Ίσως και να 'μαι εγώ που έφτιαξα τ' αστέρια και τον ήλιο και το πελώριο σπίτι, μα δεν θυμάμαι πια...

«Άλλο γελοίο είναι που λένε πως εγώ, ο Αστερίωνας, είμαι φυλακισμένος. Να ξαναπώ πως δεν υπάρχει ούτε μια πόρτα; Να προσθέσω πως δεν υπάρχει ούτε μια κλειδαριά;»

«ΜΠΕΘ» του Δημήτρη Καλοκύρη, Εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», σελ. 174, τιμή: 13 ευρώ.

Με τον υπότιτλο «Ένα αρχείο για τον Μπόρχες» ο Δημήτρης Καλοκύρης (ξανα)υπογράφει ένα μαγικό βιβλίο. Όχι μόνον για όσους ήδη αγαπούν τον κορυφαίο αργεντινό συγγραφέα- σύμβολο και τυφλοσούρτη ζωής για πολλούς από μας, αλλά και για όσους θα ήθελαν αλλά δεν τολμούν να τον γνωρίσουν. Θα μπορούσε, λοιπόν, κανείς να χαρακτηρίσει το «Μπεθ» και ως ένα μυητικό βιβλίο όσον αφορά το μπορχεσικό σύμπαν.
Ο Δημήτρης Καλοκύρης, εξάλλου, το δικαιούται. Έχοντας ήδη πίσω του τις μεταφράσεις: «Ο Δημιουργός και άλλα κείμενα (ανθολόγηση και μετάφραση σε συνεργασία με τον Ν.Δ.Καρούζο), 1980, «Παγκόσμια Ιστορία της Ατιμίας», 1982, «Το εγκώμιο της σκιάς», 1982, «Ο Δημιουργός» (μετάφραση σε συνεργασία με τον Τάσο Δενέγρη), 1985,
«Το Χρυσάφι των τίγρεων», 1988, «Η ιστορία της νύχτας και άλλα ποιήματα», 1988, «Χόρχε Λουίς Μπόρχες- Αντόλφο Μπιόι Κασάρες: Συνομιλίες και παράξενες ιστορίες» (μετάφραση σε συνεργασία με τον Αχιλλέα Κυριακίδη), 1988, (όλα στις εκδ. «Υψιλον», με ποιητικά που συγκεντρώθηκαν στα «Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποιήματα» που εκδόθηκαν το 2006 από τα «Ελληνικά Γράμματα», στο «Αφιέρωμα στον Χ.Λ.Μπόρχες» του περιοδικού «Χάρτης» (τεύχος 8, 1983) και στο «Όνειρο του Ορέστη», ένα κείμενο του Τσουάνγκ Τσου από τον Μπόρχες», εικονογραφημένη έκδοση για παιδιά που κυκλοφόρησε το 1991 από το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», ο Δημήτρης Καλοκύρης γνωρίζει καλά την τοξίνη του Μπόρχες και μπορεί – αν όχι να εξηγήσει- να μας μυήσει σε όλη αυτή τη μαγεία.
Το «Μπεθ» που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1992, είναι ένα βιβλίο παράξενο. Αποτελώντας ταυτόχρονα μελέτη, ταξίδι, παιχνίδι στο χρόνο, στη λογοτεχνία, στο έργο και τη ζωή ενός ανθρώπου πολύπλευρου και παράξενου. Που η σχεδόν ακίνητη ζωή του αποτέλεσε γραμμή πλεύσης για όποιον έτυχε να διαβάσει το έργο του.
Το βιβλίο που περιλαμβάνει κείμενα του Δημήτρη Καλοκύρη περί Μπόρχες, προσωπικό ημερολόγιο ταξιδιού στο Μπουένος Άιρες, κείμενα άλλων για τον Μπόρχες, αποσπάσματα συνομιλιών και κριτικές, ξεκινά εντυπωσιακά με ένα κείμενο του ίδιου του αργεντινού συγγραφέα για την «έμπνευση» που ερμηνεύει πολλά:
«Ξεκινώ διακρίνοντας μια μορφή, κάτι σαν απόμακρο νησί, που στη συνέχεια θα γίνει αφήγημα ή ποίημα. Βλέπω το τέλος, βλέπω και την αρχή, αλλά δεν βλέπω τι θα βρίσκεται ανάμεσά τους. Αυτό μου αποκαλύπτεται βαθμιαία, όταν η τύχη ή τα άστρα μού σταθούν ευνοικά. Πρέπει να περάσω αρκετές φορές στην ζώνη της σκιάς. Προσπαθώ να επέμβω όσο γίνεται λιγότερο στην εξέλιξη του έργου».
Και όλο το «Μπέθ» (όπως Μπόρχες ή το δεύτερο γράμμα της εβραικής αλφαβήτου όπου πρώτο το επίσης, μπορχεσικό αριστούργημα «άλεφ») φαίνεται να έχει χτιστεί με αυτή τη μαγική συνταγή.
Αποτελώντας ένα ολοζώντανο σώμα που σου αποκαλύπτεται όποτε το επιθυμείς και παραβολικά, επιτρέποντάς σου να αντικρίζεις ό,τι αξίζεις! (με ό,τι έχουμε διαβάζουμε, αυτό είναι γεγονός).
Ένα βιβλίο – γοητευτικός λαβύρινθος, τελικά, όπου μπορεί να αναγνώσει κανείς και αγραμμικά, βαδίζοντας σαν τον κοντορεβιθούλη με σποράκια που έχει ο Καλοκύρης φροντίσει να σπείρει αποκαλυπτικά και αγαπητικά «στα ίχνη της μυθολογίας του Μπόρχες».
Τα κείμενα του Μπόρχες που έχουν επιλεγεί, σχεδόν κλειδιά: «Η κατοικία του Αστερίωνα» πρώτη – πρώτη: «Άλλο γελοίο είναι που λένε πως εγώ, ο Αστερίωνας, είμαι φυλακισμένος. Να ξαναπώ πως δεν υπάρχει ούτε μια πόρτα; Να προσθέσω πως δεν υπάρχει ούτε μια κλειδαριά;» «Το σπίτι έχει το μέγεθος του κόσμου’ ή, μάλλον, είναι ο κόσμος». «Όλα υπάρχουν πολλές φορές, δεκατέσσερις φορές, εκτός από δυο πράματα που φαίνονται πως υπάρχουν μονάχα μια φορά: εκεί πάνω, ο περίπλοκος ήλιος’ εδώ κάτω, ο Αστερίωνας. Ίσως και να ‘μαι εγώ που έφτιαξα τ’ αστέρια και τον ήλιο και το πελώριο σπίτι, μα δεν θυμάμαι πια».
Αλλά και τ’ άλλα: «Μια προσευχή», «His end and his beginning», «Η υπόσχεση», «Η έκπληξη», «Ο μύθος», «Το ανάκτορο» και «Το βιβλίο της άμμου» κατόπιν, σε ένα όλον γοητευτικό που μοιάζει σαν το κατακερματισμένο μυθιστόρημα μιας τεράστιας, σοφής και ταυτοχρόνως τρομακτικής σκέψης. Που γράφτηκε υπακούοντας πιστά τους κανόνες που διέπουν κι αυτήν: «Από την άλλη, η αντίληψη ότι η τέχνη αποτελεί αυτοδέσμευση είναι απλουστευτική, γιατί κανένας δεν ξέρει τι ακριβώς κάνει. Ένας συγγραφέας, όπως ομολογεί ο Κίπλινγκ, μπορεί να συλλάβει ένα μύθο, χωρίς όμως και να αντιληφθεί το δίδαγμά του. Οφείλει να μείνει πιστός στη φαντασία του και όχι στις εφήμερες απλώς περιστάσεις μιας υποτιθέμενης «πραγματικότητα». Γράφει ο Μπόρχες στην «Έμπνευση» και ο Καλοκύρης στο «Μπεθ» του αυτό ακριβώς πραγματοποιεί. Για να μπορέσει ο κάθε αναγνώστης σε ένα βιβλίο- λαβύρινθο, τελικά, να ακολουθήσει τις δικές του διαδρομές, αναζητώντας προσωπική πόρτα εισόδου κι εξόδου.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΑ ΤΟΥ:
Ο Δημήτρης Καλοκύρης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1948.
Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία και ασχολείται με τις γραφιστικές τέχνες και την επιμέλεια εκθέσεων.
Διηύθυνε τα περιοδικά «Τραμ», «Χάρτης», «Το τέταρτο» κ.α.
Έχει εικονογραφήσει πολλά βιβλία για παιδιά και έχει κάνει εκδόσεις κολάζ.
Έχει εκδώσεις 45 βιβλία (ποίηση, πεζογραφία, μελέτες, μεταφράσεις).
Τιμήθηκε δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος: το 1996 για την «Ανακάλυψη της Ομηρικής», και το 2002, για το «Μουσείο των Αριθμών».

ΥΓ. Προκαταβολή… παραγγελιάς Librofilo. H εκδήλωση Μπόρχες και Αχιλλέα Κυριακίδη (αφού τηρηθούν οι συμφωνίες ναι?) ακολουθεί!
Mamaloukas στο… ιδιόχειρο, αναζητείται εθελοντής (έφτασε!) (κι ελπίζω κάτι να έχει απομείνει από τα στρογγυλά, τακτικά καλόπαιδα γραμματάκια μου, τι να σου πω, περίεργη είμαι κι εγώ για το αποτέλεσμα).
Και για να μη ξεχνιόμαστε, διπλή η… χειρόγραφη παραγγελιά, και από «Ναυτίλο» (πολύ απλό, θα γράψω… δυο!) (αλλά θα την πληρώσει ένας εθελοντής!) (φιλί από τώρα στον… εθελοντή) (και σοκολάτες όσες θέλει!)alef σταθερά αναγκεμένο (μια ζωή) (ε εντάξει με την τεχνολογία, γνωστόν, δεν τα πάω και τόοοοσο καλά!)