Η σημαντική “στιγμή” ενός ασήμαντου ήρωα...

“Τώρα είναι η στιγμή να χτίσουμε. Όσο αμφίβολη, όσο ασταθής και όσο αβέβαιη κι αν είναι η εμπιστοσύνη μας στον άνθρωπο.”

“Αν δεν ονειρευόμουν τη δίδυμη ψυχή, θα έμενα κλεισμένος στο χωριό μου να τρώγω ραβιόλια...”

“ΈΤΣΙ ΙΣΧΥΡΙΖΕΤΑΙ Ο ΠΕΡΕΙΡΑ” του Αντόνιο Ταμπούκι. Μετάφραση: Ανταίος Χρυσοστομίδης. Εκδ. “Άγρα”, σελ. 215, € 16

“Ο Περέιρα επέστρεψε στο σπίτι. Πήγε στην κρεβατοκάμαρα κι έβγαλε την πετσέτα από το πρόσωπο του Μοντέιρο Ρόσσι. Τον σκέπασε με ένα σεντόνι. Ύστερα πήγε στο γραφείο του και κάθισε μπροστά στη γραφομηχανή. Πρώτα έγραψε τον τίτλο: Δολοφονήθηκε δημοσιογράφος. Ύστερα συνέχισε να γράφει: “Ονομαζόταν Φραντσέσκο Μοντέιρο Ρόσσι, ήταν ιταλικής καταγωγής...”
Τον είχε ατύπως προσλάβει για να γράφει νεκρολογίες. Ο Περέιρα, δημοσιογράφος στην Λισμπόα και διευθυντής της στην καλλιτεχνική της σελίδα είχε ένα κόλλημα με τον θάνατο, για την ακρίβεια με την μεταθανάτια ζωή. Τον απασχολούσε η ανάστασης της σάρκας. Καρδιακός και φιλάσθενος, υπέρβαρος και κουρασμένος απ' τη ζωή, μοιράζεται το πάθος του για τους Γάλλους συγγραφείς με το πορτραίτο της νεκρής γυναίκας του, μαζεύει νεκρολογίες σα να μην τον αφορά καν η ζωή.
Δεν έχει πάρει χαμπάρι από την καταπιεστική δικτατορία του Σαλαζάρ, η Λισαβόνα του 1938 ήταν για κείνον μια Λισαβόνα δωματίου, επιζώντας στον αστερισμό της μνήμης, θα συνέλθει μονάχα όταν ο δρόμος του διασταυρωθεί με αυτόν του Μοντέιρο Ρόσσι και της αρραβωνιστικιάς του Μάρτας, αφού πρώτα τους αντισταθεί και αυτολογοκριθεί.
Ισχυρίζεται στον καρδιολόγο του ότι δεν είναι παρά ένας φιλήσυχος άνθρωπος και τον μόνο που τον ενδιαφέρει είναι ο πολιτισμός, οι συγγραφείς και οι νεκροί. Και στον
πατέρα Αντώνιο στον οποίο θα καταφύγει θα ισχυριστεί εκείνο που υποστηρίζουν και οι ψυχολόγοι, “ότι δεν έχουμε μία ψυχή μόνο αλλά μια συνομοσπονδία ψυχών” που έτσι όπως καθοδηγείται από ένα ηγεμονικό εγώ, κάθε τόσο αυτό αλλάζει, με αποτέλεσμα να αποκτούμε και ένα άλλο κανόνα ζωής.
Σε ένα χαμηλότονο, υπαινικτικό, εσωτερικό σχεδόν αριστούργημα ο Αντόνιο Ταμπούκι αφουγκράζεται ως εντομολόγος τις ανεπαίσθητες αλλαγές στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής. Τα πηγαινέλα από το εγώ στο εμείς, από το παρελθόν στην προσωπική ευθύνη όσον αφορά το θεικό, καθοριστικό παρόν και με ανυπέρβλητο ύφος σκιαγραφεί ένα πορτρέτο ανθρώπου κυριολεκτικά κλασσικό και αρχετυπικό. Παρακολουθώντας ως φράκταλ τις ψυχικές εναλλαγές- αλλαγές εφόσον όπως ισχυρίζεται ο Γιουνγκ όταν συναντούνται δυο προσωπικότητες νομοτελειακά αλλάζουν, τροποποιούνται και οι δύο.
Το αποτέλεσμα, απρόσμενο, ανατρεπτικό, μεγαλοφυές, ωστόσο συνάμα και ρεαλιστικό. Ο Περέιρα υπήρξε έστω και με διαφορετικό όνομα. Τον επισκέφθηκε αρκετά χρόνια μετά, ανέτειλε κυκλοφοριακά με τον Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, ίσως και γι' αυτό χαρακτηρίστηκε και βαθύτατα πολιτικό, ενώ είναι πρωτίστως ένα αγρίως υπαρξιακό μυθιστόρημα. Η αλλαγή του Περέιρα παίζεται σε ένα κομβικά βασικό σημείο “στο πέρασμα από την αισθητική αντίληψη της ζωής στην ηθική”. Η γνωριμία του με έναν νεαρό αντιστασιακό θα τον κάνει αρχικά ν' αμφιβάλει, κατόπιν ν' αλλάξει στάση και θέση ζωής, να καταγγείλει στο τέλος τον πορτογαλικό φασισμό. Κι έτσι όντας από την στόφα του αντιήρωα, θ' αναγκαστεί ν' αλλάξει βολή, αντίληψη, ζωή. Και μέσα σε μια νύχτα θα γίνει άλλος. Υπογράφοντας και το μοναδικό κείμενο, εκείνο που θα τον φέρει στο κατώφλι σχεδόν του θανάτου, τοποθετώντας τον ταυτοχρόνως στο κέντρο της Ιστορίας και της Ζωής.
Ένα αριστουργηματικό πολιτικό, φιλοσοφικό, υπαρξιακό μυθιστόρημα όπου μέσα από το πορτρέτο ενός μέσου ανθρώπου και με ανυπέρβλητο προσωπικό στυλ (ως “μαρτυρία”, όλα τα “ισχυρίζεται ο Περέιρα”), ο Αντόνιο Ταμπούκι καταγγέλλει μνήμη, πολιτική και ηθική αναλγησία και αδιαφορία, καθημερινό και διαχρονικό φασισμό, σκιαγραφώντας την καταπιεστική δικτατορία του Σαλαζάρ, την θύελλα του ισπανικού εμφύλιου, τον ιταλικό φασισμό. Επιτρέποντας κατ' αυτό τον τρόπο στη λογική του παρελθόντος να μας εξηγήσει τέλεια και την λογική στο σημερινό μας αβέβαιο παρόν.
“Κάτω από το κείμενο, στην άκρη δεξιά, ο Περέιρα έβαλε το όνομά του: Περέιρα. Υπέγραψε μόνο Περέιρα, γιατί έτσι τον γνώριζαν όλοι, μόνο με το επίθετο, όπως έγραφε τα ρεπορτάζ του αστυνομικού δελτίου τόσα χρόνια”.
Λες και μια ζωή υπήρξε λάθρα βιώσας για να φτάσει να κατανοήσει και να καταγγείλει ακριβώς αυτό. Μια ιστορία ικανή να σου αλλάξει αντίληψη στα πράγματα, σε εξαιρετική μετάφραση του Ανταίου Χρυσοστομίδη- οι ψυχικές αλλαγές συμβαίνουν κυριολεκτικά στο φτερό,- με μια αποκαλυπτική συνέντευξη του ίδιου του συγγραφέα ως επίμετρο.
Ο Ταμπούκι, χαμηλότονος συγγραφέας γνωρίζει καλά τον τρόπο να σ' αλλάζει και με τα σημεία στίξης και τις σιωπές. Με “συμβολή ταπεινή” “διότι ζούμε την εποχή των σπίρτων” φωτίζει άπλετα κάθε σκοτάδι της αντιφατικής μας ψυχής, ζωής, εποχής...


ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΑ ΤΟΥ:
Ο Αντόνιο Ταμπούκι γεννήθηκε στην Πίζα το 1943. Είναι μια από τις αντιπροσωπευτικότερες φωνές της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα. Υπήρξε επίσης ο επιμελητής των ιταλικών εκδόσεων των έργων του Φερνάντο Πεσσόα. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα χώρες. Μερικά από τα μυθιστορήματά του έχουν διασκευαστεί για τον κινηματογράφο από γνωστούς Ιταλούς και ξένους σκηνοθέτες, όπως ο Ρομπέρτο Φαέντσα, ο Αλαίν Κορνώ, ο Αλαίν Ταννέρ και ο Φερνάντο Λόπες, ή για το θέατρο από σκηνοθέτες όπως ο Τζόρτζιο Στρέλερ και ο Ντιντιέ Μπεζάς.
Έχει βραβευτεί με τα πιο έγκυρα διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων τα "Pen Club", "Campiello" και "Viareggio-Re-paci" στην Ιταλία, τα "Prix Medicis Etran-ger", "Prix Europeen de la Litterature" και "Prix Mediterranee" στη Γαλλία, το Ευρωπαϊκό "Αριστείον", το "Nossack" στη Γερμανία, το "Europaeischer Staats-preis" στην Αυστρία, τα "Hidalgo" και "Francisco Cerecedo" στην Ισπανία. Έχει επίσης τιμηθεί με τους τίτλους του "Officier des Arts et des Lettres" στη Γαλλία και του "Comendador da Ordem do Infante Dom Henrique" στην Πορτογαλία. Μέχρι πρόσφατα δίδασκε στο Πανεπιστήμιο της Σιένας. Έχει επίσης διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων το Bard College της Νέας Υόρκης, το Ecole de Hautes Etudes και το College de France στο Παρίσι. Έχει γράψει και εξακολουθεί να γράφει σε πολλές ιταλικές και ξένες εφημερίδες ( Corriere delta Sera, L`Unita, II Manifesto, Le Monde, El Pais, Diario de Noti-cias, La Jornada, Die Allgemeine Zeitung) καθώς και σε πολιτιστικά περιοδικά, όπως το La Nouvelle Revue Frangaise και το Lettre Internationale. Είναι μέλος και συνιδρυτής του Διεθνούς Κοινοβουλίου Συγγραφέων.
Τα βιβλία που έχει εκδώσει μέχρι σήμερα είναι τα εξής: Piazza d ' Italia (1975), Il piccolo naviglio (1978), Il gioco del rovescio (1981), Donna di Porto Pim (1983 - Η γυναίκα του Πόρτο Πιμ, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Άγρα 1977), Notturno Indiano (1984 - Νυχτερινό στην Ινδία, ελλην. μτφρ. Μυρσίνης Ζορμπά, Οδυσσέας, 1990), Piccoli equivoci senza importanza (1985), Il filo dell ' orizzonti (1986 - Η γραμμή του ορίζοντα, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Άγρα, 1998), I volatili del Beato Angelico (1987), I dialoghi mancati (1988), Un baule pieno di gente (1990), L'angelo nero (1991 - Ο Μαύρος Άγγελος, ελλην. μτφρ. Τότας Κονβερτίνο, Εστία, 1995), Sogni di sogni (1992 - Όνειρα ονείρων, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Άγρα, 1999), Requiem (1992 - Ρέκβιεμ, ελλην. μτφρ. Domenica Minniti, Οδυσσέας, 1994), Gli ultimi tre giorni di Fernando Pessoa (1994 - Οι τρεις τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Άγρα, 1999) Sostiente Pereira (1994 - Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Ψυχογιός, 1995), La testa perduta di Damasceno Monteiro (1997 - Η χαμένη κεφαλή του Νταμασένου Μοντέιρου, ελλην. μτφρ. Ανταίου Χρυσοστομίδη, Ψυχογιός, 1998), Ένα πουκάμισο γεμάτο λεκέδες - Συζητήσεις του Αντόνιο Ταμπούκι με τον μεταφραστή του Ανταίο Χρυσοστομίδη εφ' όλης της ύλης (Άγρα, 1999), Δύο ελληνικά διηγήματα (Άγρα, 2000), Είναι αργά, όλο και πιο αργά (Άγρα, 2002 - Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης 2003), και Ο Τριστάνο πεθαίνει (Άγρα, 2004).