Θεέ μου, πού είναι οι λέξεις, πού είναι οι σκέψεις μου?

“ΠΙΚΝΙΚ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ” (Στάλκερ) των Αρκάντι & Μπόρις Στρουγκάτσκι. Μετάφραση: Μανώλης Ασημιάδης. Εκδ. “Αω”, σελ. 233, € 15

“Ένα πικνίκ... Φανταστείτε ένα δάσος, έναν επαρχιακό δρόμο, ένα λιβάδι. Ένα αυτοκίνητο βγαίνει από το δρόμο και μπαίνει στο λιβάδι, μια ομάδα νέων ανθρώπων βγαίνει από το αυτοκίνητο κουβαλώντας μπουκάλια, καλάθια με φαγητό, ραδιοφωνάκια και φωτογραφικές μηχανές. Ανάβουν φωτιές, στήνουν σκηνές, βάζουν μουσική. Το πρωί φεύγουν. Τα ζώα, τα πουλιά και τα έντομα που αγρυπνούσαν με τρόμο τη νύχτα, βγαίνουν από τις φωλιές τους. Και τι βλέπουν; Βενζίνη και λάδια πάνω στη χλόη. Παλιά μπουζί και παλιά φίλτρα διασκορπισμένα κάτω. Κουρέλια, καμένα φλας κι ένα γαλλικό κλειδί, παρατημένα. Κηλίδες λαδιού στη λίμνη. Και φυσικά, το γνωστό χάλι' κουκούτσια μήλων, περιτυλίγματα από καραμέλες, καμένα υπολείμματα από τη φωτιά, τενεκεδάκια, μπουκάλια, το μαντίλι κάποιου, το σουγιαδάκι κάποιου άλλου, σχισμένες εφημερίδες, κέρματα, μαραμένα λουλούδια που είχαν μαζευτεί από ένα άλλο λιβάδι”.
“Κατάλαβα. Ένα πικνίκ δίπλα στο δρόμο”.
“Ακριβώς. 'Ενα πικνίκ δίπλα στο δρόμο, σε κάποια οδό του σύμπαντος....”
Η οδός του Σύμπαντος είναι “το μικρό Χάρμοντ”. “Το πικνίκ” έχει αφήσει υπόλοιπα πίσω του και πάνω απ' όλα την επικίνδυνη άλλα και άκρως κερδοφόρα “Επισκεπτήρια ζώνη”. Το Διεθνές Ινστιτούτο Εξωγήινων Πολιτισμών για να βγάλει μιαν άκρη, κάνει τα πάντα. Αλλά τα πάντα κάνουν, με κίνδυνο και συχνά με κόστος την ίδια τους τη ζωή και οι “κυνηγοί”, οι στάλκερ, οδηγοί μαζί και τελικά χρυσοθήρες.
Στάλκερ και ο ήρωας του βιβλίου, ο Ρέντρικ Σούχαρτ, σε διαφορετικές ηλικίες με άλλες προθέσεις στη κάθε μια και σε διαφορετικές εποχές. Οι συγγραφείς τον παρακολουθούν άγαμο και ετών 23, βοηθό εργαστηρίου στο τμήμα Χάρμοντ του Διεθνούς Ινστιτούτου Εξωγήινων Πολιτισμών, έγγαμο, ετών 28 και δίχως μόνιμη απασχόληση και αποφυλακισθέντα, ετών τριάντα ενός. Παρεμβάλλεται η φωνή του νομπελίστα φυσικού δρ Βαλεντάιν Πίλμαν και η καθημερινότητα του Ρίτσαρντ Χ. Ντούναν, προισταμένου εφοδιασμού ηλεκτρονικού εξοπλισμού για το τμήμα Χάρμοντ.
Στο μεταξύ, δεκάδες, εκατοντάδες “κυνηγοί”, δοκιμάζουν την τύχη τους σ' αυτή τη μαγικά σατανική “Ζώνη των Επιθυμιών”, πλουτίζουν πρόσκαιρα, φυλακίζονται, ακρωτηριάζονται ή γίνονται νεκρές σημαδούρες προς αποφυγή στην ίδια την επικίνδυνη Ζώνη.
Τα πανάκριβα λάφυρά τους, ασήκωτα “κενά”, “δαχτυλίδια”, “μπαταρίες”, “φαγούρια”, “μαύρες σταγόνες”, “αλοιφή των μαγισσών”, “φονικοί λαμπτήρες” και “άλλα τέτοια μπιχλιμπίδια”. Σκουπίδια ενός άλλου, εξωγήινου πολιτισμού, που ήρθε και χτύπησε σ' αυτήν την άκρη της γης, προξενώντας φονικές τρύπες και κινούμενο χώμα, εσκεμμένα ή και τυχαία. Οι επιστήμονες, διακινδυνεύουν φιλοδοξώντας να βγάλουν άκρη και να δοξαστούν. Και οι “κυνηγοί”, να πλουτίσουν ή απλώς και μόνο να επιζήσουν.
Το μήλο της έριδος, “η χρυσή σφαίρα”, για την οποία ο θρύλος επιμένει ότι υλοποιεί την κάθε τους, όσο τρελή και αλλόκοτη να είναι, επιθυμία.
Έτσι ο Ρέντρικ θα ξεκινήσει μαζί με τον Άρθουρ, τον νεαρό γιο ενός παλιού και πανούργου κυνηγού, το τελευταίο του, εν τέλει, μοιραίο ταξίδι. Χρησιμοποιώντας τον Άρθουρ ως αναλώσιμο υλικό όπως είχε κάνει ήδη χρόνια και χρόνια με άλλους ανθρώπους ο ίδιος του ο πατέρας.
Αλλά ο Άρθουρ, ως άλλος αμνός, με χαρά προχωρά και θα θυσιαστεί, προσδοκώντας “ευτυχία για όλους, δίχως αντίτιμο, και κανείς να μη μείνει ανικανοποίητος”, καθαγιάζοντας και τον στάλκερ που τον ακολουθεί.
Μια αριστουργηματική, αλληγορική, θεολογική κατά βάση ιστορία, που έγινε ταινία από τον Ταρκόφσκι (“Στάλκερ”) με σεναριογράφους τους μυθιστοριογράφους του βιβλίου.
Πανανθρώπινα διλήμματα και το αίνιγμα του κόσμου τίθενται επί.. ζώνης ξανά και ξανά, χαρακτήρες που τα παίζουν όλα για όλα για να βγουν στο φως ή στο σκοτάδι. Η άβυσσος της ανθρώπινης ψυχής η οποία μπροστά στα μεγάλα της “επιθυμώ”, γίνεται άλλη. Ο εαυτός και ο άλλος, το σημαντικό και το μάταιο, το γνωστό και το άγνωστο, στο συγγραφικό μικροσκόπιο σχηματίζουν ανείπωτες ερωτήσεις με απάντηση διαφορετική ή και καμία, για τον καθένα.
Μοναδική κραυγή απόγνωσης του Ρέντρικ η τελευταία κραυγή “Θεέ μου, πού είναι οι λέξεις, πού είναι οι σκέψεις μου; Σε όλη μου τη ζωή δεν έχω κάνει μια σκέψη!” να επαληθεύει ότι “εν αρχή ην ο Λόγος”.
Μια βαθύτατα ποιητική, φιλοσοφική, θεολογική, παραβολική, πολυπεπίπεδη ιστορία που όταν γράφτηκε είχε χαρακτηριστεί ως επιστημονική φαντασία, αλλά με τις ραδιενεργές συνέπειες του Τσερνομπίλ και τη “Ζώνη αποκλεισμού”, αποδείχθηκε, τελικά, απλώς προφητεία.
Συγκλονιστική η αναμέτρηση του Στάλκερ με την ίδια του την ψυχή, ήτοι με την... μαγική σφαίρα: “Είμαι ένα κτήνος, το καταλαβαίνεις αυτό. Δεν βρίσκω τις λέξεις, δεν μου έμαθαν τις λέξεις. Δεν ξέρω πώς να σκεφτώ, οι μπάσταρδοι δεν με δίδαξαν πώς να σκέφτομαι. Όμως, αν είσαι πραγματικά... παντοδύναμη... παντογνώστρια... ανακάλυψέ το εσύ! Κοίτα στην καρδιά μου. Ξέρω πως ό,τι χρειάζεσαι βρίσκεται εκεί. Έτσι πρέπει να είναι. Ποτέ δεν πούλησα την ψυχή μου σε κανέναν! Είναι δική μου, είναι ανθρώπινη! Βγάλε από μέσα μου αυτό που θέλω- δεν θα μπορούσα να επιθυμώ κάτι κακό!...”

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ:
Οι αδελφοί Στρουγκάτσκι είναι οι πλέον γόνιμοι και αγαπητοί Σοβιετικοί συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας των δεκαετιών '60 και '70. Είναι μάλιστα οι μοναδικοί συγγραφείς αυτού του τύπου από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες που, μαζί με τον μεγάλο Πολωνό Στάνισλαβ Λεμ, είδαν διψήφιο αριθμό βιβλίων τους να μεταφράζεται στις δυτικές χώρες.
Ο Αρκάντι Νατάνοβιτς Στρουγκάτσκι (1925- 1991) γεννήθηκε στο Μπατούμι της Γεωργίας και μεγάλωσε στο Λένινγκραντ. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου προσχώρησε στον κόκκινο στρατό από όπου και απέκτησε το πτυχίο διερμηνέα Αγγλικών και Ιαπωνικών (1949). Από τότε μετέφρασε αρκετά βιβλία από τις γλώσσες αυτές. Εργάστηκε ως διερμηνέας και μεταφραστής στη μακρινή Ανατολή μέχρι το 1995, που εγκαταστάθηκε στη Μόσχα όπου και εργάστηκε ως εκδότης.
Από το 1959 άρχισε, σε συνεργασία με τον αδελφό του να γράφει βιβλία. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εργασίες άλλων Ρώσων συγγραφέων, έχει προεδρεύσει σε διάφορες λογοτεχνικές επιτροπές, και έχει γράψει διάφορα σενάρια για κινηματογραφικές ταινίες.
Ο Μπόρις Νατάνοβιτς Στρουγκάτσκι (1931-) γεννήθηκε στο Λένινγκραντ, όπου και σπούδασε αστρονομία. Μετά την αποφοίτησή του το 1956 εργάστηκε στο αστεροσκοπείο του Πούλκοβο, κοντά στο Λένινγκραντ, μέχρι το 1964.
Τα δύο αδέλφια κατάφεραν να συν-συγγράψουν, ένα μεγάλο αριθμό έργων, τα περισσότερα των οποίων πραγματεύονται σημαντικότατα θέματα, τόσο στον τομέα της ε.φ. όσο και και στους τομείς της ανθρώπινης ψυχολογίας και κοινωνιολογίας.

ΥΓ: Δημοσιεύτηκε στο Έθνος της Κυριακής και δεν έβρισκα κάτι πιο εύστοχο σήμερα, μέρα που 'ναι!