Ξανά, επειδή σαν σήμερα “έφυγε” με πικρά μυθιστορηματικό τρόπο η Ζέλντα
«ΖΕΛΝΤΑ - ΣΚΟΤ ΦΙΤΖΕΡΑΛΝΤ: Μια σχέση πάθους» της Ανιές Μισό, Μετάφραση: Μάρω Φιλίππου, Εκδ. «Κέδρος», σελ. 438
«Μαμά, μήπως γερνά κανείς στον ύπνο του;»
Από παιδάκι, στην Αλαμπάμα του Νότου, η Ζέλντα Σέιερ, κόρη του δικαστή Σέιερ, ρωτούσε με αγωνία τη μαμά Μίνι και μόνο αυτό φοβόταν: μήπως γεράσει. Γι’ αυτό, εξάλλου, και δεν γέρασε ποτέ. Σχεδόν δεν… κοιμήθηκε ποτέ!
Αξιώθηκε όμως την Μεγάλη Συνάντηση. Με τον νεαρό αξιωματικό τότε από τη Μιννεζότα και μετέπειτα διάσημο συγγραφέα Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Η μυθιστορηματική βιογραφία της Ανιές Μισό, αναφέρεται στη πολυτάραχη ζωή και στη παθιασμένη σχέση τους.
Αφηγήτρια είναι, όπως μας αυτοσυστήνεται στο πρώτο κεφάλαιο, «η Σκότι Φιτζέραλντ, μονάκριβη κόρη του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ και της Ζέλντα Σέιερ». Και δεν την ξανασυναντάμε παρά στο τελευταίο κεφάλαιο, πάλι, για να κάνει αυλαία. Στο μεταξύ, δυο οδοστρωτήρες, που γνώρισαν την ακμή και την παρακμή. Λαμπεροί και αυτοκαταστροφικοί μέχρι υπερβολής. Κυριολεκτικά «καμένοι» απ’ τα πολλά τους ταλέντα.
«Έτσι συνεχίζουμε ακάθεκτοι, σαν τα πλεούμενα ενάντια στο ρεύμα, ενδίδοντας αδιάκοπα στο παρελθόν». Με μότο ενδεικτικό της σχέσης από τον δικό του «Υπέροχο Γκάτσμπυ» και επί μέρους μότο στα κεφάλαια αποσπάσματα από το βιβλίο εκείνης (Χαρίστε μου αυτό το βαλς), το βιβλίο συνδυάζει μοναδικά την βιογραφία με την μυθιστορία, με εμβόλιμα αποσπάσματα έργων τους και δικές της επιστολές προς εκείνον. Η Ζέλντα, αποδεικνύεται πιο…. αμελής (ο Σκοτ, τις κρατούσε, εκείνη πάλι όχι). Φόντο της ιστορίας, το πατρικό σπίτι εκείνης στο Νότο. Στα ενδιάμεσα, όλοι οι δικοί τους σταθμοί: ο γάμος τους και η παραμονή τους στη Νέα Υόρκη, τα αλλεπάλληλα ταξίδια στην Ευρώπη, η διαμονή τους στην Κυανή Ακτή, στο ακρωτήριο της Αντίμπ, στη Βενετία, στη Ρώμη, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, το χρηματιστηριακό κραχ και η επιστροφή στην Αμερική. Οι χοροί και τα πάρτυ, οι μεγάλες παρέες, η φιλία του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ με τον Χέμινγουαίη, το Χόλυγουντ, τα σενάρια, η σχιζοφρένεια της Ζέλντα, ο εγκλεισμός, τα ιδρύματα, η θυελλώδης τους σχέση αλλά και η συγγραφή: Το πρώτο βιβλίο «Η άλλη πλευρά του Παραδείσου» που εκδόθηκε όταν ήταν μόλις 24άρων και εν μια νυκτί τον έκανε διάσημο, τα διηγήματα που έγραφε πολλές φορές για να επιζήσουν. «Ο μεγάλος Γκάτσμπυ» που τον καθιέρωσε, το μυθιστόρημα «Τρυφερή είναι η νύχτα» που της προκάλεσε τον μεγάλο νευρικό κλονισμό, οι προσπάθειες της να αφοσιωθεί στον χορό, στη ζωγραφική, στην γραφή ύστερα, η δική του εντιμότητα να πληρώνει τα ακριβότερα ιδρύματα μέχρι την τελευταία στιγμή, τα ταξίδια, η Αμερική, το αμερικάνικο όνειρο και η «χαμένη γενιά της τζαζ» που αυτός επινόησε, η αναλαμπή ό,τι όλα είναι εφικτά, και η ευτυχία, εν τω μέσω δυο μεγάλων πολέμων, το εφήμερο της νιότης, της νίκης, της λάμψης, αυτής καθ’ εαυτής της ανθρώπινης ζωής. Ο αλκοολισμός του, η δική της κατάρρευση μέχρι εσχάτων. Ο θάνατός του με τον «Τελευταίο μεγιστάνα» ημιτελή. Ο τελευταίος εγκλεισμός της σε ίδρυμα και το μυθιστορηματικό της τέλος, ξαφνικά από μια αψυχολόγητη, αδικαιολόγητη πυρκαγιά. Η νοσοκόμα, για αδιευκρίνιστους λόγους της είχε κλειδώσει το δωμάτιο.
Η αφήγηση είναι γραμμική, διαβάζεται και ως ντοκουμέντο εποχής. Με ολοζώντανες εικόνες, σπαράγματα σχεδόν αυτοβιογραφικού έργου τους, υπαρξιακά διλήμματα και συγκρούσεις, αρκετά πειστικούς διαλόγους. Με εμφανή την προτίμησή της στην Ζέλντα, η Μισό παρ’ όλα αυτά αποδίδει στο ακέραιο όλο τον γοητευτικό του χαρακτήρα.
Με αυθεντικές φράσεις τους όπως «το να γλεντά κανείς δεν είναι παρά μια μορφή αυτοκτονίας», «εκείνη αγαπά τη γεύση του αλκοόλ πάνω στα χείλη μου, εγώ λατρεύω τις ψευδαισθήσεις», παρά την τραγικότητα της κατάληξης («κάηκαν» και οι δυο σαν πεταλούδες στην λάμπα), η τελική αίσθηση είναι το ότι, τελικά, τους συνέβη (έζησαν) κάτι υπέροχο, μεγαλειώδες. Διότι για την ζωή και των δυο «εκείνο που είχε σημασία ήταν αυτή η Συνάντηση». «Ήταν κάτι εξαιρετικό», μας πείθει γι’ αυτό η Μισό, αλλά και η ίδια τους η ιστορία: «Ήταν η πάλλουσα καρδιά αυτής της ύπαρξης, η έννοιά της, ο σκοπός της, ο χώρος όλων των επιτευγμάτων. Εκείνη αποτελούσε το σημάδι ενός ιδιαίτερου πεπρωμένου». «Ήταν η ιστορία δύο ατόμων, που η μοίρα τους ήταν το σμίξιμο. Είχαν πράγματα να κάνουν μαζί. Αυτός ήταν ο αγώνας, το τίμημα. Αυτό ήταν εκείνο που είχαν χάσει».
Τελειώνοντας, τελικά, εκείνο το βιβλίο δεν γίνεται παρά να τους ξαναλατρέψει κανείς. Και να αναθεωρήσει, βεβαίως, όσον αφορά το συγγραφικό μέγεθος εκείνου. Και την γοητεία της. Μέχρι εξαντλήσεως. Κανένας τους, μόνος, τελικά. Μέχρι τελικής πτώσεως: Ζέλντα και Φράνσις Σκοτ, το ζεύγος Φιτζέραλντ!
Η ιστορία ενός παράφορου έρωτα. Το χρονικό μιας σημαντικής εποχής. Το «αμερικάνικο όνειρο» και η «χαμένη γενιά» που έγινε από κείνον, λογοτεχνικό ρεύμα, είδος. Ένα μαύρο παραμύθι, τελικά.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ:
ΑΝΙΕΣ ΜΙΣΟ:
Η γαλλίδα συγγραφέας και δημοσιογράφος Ανιές Μισό (Τουρ, 1968) εργάστηκε αρκετά χρόνια ως δημοσιογράφος στο Canal+, το έγκυρο γαλλικό κανάλι για θέματα πολιτισμού.
Έχει γράψει, μεταξύ άλλων, τα εξής έργα: το λεξικό Dictionnaire misogyne, την ταξιδιωτική ανθολογία Le roman de Venise, τη Βιογραφία Sissi-une vie retrouvee, καθώς και τα μυθιστορήματα Je les chasserai jusqu’au bout du monde jusqu’a ce qu’ils en crevent και Stayin’ Alive.
ΦΡΑΝΣΙΣ ΣΚΟΤ ΦΙΤΖΕΡΑΛΝΤ:
Γεννήθηκε στο Σαιντ Πολ της Μιννεζότα το 1896 και έγινε γνωστός από το πρώτο του κιόλας μυθιστόρημα «Η άλλη πλευρά του παραδείσου», που εκδόθηκε το 1920.
Ταυτίστηκε με την ατμόσφαιρα της ανεμελιάς και της ευημερίας της λεγόμενης «εποχής της τζαζ», που τελείωσε απότομα με το χρηματιστηριακό κραχ του 1929.
Έγραψε πλήθος διηγημάτων που εικονογραφούν τη ζωή της μεγαλούπολης («Ένα διαμάντι μεγάλο σαν το Ριτζ», «Η εποχή της τζαζ»). Ανάμεσα στα μυθιστορήματά του είναι: «Ο υπέροχος Γκάτσμπυ» (1925) και το «Τρυφερή είναι η νύχτα» (1934).
Πέθανε στο Χόλλυγουντ το 1940, αφήνοντας ένα ημιτελές μυθιστόρημα, τον «Τελευταίο μεγιστάνα».
Κυκλοφορούν στα ελληνικά τα βιβλία του:
«Δώθε του παραδείσου» και «Ο τελευταίος μεγιστάνας» (Ηριδανός),
«Ο υπέροχος Γκάτσμπυ» και «Τρυφερή είναι η νύχτα» (Πατάκη),
«Το πλουσιόπαιδο και άλλες ιστορίες» και «Όμορφοι και καταραμένοι» (Ερατώ), «Τ’ απομεινάρια της ευτυχίας» (Κέδρος),
«Ο παράδεισος του Πατ Χόμπυ» (Οδός Πανός),
«Έρωτας μέσα στη νύχτα» και «Χαμένη δεκαετία» (Καστανιώτη).
ΖΕΛΝΤΑ ΣειΕΡ- ΦΙΤΖΕΡΑΛΝΤ:
Γεννήθηκε το 1990 στην Αλαμπάμα του Αμερικανικού Νότου.
Παντρεύτηκε τον Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ.
Έγραψε το μυθιστόρημα «Χαρίστε μου το βαλς» (στα ελληνικά, από Εκδόσεις «Οδός Πανός»).
Πέθανε από πυρκαγιά σε ίδρυμα το 1948.
