Εγκατέλειψε τον κόσμο του, δεν κατάφερε να μπει στο δικό της. Βρέθηκε στο κενό

“η ζωή είναι θλιβερή εκτός από τη σπάνιες στιγμές που σκάει μύτη αγάπη”

“ΕΝΑ ΕΡΩΤΙΚΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ” του Ιβάν Κλίμα, Μετάφραση από τα τσέχικα: Σόνια Στάμου- Ντορνιάκοβα. Εκδ. “Καστανιώτη”, σελ. 240, € 18

“Έκανε μια εξαίρεση και αισθάνθηκε την ηδονή της χαλάρωσης, μισόκλεισε τα μάτια του, με αποτέλεσμα όλα να λιώσουν στα χρώματα του ουράνιου τόξου, μπορούσε να υποκύψει στη φαντασίωση πως τα πράγματα γύρω του, όλη η ζωή έχει μια τάξη, μια κατεύθυνση που ίσως και αυτός να καταλάβαινε, και συνειδητοποιούσε με σιγουριά πως το μοναδικό νόημα των πάντων είναι η ζωή και η διάρκειά της. Ξανά- όπως κάποτε όταν ήταν παιδί- του φάνηκε απίστευτο, δεν μπορούσε να φανταστεί, ότι ο ίδιος κάποτε δεν θα υπάρχει, πως το σώμα του, οι για την ώρα τέλειες λειτουργικές αισθήσεις του και το ακριβές και λογικά σκεπτόμενο μυαλό του, πρόκειται να χαθούν. Τότε τί νόημα θα είχε η θάλασσα, ο ουρανός και ο αέρας από πάνω του, τί νόημα θα είχε η διάρκεια του αέρα αν ο ίδιος δεν θα τον ανέπνεε;”
Το νόημα είναι για τον Ιβάν Κλίμα το άλφα και το ωμέγα στις ιστορίες του. Κι ας επικαλείται ως πρόσχημα, τον έρωτα άλλοτε και κάποιες άλλες φορές στην εποχή.
Στην “Απόκρυφη οικειότητα” ήταν ο εφημέριος Ντανιέλ Βέντρα που έχανε την πίστη του μέσα από έναν έρωτα για μια όμορφη άγνωστη, όπου την κέρδιζε, τελικά, αυτή.
Στο “Ούτε άγιοι, ούτε άγγελοι” ήτανε το κενό, η απουσία νοήματος, στη νέα εποχή. Το συλλογικό όραμα πέθανε κι ο άνθρωπος μόνος προσπαθεί από ερωτικούς, επιστημονικούς, ψευδαισθησιακούς και χημικούς παραδείσους με πάθος, εμμονικά, να κρατηθεί. Η παγωμένη Κριστίνα, ζεσταίνεται στην αγάπη του Γιαν και αγωνίζεται να δώσει πνοή ύπαρξης στην βυθισμένη στα ναρκωτικά και την απόγνωση, κόρη της Γιάννα.
Το “Ένα ερωτικό καλοκαίρι” που κυκλοφόρησε πρόσφατα, αφορά και κρατά για μια ζωή.
Περισσότερο... ποιοτικός προσδιορισμός όσον αφορά το ερωτικό του θέματος (πως λέμε “η ερωτική άνοιξη της κυρίας Στόουν”;) και λιγότερο εποχικός (ε εντάξει, υπάρχει και ένα ταξίδι), προκαλεί ρωγμές ανεπανόρθωτες στη ζωή του Δαβίδ. Παρ' ότι ήταν κατά τέτοιον τρόπο “καλοχτισμένη” η ζωή του παντρεμένου τσέχου επιστήμονα ώστε όλα να δείχνουν ότι τα σχέδια φτάνουν μέχρι που να τελειώσει αυτή αλλά και η άλλη και η άλλη ζωή. Το ερευνητικό του έργο, εξάλλου, ακριβώς αυτό: η... αιωνιότητα! Το ερευνητικό του έργο στηριγμένο στο ελιξήριο για την αθανασία, θα τον έκανε διάσημο, τον κρατούσε ήδη για χρόνια καθησυχασμένο και βολεμένο στην ίδια τροχιά. Η καθημερινότητά του, επικουρική ως προς αυτό: η αθόρυβη εκπαιδευτικός σύζυγός του, τα δυο αθόρυβα παιδιά του και το σπίτι που σκόπευαν με τις οικονομίες να αποκτήσουν για να ησυχάσουν ως τα προς το ζην.
Η κηδεία της σπιτονοικοκυράς του, θα τον βάλει σε μεγάλους μπελάδες. Διότι σ' αυτή θα γνωρίσει την νεαρή φοιτήτρια Ίβα που θα φέρει τα επάνω κάτω στην τακτοποιημένη του ζωή. Αισθησιακή, αφιερωμένη σαν πεταλούδα στο εφήμερο, θα του αλλάξει τις νύχτες πρώτα (θα ξαγρυπνά για το μεταμεσονύχτιο τηλεφώνημά της), τις ημέρες κατόπιν (θα τρέχει διαρκώς να τη βρει), τα ίδια τα σχέδιά του, την ίδια του τη ζωή.
Ο παθιασμένος έρωτας θα τον οδηγήσει ακριβώς στο εφήμερο, για να διαπιστώσει ξαφνικά με διαύγεια πως η επιστημονική του πορεία προιόν της έως τώρα ζωής είναι αναπόφευκτο να πέσει στο κενό. “Όποιος μια φορά πάρει ανθρώπινες διαστάσεις, αυτός είναι προορισμένος και να πεθάνει”. Και πως μονάχα στη διάσταση του ανθρώπινου χρόνου μπορεί να υπάρξει η ανθρώπινη ζωή.
Η καθημερινότητά του θα δοκιμαστεί μαζί με το προιόν της επιστημονικής του έρευνας και οι προσπάθειές του “να ανήκει εδώ ή εκεί” θα σταθούν για τον Δαβίδ ανεπαρκείς: “Αυτός έφταιγε. Φοβόταν πάρα πολύ πως θα τη χάσει. Την έχασε όμως ακριβώς επειδή έχασε τον εαυτό του. Δεν είναι κανένας. Μόνο ένας υποψήφιος που περιμένει την εύνοιά της. Ένας μεταξύ πολλών”.
Βιώνοντας την αγωνία του-εραστή- υπό-εγκατάλειψη, θα την ακολουθήσει σε ένα προθεσμιακό καλοκαιρινό ταξίδι μετ' επιστροφής. Θα επέστρεφε, ούτως ή άλλως, για να φύγει για επιστημονική έρευνα στο Λονδίνο με την οικογένεια. Δεν γίνεται να το αποφύγει, διαρκώς το αισθάνεται αυτό: “Παρόλο που το πήρε απόφαση και έφυγε μαζί της, δεν γλίτωσε ούτε στιγμή από τις τύψεις και το αίσθημα πως δεν ανήκει εδώ. Εγκατέλειψε τον κόσμο του, δεν κατάφερε να μπει στο δικό της. Βρέθηκε στο κενό”.
Εκείνο που δεν μπορούσε να αισθανθεί με τίποτα ήταν οι αντιδράσεις του άλλου, εφόσον σε μια σχέση κατά τον Γιουνγκ, μεταβάλλονται και οι δυο. Και ο Δαβίδ – ο οποίος πια βασανίζεται δίχως επιστημονικό πυρήνα και στόχο και τον κυνηγούν ως Ερινύες τα συζυγικά κατσαρολικά αλλά και η Ίβα, η οποία μάλλον δεν έχει μάθει να ζει με ημίμετρα και το μόνο της νόημα ζωής πλέον είναι αυτός. 'Ενας έρωτας για τον οποίο θα μπορούσαν κι οι δυο να θυσιάσουν τα πάντα. Αλλά αυτός είχε ήδη για το ελιξίριο της αθανασίας χαραμίσει σχεδόν μια ζωή.
Ένας παθιασμένος, αταίριαστος έρωτας (αλλά και ποιος παθιασμένος έρωτας είναι ταιριαστός;) που κουβαλά όλο το βάρος της ύπαρξης στο ερωτικό, βασανιστικό του καλοκαίρι. Και δυο τραγικοί ήρωες της αέναης ανθρώπινης τραγωδίας. Κουβαλώντας την ελπίδα του αιώνιου, στη φθαρτή τους ανοικονόμητη ζωή.
Και αρκεί μια στιγμή για την Μέγιστη και ολέθρια διαπίστωση: “Είναι δυνατόν μόνο μια στιγμή να αποφασίσει για τη μοίρα μου; Ή ανέκαθεν είχα μέσα μου την ανάγκη να δραπετεύσω από την προκαθορισμένη μοίρα της ζωής μου, τη λαχτάρα να καταστρέψω την ησυχία μου, να ζήσω το κάτι άλλο, παρόλο που αυτό θα μπορούσε να με καταστρέψει;”
Αλλά συνήθως εκείνος που δραπετεύει είναι ο πλέον αθώος και ο αθώος σ' αυτή την ιστορία ήταν αυτή.
Και εδώ “η ζωή, θλιβερή εκτός από τη σπάνιες στιγμές που σκάει μύτη αγάπη” αλλά η αγάπη αυτή είναι... καλοκαιρινή, δηλαδή περαστική, παροδική. Μετά απ' εκείνην, το κενό που εμπεριέχουμε και εφόσον το ανύπαρκτο ελιξήριο της αθανασίας πάψει να αποτελεί το ζωτικό μας ψεύδος, κινδυνεύουμε, τελικά, να μας καταπιεί.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ-
ΕΡΓΑ ΤΟΥ:
Πεζογράφος, δραματουργός, δημοσιογράφος, σεναριογράφος και δημιουργός ραδιοφωνικών έργων, ο Ιβάν Κλίμα, γεννήθηκε στην Πράγα το 1931.
Σε μικρή ηλικία έζησε τρία χρόνια στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως στο Τέρεζιν της Τσεχίας. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Καρόλου, από τη φιλοσοφική σχολή, με ειδίκευση στην τσέχικη γλώσσα και στην επιστήμη της λογοτεχνίας.
Κατά την περίοδο 1969- 1970 έδινε διαλέξεις ως φιλοξενούμενος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν των ΗΠΑ.
Μετά την επιστροφή στην πατρίδα του, απαγορεύτηκαν όλα τα βιβλία του που πλέον κυκλοφορούσαν παράνομα στη χώρα του ή στο εξωτερικό από γνωστούς εκδοτικούς οίκους.
Μέχρι την αλλαγή του καθεστώτος ο Κλίμα εργαζόταν σε διάφορες χειρωνακτικές εργασίες, αλλά η βασική του ασχολία είχε παραμείνει η συγγραφή μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, σεναρίων κλπ.
Το 2002 ο Πρόεδρος της Τσέχικης Δημοκρατίας τον τίμησε με το Μετάλλιο του 1ου βαθμού για το σύνολο του καλλιτεχνικού έργου του.
Ζει και εργάζεται στην Πράγα.