Η ανομολόγητη ευτυχία του χάους

“Όποιος όμως, έχει βγει έξω απ' τον εαυτό του, τίποτα δε σιχαίνεται περισσότερο, παρά να ξαναγυρίσει εκεί όπου βρισκόταν”.
“Τί μπορούσαν να του χαρίσουν η τέχνη και η αρετή, μπροστά στην ανομολόγητη ευτυχία που του υποσχόταν το χάος; Σώπασε και έμεινε”.
Πείτε το σημάδι της παρακμής, ακόμα -ακόμα και της ηλικίας. Αλλά το καλοκαίρι που μας πέρασε, επέστρεψα. Σε ό,τι θυμάμαι πως μ' είχε κάποτε συγκλονίσει. Έτσι δεν κάνουμε όταν αισθανόμαστε ότι χάνουμε την... μπάλα από τα χέρια μας;
'Όχι δεν ήταν το “Μαγικό Βουνό”, αλλά εκείνο το εμβληματικό για την παρακμή και το φινάλε. Μιλώντας για την “καταστροφή” του ενός, για την ήττα του Άσσενμπαχ, ο Τόμας Μανν, μιλά και για την ήττα των πάντων. Αλλά και για την μέγιστη νίκη. 'Όχι μονάχα της Τέχνης, αλλά και της “αδυναμίας”: “Γιατί το πάθος είναι η εξύψωσή μας και ο έρωτας ο πόθος της ψυχής μας- αυτή είναι η απόλαυση και η ντροπή μας. Καταλαβαίνεις τώρα, γιατί εμείς οι ποιητές δεν είναι βολετό νάμαστε μήτε φρόνιμοι, μήτε αξιοπρεπείς; Πώς αναπόφευκτα ξεγελιόμαστε, πως μένουμε ανικανοποίητοι, πώς δεν μπορούμε να μην είμαστε ριψοκίνδυνοι, παράξενοι στα αισθήματά μας;”
Παρ' ότι στον “Θάνατο στην Βενετία” ο συγγραφέας Γουστάβος Άσσενμπαχ ξεκινά με τις αντίθετες προσθέσεις: “Η ευνοούμενή του λέξη ήταν “συγκρατήσου” και μέσα στο αγαπημένο του μυθιστόρημα δεν υπογράμμισε τίποτ' άλλο από την αποθέωση αυτής της εντολής, που τη θεωρούσε σαν συμπύκνωση της παθητικής αρετής”.
Παρά τούτο, όμως “Ο Άσσενμπαχ ήταν ο ποιητής όλων εκείνων που λυγίζουν κάτω απ' το βαρύ μόχθο, που είναι κιόλας τσακισμένοι και στέκουν ωστόσο ορθοί”....
Τέτοιοι, και είναι πολλοί οι ήρωες κάθε εποχής.
“Αν μελετούσε κανείς όλα τούτα τα πεπρωμένα σίγουρα θα παραδεχόταν πως δεν υπάρχει άλλος ηρωισμός, απ' τον ηρωισμό της αδυναμίας”.
Το αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της συνταύτισης, “ανάμεσα στην προσωπική μοίρα του δημιουργού του και ολάκερης της σύγχρονής του γενιάς”, ενδεχομένως να είναι και “το μεγάλο έργο”.
Γιατί “Σχεδόν κάθε μεγάλο που υπάρχει, το χρωστά στο “παρά τούτο”, σε μια πρόκληση ενάντια στα βάσανα και τις έγνοιες, τη φτώχεια, την εγκατάλειψη, τη σωματική αδυναμία, τα ελαττώματα, τα πάθη, τις χιλιάδες τα εμπόδια”.
Το “παρά τούτο” σκέφτηκα, συνειδητοποιώντας πως αυτή η επιστροφή, μου χάρισε, τελικά, τη βάση μιας σημαντικής και επί της ουσίας λογοτεχνίας.

ΥΓ: “Συγκρατήσου” ήταν ο πρώτος τίτλος που είχα κατά νου, πράττοντας ακριβώς το αντίθετο.
Και το σωστό θα ήτο “Ο ποιητής των τσακισμένων” ή “Ο ηρωισμός της αδυναμίας”. Αλλά... Χάος στη κεφάλα μου χάος και στα χαρτιά μου....