Η Αλίκη στη χώρα των πειθαρχημένων σωμάτων

«BODYLAND- ΧΩΡΑΣΩΜΑΤΩΝ» της Αργυρώς Μαντόγλου, Εκδ. «Κέδρος», σελ. 266.
Με μότο ένα απολύτως αντιπροσωπευτικού του πυρήνα του το βιβλίο μας προδιαθέτει: «Δεν πάμε στο κρεβάτι σαν απλά ζευγάρια’ σέρνουμε μαζί όλες τις πολιτισμικές μας αποσκευές, ολόκληρο το βιογραφικό μας, όλα τα κομμάτια που απαρτίζουν το μοναδικό γρίφο της ύπαρξής μας» (Αντζελα Κάρτερ).
«Ιστορίες δρόμου + τρόμου» τις χαρακτηρίζει η συγγραφέας τους Αργυρώ Μαντόγλου αλλά το βιβλίο διαθέτει έναν σταθερό και αδιασάλευτο κοινό ιστό, την «Αγνωστη Χ» που το καθιστά και σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Εφόσον στο «Bodyland- ΧΩΡΑΣΩΜΑΤΩΝ» η Αγνωστη Χ μπαινοβγαίνει στις ιστορίες και στις ζωές των άλλων.
Η Χ που όταν «επισκεπτόταν τις τουαλέτες του σχολείου, πάντα καθυστερούσε». Γιατί της άρεσε να διαβάζει τις ιστορίες που έγραφαν πίσω από τις πόρτες. Ομολογίες, μηνύματα, δηλώσεις, σπαρακτικές κραυγές του σώματος και της καρδιάς. Ερωτικά κατά βάση όλα ως περιεχόμενο. Και με το μαύρο της μαρκαδόρο, διόρθωνε. «Σε κάθε δημόσια τουαλέτα άφηνε τα ίχνη της» και όλοι νόμιζαν πως έπασχε από συχνουρία ή ακράτεια, αλλά «η Χ είχε άλλου είδους ακράτεια: λεκτική».
Το όνομά της είναι Χ διότι είναι η μεταβλητή Χ και ως έτσι «παίζει» σε όλες τις ιστορίες. Αλλοτε ως ανάμνηση ενός κοριτσιού που κάποτε έγραφε στις τουαλέτες (Αλεξάνδρα), αλλού ως η νεαρή που πια γράφει στους τοίχους με σπρέι (Μίνα), που κάνει γκράφιτι στους δρόμους (Βικτορία) , συνθήματα σε σχολείο (Σαλώμη), για να γίνει στο τέλος «Η Αγνωστη ΕυΧή».
Διότι θα πρέπει να πούμε ότι όλες οι ιστορίες διαθέτουν και γυναικεία ονόματα. Ετσι είναι: Η Αγνωστη Χ, Λευκή, Αλεξάνδρα, Αρετή, Νίκη, Ευαγγελία, Αλίκη, Άρτεμις, Σταματία, στις ιστορίες «του δρόμου». Και: Μαρία, Μίνα, Βικτορία, Ευγενία, Σαλώμη, Ευτυχία, η Αγνωστη ΕυΧή, σε εκείνες «του τρόμου».
Αλλά όλες οι ιστορίες, όμως, είναι ιστορίες σωμάτων. Μια και το σώμα ποτέ δεν μας προδίδει, δεν ψεύδεται ποτέ. Και εφόσον η γλώσσα η σωματική είναι η μόνη αληθινή μας γλώσσα. Παντού αλλού είτε τα κουτσοκαταφέρνουμε, είτε τα έχουμε κάνει σαλάτα.
Και η συγγραφέας σε όλες αυτές τις ιστορίες είναι και διεισδυτική, και εφευρετική και αποκαλυπτική. Στη γυναικεία ψυχή και όσα από το παρελθόν κουβαλά, πρώτα απ’ όλα. Στις πιθανές συναντήσεις «τυχαία» ή «μοιραία» με τον αντίπαλο πάντοτε εραστή. Σε ό,τι συνεπάγεται και ακολουθεί αυτές τις αναπάντεχες ή αναμενόμενες τελικά συναντήσεις.
Οι ηρωίδες της, γυναίκες που προδίδονται και προδίδουν, που φαρμακώνουν και φαρμακώνονται, που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επικοινωνούν με το σώμα (μασάζ, έρωτας, τατουάζ), γυναίκες που επαγρυπνούν ή επαναπαύονται… Πεδίο δράσης πάντα «το σώμα που υποφέρει και ηδονίζεται», «πρωταγωνιστεί με την παρουσία του ή και με την απουσία του» διότι η αφηγήτρια να το πούμε; ο συνεκτικός ιστός, η άγνωστη Χ είναι και «ακτίνες Χ», μπορεί και περνά μέσα από «συμπαγείς όγκους» και «αδιαπέραστους τοίχους» , μπορεί να βλέπει το σύμπτωμα, το αποτέλεσμα αλλά και την γενεσιουργό του αιτία. Παραμένοντας πάντα μια «τηλεφωνική γραμμή βοηθείας», σε γλώσσα συνθηματική «69bodyland» το κινητό της τηλέφωνο.
Πολλές γυναίκες, μας πληροφορεί (το βλέπουμε δηλαδή, ή μάλλον το διαβάζουμε) «ανταποκρίθηκαν και τηλεφώνησαν». Τα ονόματα «και οιωνοί των χαρακτήρων». Εμπεριέχουν ό,τι μια «Λευκή» ή μια «Νίκη», μια «Αρετή» ή μια «Σταματία» συνεπάγεται. Οι εμμονές μας, εξάλλου, διαρκούν όσο και η ζωή.
Και η άγνωστη Χ παρούσα ακόμα και εν τη απουσία της. Ταυτοχρόνως η 69bodyland, η άσπιλη Λευκή, η στατική Σταματία, η αμνησιακή Ευαγγελία, η άστατη Άρτεμις, η μεταβλητή Χ και η αμετάβλητη Ανθή, η ανορεξική Μίνα, η παρ’ ολίγο αποκεφαλίστρια Σαλώμη, η ιδεαλίστρια Αλεξάνδρα, η θλιμμένη Ευτυχία, η κακιωμένη Αρετή, η πολυμήχανη Νίκη, η τελειομανής Αλίκη, η Χ εις την νιοστή, «η Αλίκη στη χώρα των πειθαρχημένων σωμάτων ή η Μαρία στη χώρα των ακόρεστων ασωμάτων». Η αιώνια γυναίκα θύμα και θύτης, παραδομένη, προδομένη, χειραφετημένη, χειραγωγημένη, η γυναίκα που κουβαλά και όλων των προηγούμενων γυναικών το παρελθόν και υποθηκεύει το μέλλον και όσων θα ακολουθήσουν. «Με την παρουσία τους ή με την απουσία τους», όπως το σώμα που πάντα θα πρωταγωνιστεί.
Οι ανδρικοί χαρακτήρες, σκιώδεις αλλά ταυτόχρονα και ο καταλύτης.
Το αποτέλεσμα, ένα βιβλίο ευρηματικό και σοφό για τον απερίγραπτο, απύθμενο, αντιφατικό, γοητευτικό, σαν μαγική εικόνα ή σαν κινούμενη άμμος, κόσμο των γυναικών. Ο παλίμψηστος χάρτης της γυναικείας μας φύσης. Με τρόπο καινούργιο, βαθύ, απρόσμενο και ουσιαστικό. Από τα σπουδαιότερα βιβλία που αναφέρονται στις γυναίκες. Που μάχεται για κείνες θα λέγαμε με τρόπο αντιφεμινιστικό. Καλές οι διεκδικήσεις δεν λέμε, αλλά και πάλι κάπου – ηθελημένα- μείναμε πίσω. Γιατί είτε το θέλουμε, είτε όχι, είμαστε και ευτυχώς και καλά κάνουμε και είμαστε αλλιώς. Ως «το γυναικείο σύμπαν», θα μπορούσε, επίσης, να χαρακτηριστεί το βιβλίο.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ:
Σπούδασε Αγγλική Λογοτεχνία, Κριτική Θεωρία και Φιλοσοφία στην Αγγλία. Εχει δημοσιεύσει ποιήματα, διηγήματα, δοκίμια για θέματα λογοτεχνίας, μεταφράσεις και βιβλιοκριτικές.
Είναι συνεργάτρια του ένθετου για το βιβλίο «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας.
Μετέφρασε έργα των Τζορτζ Ελιοτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Χένρι Τζέιμς, Αντζελα Κάρτερ, Τζόις Κάρολ Οουτς, Κέιτ Ατκινσον κ.α.
Εγραψε:
«Κατήχηση της άνοιξης», ποίηση, εκδ. «Γκοβόστη», 1992
«Γενέθλια βροχή», ποίηση, εκδ. «Δελφίνι», 1995
«Βιρτζίνια Γουλφ Café», μυθιστόρημα, εκδ. «Απόπειρα», 1999
«Βλέφαρα με τατουάζ», μυθιστόρημα, εκδ. «Πατάκη», 2001
«Νύφη από πολυεστέρα», νουβέλα, εκδ. «Μεταίχμιο», 2003
«Bodyland- ΧΩΡΑΣΩΜΑΤΩΝ», ιστορίες δρόμου + τρόμου, εκδ. «Κέδρος», 2005