Η Ελένη Γκίκα, συγγραφέας και κριτικός βιβλίου -στις Εικόνες και το Έθνος από το 1983- μας μιλά για τα δυο της νέα βιβλία, το μυθιστόρημα «Η Γυναίκα της Βορινής Κουζίνας» και το παιδικό «Το Μυστικό της Μαγικής Τσαγιέρας» αλλά και την συνολική διαδρομή της στο χώρο της λογοτεχνίας. Πολυγραφότατη, με ήδη 28 βιβλία στο ενεργητικό της, μας ξεδιπλώνει τον εαυτό της μέσα από μια ομολογουμένως φιλική συζήτηση με μοναδική της απαίτηση.. «να μιλάμε στον ενικό, ε;»
Από τον Λουκά Φωτόπουλο
δημοσιεύθηκε στο metrogreece.gr και στο iPaidia
Ποια ήταν η αφορμή για να αρχίσετε να γράφετε;
Ο φόβος για το άγνωστο, όταν ήμουν ακόμα παιδάκι. Η μαμά μου με πρόβλημα κι εγώ έπρεπε και να το καταλάβω και να τ' αλλάξω. Από τότε μου έμεινε... χούι. Μόνο γράφοντας, καταλάβαινα. Και γράφοντάς το σχεδόν και το ξόρκιζα. Τακτοποιούσα το ατακτοποίητο. Κατανοούσα το ακατανόητο εφόσον το άρρητο και ακατονόμαστο γινόταν ήρωας, ιστορία και λέξεις.
Από το 1984 που κυκλοφορήσατε το πρώτο σας βιβλίο μέχρι σήμερα, τι έχει αλλάξει;
Στη ζωή μου και στον κόσμο ολόκληρο έχουν έρθει τα πάνω- κάτω. Σαν την Αλίκη στο παραμύθι κι εγώ έχω αλλάξει πολλές φορές στο μεταξύ. Με τα ουσιαστικά, όμως, να παραμένουν αμετακίνητα, απαράλλαχτα ίδια.
Είστε ένα κοινωνικά ανήσυχο άτομο, πως βλέπετε την κατάσταση που βιώνουμε στη χώρα μας τα τελευταία δύο χρόνια;
Θα σας φανεί αλλόκοτο, με αισιοδοξία και πόνο. Από την εμπειρία μου ξέρω ότι η Ιστορία και η ζωή αλλάζει πλευρό δύσκολα και είναι φυσικό όταν αλλάζει και να ξαφνιάζει και να πονάει και να τρομάζει. Αλλά όλα θα καταστρέφονταν αν έμεναν στάσιμα, διαφορετικά. Θα πρέπει να αλλάξουμε τρόπο, κι αυτό έχει τίμημα. Και πονάει.
Η κρίση έχει επηρεάσει το βιβλίο; Διαβάζουν οι νέοι σήμερα;
Τον βασικό πυρήνα των βιβλιόφιλων, όχι, δεν τον έχει επηρεάσει. Αυτοί που διαβάζουν πραγματικά, από το στέρημά τους μια ζωή διαβάζουν και θα διαβάζουν. Ενδεχομένως κάτι ν' αλλάζει με τους... τουρίστες της ανάγνωσης, αλλά αν δεν διαβάζει κανείς σήμερα, μου λέτε πότε διαβάζει? Κι όσο για τους νέους, βεβαίως διαβάζουν. Διαβάζουν καλά κι είναι απαιτητικοί. Είναι δύσκολοι. Η εμπειρία μου με έχει ξαφνιάσει ευχάριστα. Στο μεταξύ θα πρέπει να σας πω ότι γράφουν, επίσης, αλλιώς και σπουδαία!
Παράλληλα με την ποίηση και τα μυθιστορήματα, κάνετε και παιδική λογοτεχνία. Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να προσεγγίσει κανείς τα παιδιά;
Να αφεθεί στο μαγικό κόσμο τους και να μπει στο δικό τους σοβαρότατο τελικά “παιχνίδι”. Το παραμύθι μπήκε στη ζωή μου όταν αγάπησα αρχικά την Νεφέλη. Η αναδεξιμιά μου είναι αυτή που με έκανε να ξαναδιαβάσω στα βασικά του τον κόσμο. Ε και μετά ήρθε η Έλενα, βοηθός μου στον μαγικό κόσμο των παραμυθιών κι ύστερα τα παιδιά όλου του κόσμου. Αλλά πάντα είναι εκείνα που μ' οδηγούν!
Σαν κριτικός βιβλίων, ποια είναι αυτά που σας έχουν ενθουσιάσει το τελευταίο διάστημα;
Η υποψία, σχεδόν βεβαιότητα ότι κάτι καινούργιο γράφεται. Με την κρίση μόνον ωφελημένη βγαίνει συνήθως η Τέχνη. Και φυσικά όλο ετούτο που γίνεται. Συγγραφείς νέοι που μας ανοίγουν δικούς τους υπέροχους δρόμους, οι κλασικοί που επιστρέφουν αλλιώς, γιατί κι εμείς πια μέσα στο χρόνο γίναμε άλλοι. Με ενθουσιάζει αυτή η συνύπαρξη του καινούργιου με το παλιό. Τα e-books κι ο Ντοστογιέφσκι που ξαναμεταφράζεται. Ο Χρήστος Οικονόμου, η Μαρία Ξυλούρη, ο Μιχάλης Γεννάρης αλλά και “Οι ιστορίες από την Κολιμά”, που τόσο περίμενα, του Βαρλὰμ Σαλάμοφ. Ο Αρντιτί, η Ογκάουα, ο Γκρανζέ...
Τι άλλα ενδιαφέροντα έχετε; Τι κάνετε όταν δεν γράφετε βιβλία ή όταν δεν γράφετε για βιβλία;
Για πολλά χρόνια – και ντρέπομαι- έκανα αυτιστικά και μόνον αυτό. Με μανία κι απόλαυση. Πάλι και πάλι. Σήμερα συνειδητοποίησα ότι με ενδιαφέρουν περισσότερο η αληθινή ζωή και οι άνθρωποι, οι δικοί μου που με χρειάζονται, τα παιδιά στα σχολεία που με εκπλήξουν αποκωδικοποιώντας “Το μυστικό της μαγικής τσαγιέρας”. Το βουνό που είναι εκεί και γεμίζει δροσιά την καρδιά μου. Ο κήπος μας που κόντρα στην όποια κρίση άνθισε και μπουμπούκιασε ο κόσμος πάλι και πάλι. Μ' έχει πιάσει επίσης και μια τρελή διάθεση να κάνω πράγματα με τα χέρια μου. Τώρα τι ακριβώς θα βγει... Αλλά τα βιβλία εξακολουθούν εμμονικά να είναι πάντοτε εκεί. Δεν υπάρχει ούτε ώρα χωρίς... Ναι, θα μπορούσα να κλειστώ για δυο και τρεις ζωές μέσα στο σπίτι με τα βιβλία και να είμαι ευτυχισμένη.
Είστε εδώ και πολλά χρόνια κριτικός στην Εφημερίδα «Έθνος». Τι κριτική θα κάνατε στο βιβλίο σας;
Ότι ξεκινά σκοτεινά, ερεβώδη αλλόκοτα και τελειώνει με φως. Ότι οι ηρωίδες που μοιάζουν ανικανοποίητες ανακαλύπτουν, τελικά, ότι αυτό που ζουν είναι η δική τους σοφά και εσωτερικά επιλεγμένη ζωή. Και ότι ο άνδρας- καταλύτης, σκιά μεν είναι εκείνος που φθάνει: ο πατέρας που θυσιάζεται και ο γιος που σώζεται. Ότι όλες αυτές οι τόσο διαφορετικές γυναίκες μοιάζουν πολύ. Και πως τα δεκατρία μυθιστορήματά μου σαν κύκλος πέρασαν από το μαύρο σκοτάδι στην έξοδο. Αλλά η έξοδος από το πρώτο μυθιστόρημα κιόλας ήταν εκεί στη γωνιά, υπήρχε ακόμα και μέσα στη πιο βαθιά σκοτεινιά. Ξέρω 'γω, αυτό που θα έπρεπε ίσως να πω είναι πως είναι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς για το δικό του βιβλίο. Επίσης, και το ότι ευτύχησε να είναι στον εκδότη που έχει την ίδια αισθητική και ηθική, τον Καλέντη.
