Το νόημα της ζωής

«TRUE LOVE» του Άρη Μαραγκόπουλου, Εκδ. «Τόπος», σελ. 192, τιμή: 13 ευρώ.

Με εκτενές απόσπασμα από το βιβλίο του Ένγκελς «Η καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας, και του Κράτους, κεφ.ΙΙ, 1884» ως μότο, βεβαίως καθόλου τυχαία, ο Άρης Μαραγκόπουλος επιχειρεί και το κατορθώνει εξόχως να δώσει έναν καθρέφτη στο καινούργιο στάτους των σχέσεων. «True Love» ο ηθελημένα εξαπατητικός τίτλος σε μια εποχή που ούτε καν… true life υπάρχει!
Για να βγάλει άκρη, χρησιμοποιεί όλα τα μέσα. Και βεβαίως ο στόχος, παρ’ ότι σε πρώτο επίπεδο είναι το ζευγάρι και οι σχέσεις τους, τα δυο φύλλα και οι υφιστάμενες διαταραχές λόγω… κοινωνικοπολιτικού πλαισίου, είναι και παραμένει το ίδιο το άτομο, το πλαίσιο, οι δομές που αλλάζουν και σε μια εποχή απόλυτης ρευστότητας, δεν… κατασταλάζουν!
Ακριβώς όπως και ο Μίμης, ο κεντρικός ήρωας.
Το ζητούμενο εξάλλου είναι να τεθεί το ερώτημα, η απάντηση είναι, μπορεί και να είναι διαφορετική για τον καθένα.
Βεβαίως όλα αρχίζουν και τελειώνουν με το «Νόημα», «το νόημα της ζωής» βασικό ζητούμενο με ποικίλες απαντήσεις ή μη για τον καθένα.
Στις σελίδες του βιβλίου, οι ήρωες, άνθρωποι της διπλανής πόρτας: ο συγγραφέας Μίμης και η φίλη του Σοφία, η διαφημίστρια Κική και η γραφίστας Ντίνα, ο φίλος του Μίμη Στέλιος, η κομμώτρια «άγγελος» Ντέζη, ο αστυνόμος Πορφύρης, η καθημερινότητα, το διαδίκτυο, το μυθιστόρημα που επιχειρεί να γράψει ο Μίμης και οι ιστοσελίδες. Η υπαρξιακή μας μοναξιά και το ερωτικό αδιέξοδο παρ’ ότι παραμένει το ζητούμενο, ή μήπως όχι? Κι ενδεχομένως κι αυτό στην ως μαγική εικόνα, καλειδοσκοπική εποχή μας αλλάζει?
Η σημειολογία του έρωτα που ξεκινά από ένα κόκκινο λονδρέζικο παλτό και επεκτείνεται φυσικά στα βιβλία: Διότι, όπως είμαστε ό,τι γράφουμε, εννοείται ότι είμαστε και ό,τι διαβάζουμε!
Το παιχνίδι στο διαδίκτυο που για τον ένα είναι συντροφικότητα και για τον άλλον, παγίδα. Το ερωτικό παιχνίδι που δεν είναι άλλο παρά το αρχετυπικό παιχνίδι με τα κάτοπτρα, παρ’ όλες τις εγγενείς διαφορές τελικά και για τα δύο φύλλα: «Αυτό το άλλο που ζητάς μόνο εσύ η ίδια μπορείς να το δώσεις στον εαυτό σου: Κοιτάξου σ’ έναν καθρέφτη και θα το έχεις. Κατά κανόνα είναι κάτι δικό σου, κάτι που προφανώς ήδη έχεις κρυμμένο βαθιά στο θησαυροφυλάκιο της φιλάργυρης ψυχής σου και γι’ αυτό σου είναι αδύνατον να το αποχωριστείς στη συμβίωσή σου με τον άλλον».
Αλλά παρ’ ότι εκείνος ήδη το ξέρει γι’ αυτήν, δεν παύει ο ίδιος να το αναζητά, όπως κι εκείνη. Σε λάθος γυναίκες, με λάθος τρόπο, παγιδευμένος από την ίδια του την εικόνα. Συγκλονιστικό το εύρημα της παγίδευσης από τα ίδια του τα κείμενα στα οποία αρνείται ο ίδιος να αναγνωρίσει το copy paste! Ο Στέλιος το βλέπει, ο Μίμης, αρνείται!
Επίσης, έξοχο εύρημα και η εγκιβωτισμένη ιστορία στην ιστορία. Ο συγγραφέας που επιτέλους ξαναγράφει, «χρησιμοποιώντας» τον άγγελο- Νταίζη ως πρόσχημα και «σκοτώνοντας» στο χαρτί ό,τι πια είναι μόνον ανάγκη του, τον βαραίνει! Πόση παρανόηση και μοναξιά μπορείς να καταπιείς πια για μια «Καληνύχτα»?
Ως αποτέλεσμα και παρ’ ότι φαινομενικά επιδίωξε το αντίθετο, ο Άρης Μαραγκόπουλος υπογράφει ένα ακόμα πολιτικό, πολυπεπίπεδο και σύνθετο, «δύσκολο» βιβλίο. Ένα τολμηρό, δοκιμιακό μυθιστόρημα όπου το ζητούμενο, εκτός από τις σχέσεις των δύο φύλλων, είναι η εποχή και Νόημα που αλλάξει? ή δεν αλλάζει μορφή μέσα στις καινούργιες συνθήκες.
Χρησιμοποιώντας όλη την τεράστια θεωρητική σκευή του, από φιλοσοφία, ψυχολογία, πολιτική, οικονομία, λογοτεχνία έως τις «Επικίνδυνες σχέσεις» του Λακλό, ο Μαραγκόπουλος υπογράφει ευφυώς, με ό,τι τόσο πολύ μας πονά, μια μαύρη κωμωδία. Διότι τ’ αγκάθια μόνο γελώντας και αυτοσαρκαζόμενος τολμάς να τ’ αγγίζεις ή να τα βγάλεις!
Η ιστορία μέχρι τη μέση της φαντάζει ως και… σεξιστική («Ντίνα, Μίνα, Λίνα, Ζήνα, Χήνα», «Στατιστική της πουτανιάς»), επιχειρώντας να μας αποκαλύψει «όλα όσα λένε οι άντρες μεταξύ τους». Αλλά και όσα τους πονούν και «δεν τα λένε ούτε και μεταξύ τους», διότι στην συνέχεια ο ίδιος ο ήρωας αυτοαναιρείται, τολμά και μας αποκαλύπτεται σχεδόν δίχως δέρμα: παραπαίει, αμφιβάλει, ελπίζει, ονειρεύεται, παγιδεύεται, ερωτεύεται, την πατά, οργίζεται, φοβάται τη μοναξιά και γραπώνεται από μια γυναίκα, μια άσπρη σελίδα.
Το φινάλε, διπλά ανατρεπτικό και φυσικά ανοιχτό: υπάρχει κάτι σ’ αυτή τη ζωή που να κλείνει?
Το μαρτύριο των σχέσεων που είναι κοινό, θα μπορούσε να χωρέσει και σε μια παράγραφο: «… αλλά, ρε γαμώτο, πώς να του εξηγήσω τα σκοτάδια μου… λέγονται εύκολα τέτοια πράγματα; Ούτε στον εαυτό μου καλά- καλά δεν τολμώ να το πω. Και τι να πω. Ότι ζω μαζί με κάποιον απατεώνα μόνο και μόνο για να μπορώ τη νύχτα, όταν του γυρίζω την πλάτη στο κρεβάτι, ν’ ακούω την καθησυχαστική λέξη «καληνύχτα» (μου πήρε τρία χρόνια μέχρι να τη μάθω να το λέει…) Κι όμως, αυτή είναι η μόνη ανάγκη που με κρατάει ακόμα μαζί της…! Ο αταβιστικός φόβος της μοναξιάς.
Στον καθένα κάτι λείπει σ’ αυτή τη ζωή. Κι αυτό που του λείπει καταντάει το φρικτό του μαρτύριο, άμα το αναλύει ξανά και ξανά, άμα του παραδίνει σημασία».
Αλλά τον Άρη Μαραγκόπουλο, παρ’ ότι ασχολείται με το δέντρο, το δάσος είναι εκείνο που εξακολουθεί και σ’ αυτό το βιβλίο να τον βασανίζει και να τον αφορά.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

Ο Άρης Μαραγκόπουλος έχει εκδώσει περισσότερα από δέκα βιβλία πεζογραφίας και κριτικής, και ισάριθμες μεταφράσεις (από τα γαλλικά και τα αγγλικά).
Γράφει κριτική βιβλίου και ιδεών στον Τύπο και στα σχετικά με τη λογοτεχνία περιοδικά.
Πρώην διευθυντής στα «Ελληνικά Γράμματα», είναι από τα ιδρυτικά στελέχη των εκδόσεων «Τόπος», όπου διευθύνει το τμήμα λογοτεχνίας.
Μερικά από τα πιο γνωστά του βιβλία:
«Ulysses, Οδηγός Ανάγνωσης» (χρηστική ανάγνωση του Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις, εκδ. «Κέδρος», 2001),
«Οι Ωραίες Ημέρες του Βενιαμίν Σανιδόπουλου» (μυθιστορία, εκδ. «Κέδρος», 1998),
«Τα δεδομένα της Ζωής μας» (επιστολική νουβέλα, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», 2002),
«Αγάπη, Κήποι, Αχαριστία» (μυθιστορία, εκδ. «Κέδρος», 2002),
«Ρωσία, 100 Χρόνια» (Λεύκωμα, εκδ. Ριζάρειο Ίδρυμα, Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου, 2002),
«Διαφθορείς, Εραστές, Παραβάτες» (δοκίμια για τη νεοελληνική πεζογραφία», Εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», 2005),
Τελευταίο του βιβλίο «Η μανία με την Άνοιξη» (μυθιστόρημα, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Νοέμβριος 2006).
Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα σερβικά (το μυθιστόρημα «Αγάπη, Κήποι, Αχαριστία»), τουρκικά (το μυθιστόρημα «Μανία με την άνοιξη»), αγγλικά (η νουβέλα «Νοσταλγικό Κλωνάρι»), γαλλικά κλπ.

ΥΓ. Κάτι με γαργαλούσε να βάλω τίτλο «Ντίνα, Μίνα, Λίνα, Ζήνα, Χήνα», γέλασα απίστευτα όταν το διάβασα και όποτε το διαβάζω αυτό αλλά δεν… Το νόημα της ζωής, ήτο ο τίτλος.