Τόσο αργά, τόσο νωρίς…

Όταν η Τζην Ρυς πρωτόγραψε (μια συλλογή διηγημάτων το 1927), δεν την πήρε είδηση κανείς. Αλλά κι αργότερα. Δεν την αντελήφθη κανείς ούτε στο δεύτερο, ούτε στο τρίτο βιβλίο. Την ανακάλυψαν χρόνια μετά, νομίζοντάς την νεκρή. Αποτραβηγμένη, κάπου στην αγγλική εξοχή. Και την χαιρέτησαν ως μια από τις σημαντικότερες συγγραφείς του 20ου αιώνα.
Ο τρόπος γραφής της, βρισκόταν μπροστά από την εποχή. Κανείς δεν έγραφε τότε για εγκλωβισμένες γυναίκες. Δεν αφορούσαν κανέναν οι εγκλωβισμένες γυναίκες. Γυναίκες ήταν, εγκλωβισμένες θα ήταν.
Κι όταν την βράβευσαν, «ήρθε πολύ αργά» τους είπε.
Αυτές τις μέρες το αριστούργημά της «Καλημέρα, Μεσάνυχτα» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μελάνι».
Πάλι καλά που το βραβείο, τότε, την είχε προλάβει ζωντανή.
Διότι η Σύλβια Πλαθ πήρε το Πούλιτζερ, δεκαεννιά χρόνια μετά την αυτοκτονία της. Όταν η «Συλλογή ποιημάτων» της κυκλοφόρησε από τον Τέντ Χιουζ, τον ποιητή σύζυγό της, ο οποίος όταν ζούσε, την εγκατέλειψε. Και όταν πέθανε της έγραφε «Γράμματα Γενεθλίων».
Σήμερα η Σύλβια Πλαθ θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες ποιήτριες του 20oυ αιώνα.
Όπως και η Εμιλυ Ντίκινσον, εκατόν πενήντα χρόνια μετά. Η αμερικανίδα ποιήτρια που υπήρξε οικουμενική δίχως να ξεμυτίσει απ’ το δωμάτιό της. Και έγινε διάσημη, χωρίς να εκδώσει βιβλίο ποτέ όσο ζούσε. Τα ποιήματά της τα ανακάλυψε η αδελφή της σε ένα κλειδωμένο έπιπλο από ξύλο κερασιάς. Δύο χιλιάδες ποιήματα σ’ ένα παλιό σεντούκι.
Η αμερικανοεβραία μποέμ Helene Hanff, όμως, καθόλου δεν ήξερε. Όταν αλληλογραφούσε με τον βιβλιοπώλη Frank Doel ότι η αλληλογραφία τους θα γινόταν ταινία και βιβλίο μπεστ σέλλερ, η σχέση τους μαρμάρινη πλάκα σε ένα παλαιοβιβλιοπωλείο πενήντα χρόνια μετά.
Εμείς, βεβαίως, απ’ όλα αυτά εισπράττουμε τον γοητευτικό τους απόηχο. Όπως μας βρίσκει μέσα από επιμελημένες εκδόσεις. Τα διηγήματα «Ο κυρ- Πανικός και η Βίβλος των Ονείρων», «Ο θάνατος και η ζωή της Σύλβιας Πλαθ» και τα «Γράμματα γενεθλίων» που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Μελάνι», όσον αφορά την Σύλβια Πλαθ.
«44 ποιήματα & 3 γράμματα» από τις εκδόσεις «Το Ροδακιό», όσον αφορά την Εμιλυ Ντίκινσον.
«84, Charing Cross Road», από τις εκδόσεις «Πόλις», η ιστορία της Helene Hanff με τον παλαιοβιβλιοπώλη.
Κι όσο για την Τζην Ρυς ακόμα μυρίζει μελάνι το βιβλίο της. «Καλημέρα, Μεσάνυχτα», τόσο καινούργιο για μας και ταυτοχρόνως παλιό! Πάντοτε τόσο αργά. Όταν η συγγραφέας γεννήθηκε τόσο νωρίς…

ΥΓ1. Στο μεταξύ έχουν περάσει απ’ όταν γράφτηκε το κείμενο αυτό ήδη δυο χρόνια. Από τις εκδόσεις «Μελάνι» η Πόπη Γκανά εξέδωσε της Τζην Ρυς άλλα δύο βιβλία: «Το Κουαρτέτο» και την «Πλατιά θάλασσα των Σαργασσών». Για το τελευταίο έγραψε ήδη κείμενο εξαιρετικό o Librofilo αλλά θα επανέλθουμε κι εμείς με Τζην Ρυς, εφ’ όλης της ύλης.
Μικρό υστερόγραφο- συμβουλή σε όλους τους βιαστικούς της γης: ό,τι αξίζει, θα ζήσει! Το μόνο που θα πρέπει να φροντίσουμε, κατά συνέπεια, εμείς, είναι αυτό που θα βγει από τα χεράκια μας να είσαι όσο πιο έντιμο γίνεται και όσο πιο βαθύ, απ’ την ψυχούλα μας μέσα! Όλα τ’ άλλα, του χρόνου είναι και ας τ’ αφήσουμε «απαλά – απαλά», όπως σοφά έλεγε ο Γέρων Πορφύριος, μόνο σ’ αυτόν!
Καλή Πρωτομαγιά τώρα, ναι? Και καλόν Μάη να έχουμε!

ΥΓ2: Μουσικές και ζωγραφιές, μόλις γυρίσει ο Moha, ναι? Κατά Παρασκευή το βλέπω! Mohaki μου στο μεταξύ καλά να περνάς!