Δημοσιεύθηκε
στο περιοδικό “Η Ιστορία Σήμερα” (έθνος
10 Νοε 2012)
“Ένα
κάποιο τέλος” του Τζούλιαν Μπαρνς.
Μετάφραση: Θωμάς Σκάσσης. Εκδ. “Μεταίχμιο”,
σελ. 210, 13.30 ευρώ
“Ένα
τέλειο μυθιστόρημα ευρωπαικής οικονομίας
και δύναμης (απόηχοι Σνίτζλερ, απόηχοι
Καμύ)”, “Ένα ακριβές, διεισδυτικό,
αριστοτεχνικά γραμμένο μυθιστόρημα
για τις ατέλειες και τις σκοτεινές
κόγχες της μνήμης”.
Στο
καινούργιο του μυθιστόρημα ο Τζούλιαν
Μπαρνς, μέσα από την ιστορία τεσσάρων
φίλων και με ιστορικό φόντο την δεκαετία
του '60, αποδεικνύει με τρόπο μαθηματικό,
σαν θεώρημα, την ιστορική δεδομένη από
γεγονότα αλυσίδα. Ο Κόλιν, ο Άλεξ, ο Τόνι
και ο Έντριαν, βιώνουν αντίστροφα (όσοι
τουλάχιστον έχουν απομείνει) αυτό που
συνέβη. Οι αυταπάτες και τα άλλοθι του
καθενός, οι επιλογές και η οπτική του
που μπορεί αναλόγως την εποχή και να
αλλάζει, παραμερίζουν μπροστά στην
απαράβατη και απαραβίαστη ιστορική
αλήθεια τελικά.
Την
αποκαλύπτει ο αυτόχειρας Έντριαν χρόνια
μετά, την υφίσταται εκών άκων ο Τζόνι
εξηντάρης.
Το
ζήτημα της συσσώρευσης, των ορίων της
ευθύνης και του επιμερισμού της ευθύνης
θα τεθούν ως το τέλος ξανά και ξανά. Το
παρελθόν θα γραφτεί με διαφορετικούς
τρόπους πολλές φορές, μέχρι να αποδειχθεί
τελικά ότι όλα – συνέβησαν- μόνον –
έτσι.
Στις
μόλις 210 σελίδες του βιβλίου που σε
αναγκάζει τελειώνοντας να το ξαναπιάσεις
από την αρχή (δεν συμβαίνει αυτό συχνά
με βιβλία) η ιστορική αλυσίδα ξεπροβάλει
ξεκάθαρη στο τέλος και σταθερή, όταν
όλα έχουν ήδη συμβεί και “πού πια καιρός”
και όλα- ήταν- αυτά κι ας θεωρούσαν οι
ήρωες πως ήταν -τελικά- άλλα.
Κι
όσο κι αν επέμεναν νέοι πως “η Ιστορία
δεν είναι τα ψέματα των νικητών αλλά
μάλλον οι αναμνήσεις των επιζώντων”,
η Ιστορία είναι Ιστορία και έχει ήδη
συμβεί, δλδ η Ιστορία είναι αυτή, πέρα
από νικητές και ηττημένους. H
ιστορία
τους, εξάλλου, σε πρώτο επίπεδο, φαινομενικά
καθαρά προσωπική. Είναι μόνον η ιστορία
μιας παρέας, είναι τέσσερις φίλοι. Ένας
αγάπησε μια. Η μία αγάπησε τον άλλον. Ο
άλλος, αν και υπήρξε ο πολλά υποσχόμενος,
αυτοκτόνησε κάποια στιγμή. Τριγύρω τους
μια δεκαετία σαν άγονη επαρχία. Η ζωή
τους, μερικά μικρογεγονότα ικανά να
δημιουργήσουν φράκταλ. Σαν εκείνο το
γνωστό πέταγμα της πεταλούδας στη Νέα
Υόρκη και την θύελλα στο Πεκίνο.
Ένα
μυθιστόρημα για τον χαμένο χρόνο που
είναι πάντοτε πανταχού- παρών και
εκτυλίσσεται κυκλικά:
“Ζούμε
εντός του χρόνου- αυτός μας κρατάει και
μας πλάθει-, εγώ όμως δεν ένιωσα ποτέ να
τον κατανοώ πλήρως, δεν αναφέρομαι στις
θεωρίες για το πώς κάμπτεται και
αναδιπλώνεται ή πώς μπορεί να υπάρχουν
κι αλλού παράλληλες εκδοχές του... αφού
δεν μπορώ πια να είμαι βέβαιος για τα
πραγματικά γεγονότα, ας μείνω πιστός
στην εντύπωση που άφησαν τα συμβάντα
αυτά”, ξεκινά. “Πλησιάζεις στο τέλος
της ζωής- όχι, όχι στο τέλος της ίδιας
της ζωής, αλλά κάποιου άλλου πράγματος:
στο τέλος της όποιας πιθανότητας να
υπάρξει αλλαγή σε αυτή τη ζωή...Υπάρχει
συσσώρευση. Υπάρχει ευθύνη. Και πέρα
από αυτά υπάρχει αναβρασμός. Μεγάλος
αναβρασμός”, για να καταλήξει.
ελένη γκίκα
