ακτή” (Πατάκη, 2007).
Το 1998 κέρδισε το Βραβείο Μπούκερ για το “Άμστερνταμ”.
Το “Solar” κυκλοφόρησε στα αγγλικά τον Μάρτιο του 2010 και προσφάτως από τις εκδόσεις “Πατάκη”.
