“Πάντα ήθελα να πάω όσο πιο μακριά μπορούσα από τον τόπο όπου γεννήθηκα”

Ο ταξιδιώτης που απόμεινε στην Ταγγέρη

Του Μάκη (Αρμένη) που είχε γενέθλια Δευτέρα στις 10 Μάη (ε ναι, με τρως έντεκα μέρες, το θυμάμαι καλά) και το ξέχασα αλλά μόλις συνειδητοποίησα το τί με... περιμένει, αμέσως μας θυμήθηκα, 32 χρόνια μετά, αμέ! (πού είσαι εσύ καλέ?)

“ΤΣΑΙ ΣΤΗ ΣΑΧΑΡΑ” του Πωλ Μπόουλς. Μετάφραση: Λουκάς Θεοδωρακόπουλος. Εκδ. “Απόπειρα”, σελ. 335, € 14.70

“Δεν είχε κανένα μυστικό, κανένα μπλέξιμο, κανένα σχέδιο για το μέλλον, καμιά υποχρέωση. Απλώς ζούσε. Δεν μπορούσε να σκεφτεί σοβαρά την προειδοποίηση, γιατί δεν την καταλάβαινε. Και όμως δεν υπήρχε αμφιβολία ότι αυτή ήταν εκεί στο δωμάτιό του, και έγινε περισσότερο αισθητή όταν ξάπλωσε”...
Θα μπορούσε να να θεωρηθεί “πλάνο ζωής” για τον αμερικανό συγγραφέα αυτό το μικρό απόσπασμα από τις “Χίλιες μέρες για τον Μοχτάρ” που περιλαμβάνεται στον “Σκορπιό και άλλα διηγήματα” (εκδ. Απόπειρα).
Εξάλλου αυτό ακριβώς έκανε μια ζωή, επιδιώκοντας θέα στο αθέατο. Να βρεθεί στην άκρη του κόσμου: “Η άκρη του κόσμου. Πώς νιώθεις, αλήθεια, όταν έχεις συνηθίσει να βρίσκεσαι στο κέντρο, να είσαι τώρα εδώ στην άκρη; Πρέπει να είναι άλλο αίσθημα”, υπέθετε στο “Απόγευμα με τον Ανταίο” και ο Πωλ Μπόουλς, μουσικός ήδη γνωστός, φόρτωσε τα μπαγκάζια του και μαζί με την σύντροφό του Τζέην, μετά από ταξίδια πολλά (Μεξικό, Νότια Αμερική, Κευλάνη, Ταιλάνδη, Βόρεια Αφρική), εγκαταστάθηκαν οριστικά στην Ταγγέρη. Όπου και πέθαναν. Εκείνη, νωρίτερα, εκείνος το 1999.
“Το Τσάι στη Σαχάρα” απ' όπου και τους γνωρίσαμε, θα μπορούσε να θεωρηθεί και εν μέρει αυτοβιογραφικό. Εκείνοι ήταν οι δυο που ξεκίνησαν με την νοοτροπία του ταξιδιώτη και όχι του τουρίστα, για το ταξίδι στην άλλη πλευρά του κόσμου, για μια διαφορετική θέαση της ζωής.
“Πάντα ήθελα να πάω όσο πιο μακριά μπορούσα από τον τόπο όπου γεννήθηκα” είπε ο Μπόουλς κάποτε σε συνέντευξη και τελικά πήγε. Κι έγινε “Ο ταξιδιώτης που απόμεινε στην Ταγγέρη” για όλη την υπόλοιπη ζωή.
Στο “Τσάι στη Σαχάρα” που κυκλοφόρησε το 1949, ήταν το πρώτο του μυθιστόρημα και τον έκανε αμέσως γνωστό, ο Πορτ και η Κιτ Μόρσμπυ μαζί με τον φίλο τους Τάννερ, εγκαταλείπουν την Νέα Υόρκη, την γενέθλια πόλη τους, κι αναζητούν το περιπετειώδες πεπρωμένο τους στην Βόρειο Αφρική. Αποβιβάζονται στο Οράν, διασχίζουν την έρημο, απομακρύνονται απ' ό,τι γνωστό και προσπαθούν να κατανοήσουν έναν ολότελα διαφορετικό και για τούτο, ακατανόητο κόσμο. Αναζητώντας τον εαυτό τους μέσα στην μοναξιά και την σιωπή. Παράξενο κι αλλόκοτο μυθιστόρημα, εσωστρεφές παρά το εξωτικό φόντο θα αποτελέσει το σύμβολο του παραλογισμού του έρωτα, την ερήμωση της ψυχής, την βία, την τρέλα και το ασυνείδητο που αποκαλύπτεται όταν παύει να είναι το κέντρο του κόσμου ο μικροσκοπικός μας εγωιστής εαυτός. “Στην πραγματικότητα είναι μια περιπετειώδης ιστορία, στην οποία η περιπέτεια συμβαίνει σε δυο επίπεδα ταυτοχρόνως: στην πραγματική έρημο και στην εσωτερική έρημο της ψυχής. Οι ερωτικές περιπέτειες είναι σαν τις οάσεις, η σκιά είναι ανεπαρκής, η λάμψη του ήλιου γίνεται ολοένα και πιο εκτυφλωτική καθώς το ταξίδι συνεχίζεται. Και το ταξίδι πρέπει να συνεχιστεί- δεν υπάρχει όαση στην οποία να μπορεί κανείς να παραμείνει”, υποστήριζε για το βιβλίο ο συγγραφέας του. Κάνοντας τη ζωή του ό,τι και το “Τσάι στη Σαχάρα” που υπέγραψε: Έργο Τέχνης και Ταξίδι Αέναο στο διαφορετικό. Οι Μπόουλς (και η Τζέην γράφει εξαιρετικά) κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις “Απόπειρα” και ειδικά το “Τσάι στη Σαχάρα” από το 1991 που πρωτοκυκλοφόρησε, κάνει επανεκδόσεις συνεχώς.

Δημοσιεύθηκε στο Έθνος της Κυριακής, αφού προηγουμένως χάθηκα και μαγεύτηκα και φοβήθηκα και ξαναβρήκα ό,τι έλαμπε μέσα μου κι ας το αγνοούσα σε εκείνα τα λασπόσπιτα στο χωριό που γυρίστηκε η ταινία. Μαρόκο και Μεγάλος Άτλας, εκεί να έμενα κι ας πάθαινα ό,τι πάθανε, ας μην επέστρεφα ποτέ αλλά... διάβαζε τώρα Τζαίην Μπόουλς και “Δυο σοβαρές κυρίες”, αμέ!