Την αφορμή γι’ αυτό το ποστ την έδωσε ο Librofilo με το αριστουργηματικό δικό του («Παρόρμηση», πριν από μία εβδομάδα).
Ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο απολογητικός εαυτός μου: συγγραφική αντιπαράθεση στο αναμφισβήτητο δίκαιο του αναγνώστη.
Συμφωνώ απολύτως, θα πρέπει να διαβάζουμε βιβλία που μας «δαγκώνουν» και μας «τσιμπούν» και κάθε βιβλίο θα πρέπει να είναι «ο πέλεκυς στην παγωμένη μας θάλασσα», αλλά υπάρχει, όμως, και το δίκαιο του συγγραφέα. Ο τρόμος του μπροστά στο άσπρο χαρτί, ο φόβος του στο ακατανόητο άγνωστο, η αγωνία του να βάλει τάξη στο χάος, έχοντας την ψευδαίσθηση πως βάζει τάξη και στη δική του ζωή. Ο τρόπος του ν’ αναζητήσει απαντήσεις. Υπάρχουν πολλοί (καλή ώρα) που εάν δεν την γράψουν, δεν την κατανοούν τη ζωή, με λίγα λόγια αν δεν το γράψουν, δεν ξέρουν τι ζούνε!
Το κίνητρο, όμως, είναι – όπως και να το κάνουμε- διαφορετικό για τον καθένα. «Το κίνητρο» έψαχνα (συγγραφικό, που όμως είναι, μπορεί κάλλιστα να είναι, και το κίνητρο του αναγνώστη). Αλλ’ είδα πώς είχε ήδη αναρτηθεί σχεδόν από τους πρώτους μήνες του μπλογκ μας.
Στο μεταξύ, πολλά άλλαξαν. Γι’ αυτό και είπα- λόγω επικαιρότητας- να το ανασύρω από τη λήθη. Μαζί με έναν πρόλογό μου σε ένα αφιέρωμα για βιβλία όπου εκεί πια διεκδίκησα και το δίκαιο του αναγνώστη. Αναγνώστρια με πάθος (και πάθη) για μια ολόκληρη ζωή. Από δίψα ανάγνωσης (κλεμμένη Μάρω εδώ) άλλωστε γράφω.
Και σας τα παραθέτω σαν τρενάκι, όλα μαζί!
Τα κίνητρα γραφής πρώτα και τ’ άλλα, τα αναγνωστικά μας δίκαια, διότι διαβάζοντας γράφεις το δικό σου βιβλίο! Κανένας δεν θα διαβάσει αυτό το βιβλίο (το ίδιο βιβλίο) όπως εσύ!
Και τ’ αφιερώνουμε, βεβαίως, στο Librofilo που υπήρξε η αφορμή και η αιτία. Με την «Παρόρμησή» του την τόσο γόνιμη και τελικά… διαισθητική.
Αλλά πρώτα ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ
Αυτό που προέχει, είναι το κίνητρο. Στα πάντα. Στην αμαρτία. Στο έγκλημα. Στην εξέλιξη. Στις επιδιώξεις. Στις επιλογές. Και στη συγγραφή.
Έτσι η συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ μάζεψε κίνητρα. «Συνομιλώντας με τους νεκρούς». Δηλαδή με τους συγγραφείς που αγάπησε. Τα φαντάσματά της. Τους μελλοντικούς της ήρωες που θα ζωντανέψει. Και ιδού μερικά… κίνητρα απ’ αυτά, και το προσωπικό. Τα αποκαλύπτουν οι ίδιοι οι συγγραφείς στο ερώτημα «γιατί γράφω»:
Για να καταγράψω τον κόσμο όπως είναι.
Για να καταγράψω το παρελθόν προτού λησμονηθεί.
Για να ανασκάψω το παρελθόν επειδή λησμονήθηκε.
Για να ικανοποιήσω την επιθυμία μου για εκδίκηση.
Επειδή ήξερα πως έπρεπε να συνεχίσω να γράφω αλλιώς θα πέθαινα.
Επειδή να γράφεις σημαίνει να αναλαμβάνεις ρίσκα, και μόνον έτσι γνωρίζουμε ότι είμαστε ζωντανοί.
Για να παράγω τάξη από το χάος.
Επειδή με ευχαριστεί.
Για να εκφράσω την ανέκφραστη ζωή των μαζών.
Για να κατονομάσω το μέχρι τούδε ακατανόμαστο.
Για να κοροιδέψω τον Θάνατο.
Επειδή η δημιουργία σε εξομοιώνει με το Θεό.
Για να αρέσω στις γυναίκες γενικά.
Για να ευχαριστήσω και να ψυχαγωγήσω τον αναγνώστη.
Για να φανώ πιο ενδιαφέρων απ’ ότι ήμουν στην πραγματικότητα.
Για να επιβιώσω και μετά θάνατον.
Για να βγάλω λεφτά και να χλευάσω αυτούς που πριν χλεύαζαν εμένα.
Για να εκτονώσω την αντικοινωνική μου συμπεριφορά.
Γιατί η ιστορία στοίχειωσε μέσα μου και δεν με άφηνε στην ησυχία μου.
Για να μιλήσω για αυτούς που δεν μπορούν να μιλήσουν για τον εαυτό τους.
Για να επιδιώξω να με κατανοήσει ο αναγνώστης και ο εαυτός μου.
Για προσωπική έκφραση.
Για προσωπική ευχαρίστηση.
Για να επιστρέψω κάτι από αυτό που δόθηκε.
Για να μιλήσω με τους νεκρούς…
Το κίνητρο είναι εκείνο που θα καθορίσει πολλά στη συνέχεια: ποιότητα, αισθητική, ειλικρίνεια, πάθος, ματαιοδοξία, ύφος…
Αλλά αυτό το κίνητρο, εν τέλει, είναι και αναγνωστικό. Πως θα μπορούσε, εξάλλου, να γίνει διαφορετικά. Αυτά τα δύο είναι «σε σχέση». Κατά συνέπεια θα πρέπει να ψάξουμε να βρούμε γιατί διαβάζουμε εμείς: Για να μαθαίνω. Για να βαθαίνω. Για να ανακαλύπτω. Για να καταλαβαίνω. Για να κρίνω. Για να ταξιδεύω. Γιατί με ευχαριστεί. Γιατί με ένα βιβλίο ανακαλύπτω εμένα. Ανακαλύπτω τους άλλους. Τη ζωή.
Γιατί επικοινωνώ. Γιατί έτσι πρέπει. Γιατί με παρηγορεί. Με ασφαλίζει. Γιατί είναι must. Γιατί με ένα βιβλίο ξεχνιέμαι. Για σκοτώσω την ώρα μου. Για να ξανακερδίσω τον χαμένο καιρό. Για να κάνω πολύτιμο τον ελάχιστο χρόνο μου.
Κι επίσης, αυτό το κίνητρο είναι που καθορίζει πολλά. Την ίδια τη στάση μας στη ζωή. Και τα… ευπώλητα, ίσως;
Και η ανάγνωση, ύστερα, επειδή…
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ, ΓΡΑΦΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ!
Μπορεί ένα βιβλίο να σου αλλάξει τη ζωή; Μπορεί! Στο ίδιο σημείο που το κατόρθωσε ν’ αλλάξει και τη ζωή του συγγραφέα του.
Το υποδηλώνει η αφάνταστα μοναδική και αφύσικα μοναχική διαδικασία και της ανάγνωσης αλλά και της γραφής. Μόνος εσύ και οι άσπρες ή τυπωμένες σελίδες. Εσύ και τα πάντα, εσύ πια παντού. Μονάχα το κενό, αυτές τις ώρες, απουσιάζει. Γιατί έτσι, εν τέλει, νικάς το κενό. Και τον χρόνο νικάς. Που είναι ο μέγιστος τρόμος. Με ένα βιβλίο ξανακερδίζεις τον χαμένο καιρό. Και σημαδεύεις τον χρόνο. Με ό,τι αξίζει τη μνήμη.
Αν είσαι συγγραφέας ή αναγνώστης, μικρή η διαφορά. Έτσι ή αλλιώς διαβάζοντας γράφεις το δικό σου βιβλίο. Ένα βιβλίο, πολλά βιβλία, όσα κι οι αναγνώστες. Ένα βιβλίο, πολλά βιβλία, αναλόγως την εποχή, ακόμα και για μας. Ένα βιβλίο, μια συνάντηση, πάντα. Ενίοτε και μοιραία. Αναλόγως τις συγκυρίες και την αυτοδιάθεση. Διότι πρέπει να είσαι διαθέσιμος, ανοιχτός για ένα βιβλίο. Ακριβώς όπως στον έρωτα. Ειδ’ αλλιώς…. Προξενιό!
Αυτό το Φθινόπωρο, διαβάζοντας, γράψτε κι εσείς το δικό σας βιβλίο. Κι ευχόμαστε αυτά τα βιβλία να είναι όσο το δυνατόν πιο πολλά. Και να πέσετε επάνω στο… μοιραίο βιβλίο, αυτό που θα σας κάνει να δείτε με άλλα μάτια και τη ζωή αλλά κι εσάς.
Διότι διαβάζοντας ξαναγράφω το βιβλίο του κόσμου.
Με τις θερμότερες ευχές μας, λοιπόν,
για το ομορφότερο και καταλυτικότερο Φθινόπωρο και χειμώνα,
καλές αναγνώσεις κι ακόμα καλύτερες βόλτες στην πόλη ή στη βροχή…
η υπογραφή μου εδώ και τα ενοχικά μου υστερόγραφα όπως πάντα:
ΥΓ1: Εμείς, σημαδάκια αφήνουμε. Ακολουθείστε τα αν θέλετε. Στις προθήκες αλλά και μέσα στα ράφια θα ξετρυπώσετε βιβλία πολλά. Το… ραντεβού σας μπορεί να βρίσκεται έξω από τις σελίδες μας. Διότι, μη το ξεχνάτε, ένα βιβλίο είναι όπως μπουκάλι σε ωκεανό. Και το δικό σας μπουκάλι μπορεί να βρέθηκε σε άλλη παραλία.
ΥΓ2: Άσχετο: «Τη σάρκα, το αίμα θα βάλω/ σε σχήμα βιβλίου μεγάλο», Καρυωτάκης, θυμάστε; Δεν ξεπεράστηκε. Έτσι γινόταν πάντα, έτσι γίνεται ακόμα.
ΥΓ3: Αυτά, έτσι έγραφα πριν από λίγο καιρό, έτσι δημοσιεύθηκαν κάποια άλλη στιγμή και δεν έχω αλλάξει θέση και στάση, ακόμα.
Ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο απολογητικός εαυτός μου: συγγραφική αντιπαράθεση στο αναμφισβήτητο δίκαιο του αναγνώστη.
Συμφωνώ απολύτως, θα πρέπει να διαβάζουμε βιβλία που μας «δαγκώνουν» και μας «τσιμπούν» και κάθε βιβλίο θα πρέπει να είναι «ο πέλεκυς στην παγωμένη μας θάλασσα», αλλά υπάρχει, όμως, και το δίκαιο του συγγραφέα. Ο τρόμος του μπροστά στο άσπρο χαρτί, ο φόβος του στο ακατανόητο άγνωστο, η αγωνία του να βάλει τάξη στο χάος, έχοντας την ψευδαίσθηση πως βάζει τάξη και στη δική του ζωή. Ο τρόπος του ν’ αναζητήσει απαντήσεις. Υπάρχουν πολλοί (καλή ώρα) που εάν δεν την γράψουν, δεν την κατανοούν τη ζωή, με λίγα λόγια αν δεν το γράψουν, δεν ξέρουν τι ζούνε!
Το κίνητρο, όμως, είναι – όπως και να το κάνουμε- διαφορετικό για τον καθένα. «Το κίνητρο» έψαχνα (συγγραφικό, που όμως είναι, μπορεί κάλλιστα να είναι, και το κίνητρο του αναγνώστη). Αλλ’ είδα πώς είχε ήδη αναρτηθεί σχεδόν από τους πρώτους μήνες του μπλογκ μας.
Στο μεταξύ, πολλά άλλαξαν. Γι’ αυτό και είπα- λόγω επικαιρότητας- να το ανασύρω από τη λήθη. Μαζί με έναν πρόλογό μου σε ένα αφιέρωμα για βιβλία όπου εκεί πια διεκδίκησα και το δίκαιο του αναγνώστη. Αναγνώστρια με πάθος (και πάθη) για μια ολόκληρη ζωή. Από δίψα ανάγνωσης (κλεμμένη Μάρω εδώ) άλλωστε γράφω.
Και σας τα παραθέτω σαν τρενάκι, όλα μαζί!
Τα κίνητρα γραφής πρώτα και τ’ άλλα, τα αναγνωστικά μας δίκαια, διότι διαβάζοντας γράφεις το δικό σου βιβλίο! Κανένας δεν θα διαβάσει αυτό το βιβλίο (το ίδιο βιβλίο) όπως εσύ!
Και τ’ αφιερώνουμε, βεβαίως, στο Librofilo που υπήρξε η αφορμή και η αιτία. Με την «Παρόρμησή» του την τόσο γόνιμη και τελικά… διαισθητική.
Αλλά πρώτα ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ
Αυτό που προέχει, είναι το κίνητρο. Στα πάντα. Στην αμαρτία. Στο έγκλημα. Στην εξέλιξη. Στις επιδιώξεις. Στις επιλογές. Και στη συγγραφή.
Έτσι η συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ μάζεψε κίνητρα. «Συνομιλώντας με τους νεκρούς». Δηλαδή με τους συγγραφείς που αγάπησε. Τα φαντάσματά της. Τους μελλοντικούς της ήρωες που θα ζωντανέψει. Και ιδού μερικά… κίνητρα απ’ αυτά, και το προσωπικό. Τα αποκαλύπτουν οι ίδιοι οι συγγραφείς στο ερώτημα «γιατί γράφω»:
Για να καταγράψω τον κόσμο όπως είναι.
Για να καταγράψω το παρελθόν προτού λησμονηθεί.
Για να ανασκάψω το παρελθόν επειδή λησμονήθηκε.
Για να ικανοποιήσω την επιθυμία μου για εκδίκηση.
Επειδή ήξερα πως έπρεπε να συνεχίσω να γράφω αλλιώς θα πέθαινα.
Επειδή να γράφεις σημαίνει να αναλαμβάνεις ρίσκα, και μόνον έτσι γνωρίζουμε ότι είμαστε ζωντανοί.
Για να παράγω τάξη από το χάος.
Επειδή με ευχαριστεί.
Για να εκφράσω την ανέκφραστη ζωή των μαζών.
Για να κατονομάσω το μέχρι τούδε ακατανόμαστο.
Για να κοροιδέψω τον Θάνατο.
Επειδή η δημιουργία σε εξομοιώνει με το Θεό.
Για να αρέσω στις γυναίκες γενικά.
Για να ευχαριστήσω και να ψυχαγωγήσω τον αναγνώστη.
Για να φανώ πιο ενδιαφέρων απ’ ότι ήμουν στην πραγματικότητα.
Για να επιβιώσω και μετά θάνατον.
Για να βγάλω λεφτά και να χλευάσω αυτούς που πριν χλεύαζαν εμένα.
Για να εκτονώσω την αντικοινωνική μου συμπεριφορά.
Γιατί η ιστορία στοίχειωσε μέσα μου και δεν με άφηνε στην ησυχία μου.
Για να μιλήσω για αυτούς που δεν μπορούν να μιλήσουν για τον εαυτό τους.
Για να επιδιώξω να με κατανοήσει ο αναγνώστης και ο εαυτός μου.
Για προσωπική έκφραση.
Για προσωπική ευχαρίστηση.
Για να επιστρέψω κάτι από αυτό που δόθηκε.
Για να μιλήσω με τους νεκρούς…
Το κίνητρο είναι εκείνο που θα καθορίσει πολλά στη συνέχεια: ποιότητα, αισθητική, ειλικρίνεια, πάθος, ματαιοδοξία, ύφος…
Αλλά αυτό το κίνητρο, εν τέλει, είναι και αναγνωστικό. Πως θα μπορούσε, εξάλλου, να γίνει διαφορετικά. Αυτά τα δύο είναι «σε σχέση». Κατά συνέπεια θα πρέπει να ψάξουμε να βρούμε γιατί διαβάζουμε εμείς: Για να μαθαίνω. Για να βαθαίνω. Για να ανακαλύπτω. Για να καταλαβαίνω. Για να κρίνω. Για να ταξιδεύω. Γιατί με ευχαριστεί. Γιατί με ένα βιβλίο ανακαλύπτω εμένα. Ανακαλύπτω τους άλλους. Τη ζωή.
Γιατί επικοινωνώ. Γιατί έτσι πρέπει. Γιατί με παρηγορεί. Με ασφαλίζει. Γιατί είναι must. Γιατί με ένα βιβλίο ξεχνιέμαι. Για σκοτώσω την ώρα μου. Για να ξανακερδίσω τον χαμένο καιρό. Για να κάνω πολύτιμο τον ελάχιστο χρόνο μου.
Κι επίσης, αυτό το κίνητρο είναι που καθορίζει πολλά. Την ίδια τη στάση μας στη ζωή. Και τα… ευπώλητα, ίσως;
Και η ανάγνωση, ύστερα, επειδή…
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ, ΓΡΑΦΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟ!
Μπορεί ένα βιβλίο να σου αλλάξει τη ζωή; Μπορεί! Στο ίδιο σημείο που το κατόρθωσε ν’ αλλάξει και τη ζωή του συγγραφέα του.
Το υποδηλώνει η αφάνταστα μοναδική και αφύσικα μοναχική διαδικασία και της ανάγνωσης αλλά και της γραφής. Μόνος εσύ και οι άσπρες ή τυπωμένες σελίδες. Εσύ και τα πάντα, εσύ πια παντού. Μονάχα το κενό, αυτές τις ώρες, απουσιάζει. Γιατί έτσι, εν τέλει, νικάς το κενό. Και τον χρόνο νικάς. Που είναι ο μέγιστος τρόμος. Με ένα βιβλίο ξανακερδίζεις τον χαμένο καιρό. Και σημαδεύεις τον χρόνο. Με ό,τι αξίζει τη μνήμη.
Αν είσαι συγγραφέας ή αναγνώστης, μικρή η διαφορά. Έτσι ή αλλιώς διαβάζοντας γράφεις το δικό σου βιβλίο. Ένα βιβλίο, πολλά βιβλία, όσα κι οι αναγνώστες. Ένα βιβλίο, πολλά βιβλία, αναλόγως την εποχή, ακόμα και για μας. Ένα βιβλίο, μια συνάντηση, πάντα. Ενίοτε και μοιραία. Αναλόγως τις συγκυρίες και την αυτοδιάθεση. Διότι πρέπει να είσαι διαθέσιμος, ανοιχτός για ένα βιβλίο. Ακριβώς όπως στον έρωτα. Ειδ’ αλλιώς…. Προξενιό!
Αυτό το Φθινόπωρο, διαβάζοντας, γράψτε κι εσείς το δικό σας βιβλίο. Κι ευχόμαστε αυτά τα βιβλία να είναι όσο το δυνατόν πιο πολλά. Και να πέσετε επάνω στο… μοιραίο βιβλίο, αυτό που θα σας κάνει να δείτε με άλλα μάτια και τη ζωή αλλά κι εσάς.
Διότι διαβάζοντας ξαναγράφω το βιβλίο του κόσμου.
Με τις θερμότερες ευχές μας, λοιπόν,
για το ομορφότερο και καταλυτικότερο Φθινόπωρο και χειμώνα,
καλές αναγνώσεις κι ακόμα καλύτερες βόλτες στην πόλη ή στη βροχή…
η υπογραφή μου εδώ και τα ενοχικά μου υστερόγραφα όπως πάντα:
ΥΓ1: Εμείς, σημαδάκια αφήνουμε. Ακολουθείστε τα αν θέλετε. Στις προθήκες αλλά και μέσα στα ράφια θα ξετρυπώσετε βιβλία πολλά. Το… ραντεβού σας μπορεί να βρίσκεται έξω από τις σελίδες μας. Διότι, μη το ξεχνάτε, ένα βιβλίο είναι όπως μπουκάλι σε ωκεανό. Και το δικό σας μπουκάλι μπορεί να βρέθηκε σε άλλη παραλία.
ΥΓ2: Άσχετο: «Τη σάρκα, το αίμα θα βάλω/ σε σχήμα βιβλίου μεγάλο», Καρυωτάκης, θυμάστε; Δεν ξεπεράστηκε. Έτσι γινόταν πάντα, έτσι γίνεται ακόμα.
ΥΓ3: Αυτά, έτσι έγραφα πριν από λίγο καιρό, έτσι δημοσιεύθηκαν κάποια άλλη στιγμή και δεν έχω αλλάξει θέση και στάση, ακόμα.
